نگاهی به ارزش معاملات بازار سهام در دو سال اخیر/ آیا قیمت‌ها از آنچه که فکر می‌کنیم پایین‌تر است؟

اقتصاد آنلاین - محمدامین خدابخش؛ هفته گذشته شاخص بورس تهران توانست طی یک رشد قدرتمند سقف تاریخی ساخته شده در مهر ماه سال ۹۷ را پشت سر بگذارد و راه خود را برای دستیابی به سطوح بالاتر هموار سازد. این شاخص که آخرین حرکت صعودی خود را از ابتدای اسفند ماه سال گذشته آغاز کرده بود، تیغ جهش و تقریبن بی وقفه  توانست خود را  از سطح ۱۵۶ هزار واحدی  بالا بکشد  و گرچه در میانه  آخرین روزهای  سال گذشته  اندکی در این مسیر استراحت کرد با این حال به راه خود ادامه داد  و با شروع فروردین  و جذب نقدینگی بیشتر به معاملات  به حرکت خود سرعت بخشید.

این رشد پس از آنکه شما را بسیاری از شرکت‌ها توانستند در گزارش‌های ۹ ماهه همچنین گزارش‌های ماهانهای که در ماههای پایانی سال ۹۷ بر روی سامانه کدال منتشر کردند عملکرد خوبی از خود به جا بگذارند و فعالان بازار را پس از مدتی سردرگمی و فرار از بازار سهام بار دیگر نسبت به توانایی خود در مورد محقق کردن سودهای مفروض دلگرم کنند.

این عملکرد مطلوب که همزمان با رشد قیمت کامادیتی ها در بازار های جهانی اتفاق می‌افتاد، سبب شد تا اغلب سرمایه گذاران که پس از شروع تحریم های یکجانبه و خصمانه آمریکا نسبت به آینده شرکت‌ها و سودآوری آنها با تردید مواجه شده بودند بار دیگر نسبت به آینده قیمت ها در بازار سهام خوش‌بین شوند و با بازگرداندن سرمایه های خود از ابتدای اسفند ماه رفته رفته میزان معاملات خرد در بورس و فرابورس را افزایش دهند.

به غیر از عوامل یاد شده بازارسهام در کشور ما که همواره رشدهای آن ماهیت تورمی دارد، این بار نیز از افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و تغییر قیمت آن در سامانه نیما متاثر شد و همگام با افزایش نرخ ارز به رشد قیمت‌ها از نخستین روزهای معاملاتی سال ۹۸ شدت بخشید.

حالا و پس از آنکه در آخرین روز معاملات هفته قبل شاخص بورس تهران پس از یک ماه و نیم افت یک درصدی را تجربه کرده این سوال در ذهن بسیاری تقویت می شود که آیا این رشد به پایان رسیده یا توانایی تداوم در روزهای آتی را خواهد داشت.

نگاهی به گذشته/ ارزش بازار هم اکنون تقریبا نصف سال 96 است

با توجه به آنچه که پیشتر گفته شد شاید برای پاسخ دادن به این سوال بد نباشد که اندکی دید خود را نسبت به بازه زمانی ماه قبل گسترش دهیم روند افزایش قیمت‌ها را از اواخر سال ۹۶ بررسی کنیم

با نگاهی کلان تر نسبت به تحرکات بازار سهام می توان اینگونه برداشت کرد که رشد قیمت دلار که در اواسط سال ۹۶ خود را با شیبی ملایم نشان داد در سال ۹۷ آنچنان شدت گرفت که ارزش پول ملی را تقریباً یک سوم کرد. همین امر سبب شد تا امیدواری به نکاتی همچون افزایش ریالی ارزش جایگزینی شرکت‌ها و تسعیر ارز در دسترس شرکت های دارای درآمد دلاری و بانک‌ها کم کم در تصمیم گیری‌های سهامداران وزن بیشتری بگیرد و در کنار افزایش قیمت کامادیتی‌ها در بازارهای جهانی راه را برای رشد شاخص‌های بورس و فرابورس که از تغییر قیمت سهام شرکت‌ها تاثیر می پذیرند، فراهم کند.

با آغاز سال ۹۷ رشد لجام گسیخته قیمت ارز در بازارهای داخلی و به تبع آن کاهش ارزش ریال سبب شد تا اگر چه در روزهای ابتدایی سال شرایط برای رشد قیمت در بازار سهام فراهم می‌شد، سرمایه گذاران فرار را بر قرار ترجیح بدهند و با خروج سرمایه خود و سوق دادن آن به بازار موازی که بازدهی به مراتب سریعتر و به حسب تجربه مطمئن‌تر نصیب شان می‌کرد، زمینه ‌کاهش اندک قیمت‌ها در روزهای ابتدایی سال ۹۷ را فراهم کند.

پس از این دوره بود که بازار سهام به دلیل اختلاف بسیاری که در امر بازدهی با بازار ارز پیدا کرده بود رفته رفته برای سرمایه‌گذاران جذاب شد و امیدواری نسبت به کسب سود ناشی از رشد ارزش جایگزینی و پررنگ‌تر شدن شنیده ها و اما و اگرها در خصوص تسعیر ارز شرکت های دولتی آنها را به بازار سهام بازگرداند.

به موجب این بازگشت بود که از ابتدای تابستان ۹۷ همراه با گرم شدن هوا هوای معاملات نیز گرم تر شد و پرواز قیمت ها سرمایه گذاری در بورس و فرابورس را آن چنان جذاب کرد که شاهد شکل‌گیری صف های طولانی برای دریافت کدهای بورسی بودیم.

نحوه همین روند بود که بازار سهام رفته رفته آن چنان رشد کرد که نه تنها نمادهای بنیادی رکورد های رشد قیمت پی درپی را از خود به ثبت رساندن بلکه وجود نقدینگی به بازار سهام تا آنجا پیش رفت که بسیاری از سهم‌های فاقد ارزش بنیادی راهم با افزایش قیمت بی سابقه و صف های خرید قدرتمند روبه رو کرد.

عوامل یاد شده در سال ۹۷ سبب شد تا شاخص بورس تهران که در نخستین روزهای اردیبهشت آن سال تا سطح ۹۲ هزار واحد پایین آمده بود کم کم به راه رشد را با قدرت بپیمایند و تنها طی یک بازه پنج ماهه خود را به سطح ۱۹۶ هزار واحدی برساند.

افت نماگر اصلی بازار از سطح یاد شده که پس از روزها رشد پی در پی دور از انتظار به نظر می رسید به یک باره آغاز شد و تنها طی مدت سه ماه شاخص بورس تهران به سطح ۱۵۴ هزار واحد سقوط کرد. این سقوط ۲۷ درصدی که در پی افزایش ریسک های سیاسی و ترس سرمایه گذاران از تبعات نامعلوم تحریم ها روی داده بود سبب شد تا بسیاری از نمادها بسیار ارزنده شوند و زمینه‌های رشد قیمت فعلی در بورس و فرابورس فراهم شود.

تمامی عوامل یاد شده و رشد های پی در پی که در روزهای اخیر بازار سرمایه شاهد آن بوده سبب شده تا مجموع ارزش بازار شرکت های بورسی به رقم ۷۶۶ هزار میلیارد تومان روز چهارشنبه برسد. این رقم که به بهای روز دلار ارزشی بالغ بر ۵۶ میلیارد دلار را شامل می شود در مقایسه با ارزش بازار روزهای پایانی سال ۹۶ بسیار ناچیز است.

با نگاهی به ارزش بازار در حال حاضر می‌توان دریافت که اگرچه ارزش ریالی بورس به لطف کاهش ارزش ریال در حال حاضر رشد کرده، با این حال ارزش دلاری بازار سهام تا کنون تقریبا نصف شده است. چراکه متوسط ارزش شرکت‌های بورسی در حالی رقم 56 میلیارد دلار را شامل می‌شود که  شرکت‌های بورسی با احتساب دلار چهار هزار و 900 تومانی در 28 اسفند ماه سال 96 ارزشی برابر با 104 میلیارد دلار داشته‌اند.

حال اگر ارزش شرکت‌هایی که طی سال 97 به بازار سهام عرضه شده‌اند را نیز در نظر بگیریم، در میابیم که قیمت‌های نسبی در حال حاظر تقریبا نصف قیمت‌ دلاری سهام در سال 96 را شامل می‌شوند.

مطابق با آنچه که گفته شد می‌توان انتظار بیشتری برای رشد قیمت سهام در ماه‌های آینده داشت. اگرچه شرایط تحریمی منجر به کاهش مقدار تولید بسیاری از شرکت‌ها شده اما در هر صورت همچنان ارزش ذاتی دارائی این شرکت ها بسیار پایین‌تر از ارزش لحاظ شده در قیمت سهام در سال های گذشته است.

بر این اساس می‌توان اینطور در نظر گرفت که کاهش شکل گرفته در روز چهارشنبه هفته گذشته، در صورتی که در روزهای آتی شیب نزولی تند و تیز به خود نگیرد و و از مقاومت قبلی شاخص کل در سطح حدودی ۱۹۶ الی ۱۹۷ هزار واحد پایین تر نرود صرفاً اصلاحی طبیعی بوده که به موجب شناسایی سود توسط بسیاری از سرمایه‌گذاران صورت می گیرد. انتظار می رود در صورتی که این امر محقق شود می توان شاهد رشد بیشتر شاخص در ماه های پیش رو بود.

با این وجود انتظار می رود که رشد احتمالی شاخص بورس به طور یکسان در تمامی صنایع موجود در آن اثر نگذارد چرا که  در حال حاضر نیز تمامی این صنایع به یک اندازه رشد نکرده‌اند و می توان انتظار داشت که برخی از  گروه ها بتوانند جاماندگی به وجود آمده در ماه‌های اخیر را نسبت به سایر گروه ها جبران کنند.

برای مثال با نگاهی به نمودار شاخص گروه فلزات اساسی و کانی‌های فلزی می توان اینگونه برداشت کرد که این گروه ها بالاخص فلزات اساسی که نمادهایی همچون فولاد فملی ارفع و غیره را در خود جای داده‌اند، نسبت به سایر گروه‌ها رشد بیشتری داشتند به طوریکه همزمان با شکسته شدن سقف تاریخی سال ۹۷ در شاخص کل بورس شاخص این گروه ها نیز توانسته از سقف تاریخی مهر ماه ۹۷ بالاتر رود و به این ترتیب رشد خوبی را برای نمادهای ساکن در این گروه ها را نشان‌گر باشد.

نمودار فلزات اساسی:

شاخص گروه بانکی نیز که پس از افت شکل گرفته در پاییز و زمستان سال ۹۷ به لطف دلگرمی ها به نسبت به تسعیر ارز بانک‌ها و افزایش سرمایه نمادهایی همچون  وتجارت و وبصادر رشد قابل توجهی کرده، هم اکنون بسیار بالاتر از سقف سال ۹۷ قرار دارد.

نمودار گروه بانکی:

با این حال وضعیت در گروه‌هایی همچون گروه خودرویی و شیمیایی اندکی متفاوت است. اگرچه طی دوره چند ماهه اخیر بسیاری از شاخص های موجود در بازار سهام با افزایش یافته اند با این حال رشد یاد شده در گروه های  خودروی، فرآورده‌های نفتی و شیمیایی آنچنان بالا نبوده به طوری که این گروه ها همچنان با فاصله ای بسیار از مقاومت سال ۹۷ خود معامله می شوند.

نمودار گروه شیمیایی:

وضعیت در گروه خودرویی حتی نسبت به دو گروه فرآورده های نفتی و شیمیایی متفاوت تر است اگرچه شاخص های پتروپالایشی همچنان به سقف تاریخی خود در سال ۹۷ نرسیدند شاخص گروه خودرو حتی در سال ۹۷ هم موفق به شکست سقف تاریخی خود در سال ۹۲ نشده است.

نمودار گروه خودرو:

بنابراین می‌توان انتظار داشت آن دسته از نمادها همچون فلزی ها که در روزها و هفته های اخیر رشد قابل توجه را تجربه کرده‌اند بیشتر مستعد اصلاح قیمت باشند در حالیکه نمادهای گروه هایی که روند صعودی شان هنوز به سقف سال ۹۷ نرسیده استعداد بیشتری برای رشد خواهند داشت.