نورآدرنالین، کلید درک موقعیت‌های استرس‌زا توسط مغز
نتایج مطالعات جدید محققان نشان داد که ترشح نورآدرنالین با برقراری ارتباط سریع میان بخش‌های مختلف مغز در برخورد با موقعیت‌های استرس‌زا، درک چنین موقعیتی را برای مغز ممکن می‌کند.
به گزارش پایگاه اینترنتی «مدیکال اکسپرس»، محققان دانشگاه ای تی اچ زوریخ برای نخستین بار در تاریخ نشان دادند که آزادسازی گزینشی پیام‌رسان عصبی نورآدرنالین ارتباط سریع شبکه‌های بزرگ مقیاس در مغز را ممکن می‌کند. یافته‌های این پژوهش درهای تازه ای را به روی فرآیندهای عصبی سریعی که در موقعیت‌های استرس‌زا در مغز اتفاق می‌افتند، باز می‌کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، در مواجهه با استرس شدید، مغز ما برای نشان دادن واکنش تنها کسری از ثانیه زمان دارد؛ بنابراین بر مهمترین علائم و سرنخ‌های محیطی تمرکز می‌کند تا در این مدت کوتاه بتواند تصمیم سرنوشت ساز درست را بگیرد. برای رسیدن به این منظور، باید به سرعت ارتباطات کارآمدی موسوم به شبکه‌های عملکردی (functional networks)، بین بخش‌های مختلف مغز ایجاد شود.
تاکنون این موضوع که مغز چگونه این فرآیندهای سریع را هدایت می‌کند، ناشناخته بود. حال تست‌های انجام شده بر روی انسان از نقش کلیدی پیام‌رسان نورآدرنالین (یا نوراپینفرین) که مغز در شرایط استرس‌زا مقادیر زیادی از آن را آزاد می‌کند، در این مورد حکایت دارد. با این وجود امکان بررسی مستقیم این فرضیه در گونه‌های انسانی وجود ندارد زیرا آزادسازی نورآدرنالین چیزی نیست که به طور خودخواسته بتوان آن را ایجاد کرد.
دو تیم تحقیقاتی از دانشگاه ای تی اچ زوریخ برای حل این مسئله دشوار دست به دست هم دادند. آزمایش‌های انجام شده بر روی حیوانات برای نخستین بار به محققان این امکان را داد تا اثبات کنند که نورآدرنالین به تنهایی برای اتصال سریع بخش‌های مختلف مغز کفایت می‌کند. دانشمندان در این آزمایش‌ها آخرین حقه‌های ژنتیکی را برای تحریک یک مرکز کوچک در مغز موش‌های آزمایشگاهی به کار گرفتند، این مرکز لوکوس سیرولئوس (locus coeruleus) نام دارد و نورآدرنالین را به بخش‌های مختلف مغز می‌رساند.
پژوهشگران ای تی اچ ضمن تحریک آزادسازی نورآدرنالین در لوکوس سیرولئوس، از مغز موجودات آزمایشگاهی بیهوش ام آر آی گرفتند.
نتایج به دست آمده از این آزمایش‌ها محققان را شگفت زده کرد. آزادسازی گزینشی نورآدرنالین الگوهای ارتباطی میان بخش‌های مختلف مغز را در این موجودات بار دیگر برقرار کرد، آن هم به شیوه‌ای که با تغییرات ایجاد شده در انسان‌های در معرض استرس شدید، شباهت فوق‌العاده‌ای داشت. شبکه‌هایی چون مراکز صوتی و تصویری مغز که محرک‌های حسی را پردازش می‌کنند، بیشترین افزایش فعالیت را از خود نشان دادند. افزایش فعالیت مشابهی نیز در شبکه آمیگدال (amygdala) مشاهده شد که معمولا با حالت‌های اضطرابی پیوند داده می‌شود.
افزون بر این، پژوهشگران توانستند نشان دهند که آن نقاطی از مغز که به طور خاص واکنش شدیدی به آزادسازی شبه استرسی نورآدرنالین داشتند نیز از تعداد زیادی گیرنده خاص برای شناسایی آن برخوردارند.
والریو زربی متخصص تکنیک‌های ام آر آی در موش‌ها و مولف ارشد این مطالعه در این‌باره می‌گوید: باور نمی‌کردم که چنین اثرات قوی را شاهد باشیم. به طور کلی، یافته های ما نشان می‌دهد که تکنیک‌های مدرن ام آر آی در مدل‌های حیوانی، پیوندهایی را آشکار می‌کند که به ما امکان می‌دهد تا عملکردهای بنیادی مغز انسان را درک کنیم.»
محققان امید دارند تا از آنالیزهای مشابه برای تشخیص پرکاری بیمارگونه سیستم نورآدرنالین در انسان‌ها که با اضطراب و اختلالات هراس پیوند داده می‌شود، استفاده کنند.
