جابه‌جایی 180میلیون مسافر در حومه شهرها
در حالی که به‌دلیل افزایش قیمت مسکن در شهرهای بزرگ، شمار جمعیت ساکنان در اطراف شهر تهران به‌عنوان پایتخت کشور و کلانشهرها در حال افزایش است، مسأله حملونقل مسافران در شهرهای اقماری موضوع جدی است که در دستور کار دولت قرار گرفته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، حال سیاستگذاران و مجریان توسعه حمل نقل ریلی کشور در حال احداث خطوط ریلی در 15 مسیر اولویت دار برای حمل نقل ریلی یا گسترش شبکه قطارهای حومه ای هستند.برخی از آنها قطعی شده و برخی دیگر در دست مطالعه است.
در بسیاری از کشورها، بیشترین جابه‌جایی مسافر از شهرهای اقماری به کلانشهرها و برعکس، با خطوط قطارهای حومه‌ای انجام می‌شود، مصرف سوخت کمتر، کاهش انتشار آلاینده‌های زیست محیطی و کاهش ترافیک از جمله عوامل توسعه حملونقل ریلی یا توسعه ناوگان قطارهای شهری و بین شهری در اطراف کلانشهرها است. از این‌رو ساخت و توسعه این نوع قطارها از اولویت‌های گسترش حمل و نقل ریلی در کشور است.
توسعه مسیرها
دولت با اولویت دادن به خطوط حملونقل ریلی و توجه به توسعه متوازن در شهرهای بزرگ، مطالعه و ساخت 15 مسیر اولویت دار قطارهای حومه‌ای را مشخص کرده است که بتدریج می‌توانند با تأمین منابع مالی در برنامه اجرایی قرار گیرند. بر این اساس، 15 مسیر ریلی جدید، سالانه 180 میلیون مسافر را جابه‌جا خواهند کرد. جابه‌جایی مسافران قطارهای حومه‌ای در حال حاضر، سالانه بیش از 7 میلیون نفر است. مهم‌ترین مسیر از میان این 15 مسیر از نظر حجم مسافر، مسیر تهران- شهریار- اندیشه است که روزانه 130 هزار مسافر برای آن برآورد شده است.
برخی از مسیرهای دارای اولویت احداث جهت بهره‌برداری از قطارهای حومه‌ای شهرهای کشور در شرکت راه‌آهن شامل مسیرهای تهران- پرند، تهران – هشتگرد – قزوین، تهران – پیشوا – گرمسار، تهران – شهریار – اندیشه، تهران – پاکدشت – ایوانکی، اصفهان – نجف آباد، ساری – گرگان، تبریز- مراغه، ساری – بابل – آمل است. علاوه بر این مسیرها، خطوطی مانند گلشهر-شهرجدید هشتگرد، مشهد- گلبهار، اصفهان- بهارستان، اصفهان- فولادشهر، شیراز-صدرا، تبریز- آذرشهر و تهران- پردیس در یکی دیگر از زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی به‌نام شرکت عمران شهرهای جدید در دست احداث یا مطالعه است.
در میان خطوط فوق، اجرای خطوط مشهد- گلبهار، اصفهان- بهارستان، اصفهان- فولادشهر، شیراز-صدرا، تبریز- آذرشهر تصویب نشده و صرفاً در دست مطالعه است.
بیشترین خط حومه‌ای در تهران
مزیت‌های مختلف جابه‌جایی روزانه از شهرهای اقماری به کلانشهرها، استقبال از قطارهای حومه‌ای را افزایش داده است. با توجه به ترافیک ورودی شهرهای بزرگ، افرادی که مجبورند هر روز از محل زندگی خود به شهرهای بزرگ رفت و آمد داشته باشند سفر با قطار حومه‌ای از نظر هزینه و زمان، برای آنان سفری به صرفه است. در کشور ما اکثر شهرهای بزرگ از قطار برخوردار نیستند و اکنون در ۱۰ استان تهران، البرز، قزوین، قم، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، خوزستان، لرستان، مازندران و گلستان قطارهای حومه‌ای فعال است.از میان این شهرها بیشترین خط ریلی حومه‌ای مربوط به تهران است.. تعداد مسیرهای ریلی حومه‌ای فعال در کشور 20 مسیر است.
7 میلیون مسافر حومه‌ای6میلیون نفر- سفر است که حداقل ۲.۴ میلیون نفر- سفر در تهران است. با وجود آنکه تعداد صندلی‌های قطارهای حومه‌ای در دو سال پیش، ۳۰ درصد تعداد فعلی بوده است و در حال حاضر روزانه به طور متوسط بیش از ۱۲۰ رام قطار در مسیرهای ریلی اطراف تهران و دیگر کلانشهرها مردم را جابه‌جا می‌کنند.
بیشترین مسافر
از میان قطارهای حومه‌ای، قطارمسیر تهران-پرند با 1.5 میلیون مسافر سالانه بخش عمده‌ای از جابه‌جایی مسافران در خطوط ریلی حومه‌ای را بر عهده دارد.
62 میلیارد تومان منافع ملی
هزینه‌های بهره‌برداری از قطارهای حومه‌ای مانند تمام سیستم‌های ریلی مسافری درون شهری و حومه‌ای زیاد بوده، به نحوی که به گفته متولیان صنعت ریلی «بهای بلیت دریافتی از مسافران به هیچ وجه هزینه بهره‌برداری را جبران نکرده و نیازمند یارانه است. اما مبالغی که به‌عنوان یارانه پرداخت می‌شود، از محل کاهش هزینه‌های ملی جبران می‌گردد.»
برآورد‌ها نشان می‌دهد تنها از محل صرفه جویی‌های حاصل از کاهش مصرف سوخت، تصادفات و کاهش آلودگی هوا بیش از 62 میلیارد تومان در سال 97 منافع ملی از محل بهره‌برداری از قطارهای حومه‌ای حاصل شده است. در عین حالی که منافع ملی دیگری از محل کاهش زمان تلف شده مسافران، کاهش هزینه‌های زیرساخت‌های حملونقل جاده‌ای و تعمیر و نگهداری ناوگان آنها نیز عاید شده است. همچنین با بهره‌برداری کامل ازقطارهای حومه‌ای و بخصوص زیرساخت‌های در حال ساخت و با استفاده حداکثری نسبت این منافع به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
قیمت مناسب
قیمت متوسط سفرهای حومه‌ای که از مسافر به‌صورت بهای بلیت دریافت می‌شود ۲۸۶۰ تومان است. مسئولان راه‌آهن می‌گویند :«یارانه پرداختی راه‌آهن به هر مسافر به‌طور میانگین 13000 تومان است، در حالی که کیفیت خدمات قطارهای حومه‌ای نسبت به سایر کشورهای جهان با توجه به استفاده از قطارهای ریل‌باس جدید و واگن‌های دو طبقه با عمر متوسط کمتر از ۵ سال کم نظیر است.» مزیت استفاده از قطارهای حومه‌ای قیمت کم بلیت آن است طوری که در حال حاضر قیمت بلیت قطار تهران- قم 4 هزار تومان و تهران- پیشوا 1500 تومان است.
توسعه مسیرهای جدید
در حال حاضر توسعه خطوط حومه‌ای در سه خط تهران-پرند، تهران- هشتگرد و تهران- پیشوا توسط شرکت راه‌آهن در دست اجرا است که هر کدام از این خطوط بین 20 تا 80 درصد پیشرفت دارد. انتظار می‌رود با بهره‌برداری از خطوط جدید این محورها تعداد مسافران حومه‌ای افزایش قابل توجهی پیدا کند.
شرکت قطارهای حومه‌ای می‌آید
با توجه به اینکه توسعه قطارهای حومه‌ای یکی از برنامه‌های مهم بخش حملونقل ریلی در کشور است قرار است متولی این قطارها در آینده‌ای نزدیک مشخص شود. سعید رسولی، مدیرعامل راه‌آهن تشکیل شرکت قطارهای حومه‌ای زیر نظر شرکت راه‌آهن را تا پایان امسال برنامه مهمی برای سرعت بخشیدن به گسترش خطوط حومه‌ای اعلام کرده و می‌گوید: در حال حاضر سازمان مستقلی که متولی قطارهای حومه‌ای باشد نداریم.
وی در خصوص افزایش خطوط ریلی حومه‌ای گفت: در اطراف تهران برای مسیر تهران -پیشوا -گرمسار و مسیر تهران – قزوین خطوط سوم و چهارم احداث شده که حداکثر تا شهریور سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. زیرساخت‌های قطار حومه‌ای اطراف تهران تکمیل است و تلاش می‌کنیم تعداد واگن‌ها را افزایش دهیم تا ظرفیت جابه‌جایی مسافر بیشتر شود.
