عملکرد بانک مهر ایران در بانکداری بدون ربا/ بازگشت به اصول اسلامی راه نجات سیستم بانکی است؟
صاحبنظران دلایل متعددی برای شکل‌گیری بحران بانکی ارائه می‌دهند. واگذاری بخشی از بازار پول به بخش خصوصی، قانون‌گریزی مدیران بانک‌ها، وابستگی سیاسی و استراتژیک برخی بانک‌ها به ارگان بالاسری، بنگاه‌داری بانک‌ها، ماهیت ربوی سیستم بانکی و... از دلایل شکل‌گیری بحران بانکی که خود منجر به التهاب در سایر بازارها شده است، عنوان می‌شود. اما در این میان برخی بانک‌ها بدون تأثیرپذیری از بحران بانکی و با اتکا به اصول بانکداری اسلامی نه تنها به عملیات خود ادامه می‌دهند بلکه به طور معناداری سودده هستند.
به گزارش اقتصاد آنلاین، بانک قرض‌الحسنه مهر ایران از جمله بانک‌هایی است که نه تنها از بحران بانکی متأثر نشده است، بلکه مسیر رو به رشدی را طی می‌کند. بر خلاف سایر بانک‌ها، بانک مهر ایران در مسابقه جذب سپرده به قیمت ملتهب ساختن بازار پول شرکت نمی‌کند. این بانک از جمله بانک‌هایی است که به طور قرض‌الحسنه فعالیت می‌کند و عمده سپرده‌های خود را بدون پرداخت سود موهومی جذب می‌کند.
علاوه بر آن، بانک مهر ایران به طور معنادار وارد بنگاه‌داری نشده است. در حالی که اغلب بانک‌ها به دلیل ورود به عرصه بنگاه‌داری دچار عدم تقارن صورت جریان وجوه نقد هستند، به نظر می‌رسد بانک مهر ایران دارای صورت جریان وجوه نقد قدرتمندی است و از محل کارمزدهای خدماتی سود مناسبی نیز کسب می‌کند.
کارشناسان رشد لجام گسیخته نقدینگی از محل متورم شدن شبه پول را به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری بحران ارزی و جهش دلار در سال گذشته می‌دانند. مقصر اصلی این روند شکل‌گیری موسسات اعتباری غیرمجاز و رقابت منفی در بازار پول عنوان شده است. با ملتهب شدن بازار پول توسط موسسات اعتباری غیرمجاز در سال‌های گذشته، بانک‌ها مجبور شدند برای حفظ سپرده‌گذاران خود نرخ‌های سود نامتعارفی را پرداخت کنند. گفتنی است حتی اگر موسسات اعتباری غیرمجار بازار پول را ملتهب نمی‌کردند، بانک‌ها به دلیل ورود همه جانبه به عرصه بنگاه‌داری مجبور بودند عدم تقارن صورت جریان وجوه نقد خود را با جذب سپرده‌های گران‌قیمت جبران کنند. همین موضوع بود که باعث شد با وجود جمع شدن بساط موسسات اعتباری غیرمجاز، رقابت منفی در بازار پول ادامه داشته باشد.
بالاگرفتن رقابت منفی در بازار پول باعث توزیع سود موهوم و متورم شدن سپرده‌ها به طور سالانه شد. به عبارت ساده‌تر بانک‌ها در سال‌های اخیر سود ثابتی را در حساب سپرده‌گذاران منظور می‌کردند که در عمل وجود خارجی نداشت. این موضوع رفته‌رفته منجر به متورم شدن شدید شبه پول و در نهایت انفجار حباب بازار پول و سرایت آن به بازارهای ارز، طلا و سایر دارایی‌ها شد. در واقع سودای کسب سود بانکداران منجر به وضعیتی شد که کل اقتصاد باید هزینه آن را می‌داد. هرچند دلایل بنیادین دیگری نیز در شکل‌گیری این بحران دخیل بود، اما به نظر می‌رسد این رفتار بانک‌ها احتمالا بیشترین سهم را در شکل‌گیری بحران‌های اخیر ایفا کرده است. شوک سیاسی بازگشت تحریم‌ها به سپهر سیاسی و اقتصادی ایران تنها باعث شد این سیستم ناپایدار در بشکند. به عبارت دقیق‌تر زیرساخت فاسد بازار پول دلیل اصلی شکل‌گیری بحران ارزی بود و نباید شوک سیاسی تحریم‌ها دلیل التهاب بازارها دانست.
این در حالی است که برخی بانک‌ها از جمله بانک مهر ایران، بدون تحمیل هزینه اضافی به سیستم بانکی و بازار پول، تنها به فعالیت بانکی به عنوان یک بانک تجاری و به صورت قرض‌الحسنه بسنده کرده‌اند و نه تنها خود را از بحران نجات داده‌اند، بلکه برای سهامدارن خود سود واقعی ساخته‌اند.
بررسی صورت‌های مالی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نشان می‌دهد این بانک کم‌حاشیه در سال‌های اخیر، نه تنها موفق شده است سود خود را افزایش دهد بلکه حجم سپرده‌های این بانک نیز رو به رشد است. این بانک در سال مالی منتهی به 29 اسفند 96 با سرمایه هزار و 500 میلیارد تومانی، 300 میلیارد تومان سود ساخته است. این میزان نسبت به سال مالی قبل از آن 12درصد رشد داشته است. بخش عمده درآمدهای این بانک نه از محل سرمایه‌گذاری‌ها (بنگاه‌داری) بلکه از محل کارمزدها تأمین می‌شود.
در 6ماهه ابتدای سال 97 نیز این بانک با ثبت عملکردی موفق 165 میلیارد تومان سود شناسایی کرده است. برآورد می‌شود تا پایان مالی 97، این بانک بیش از دو برابر این مبلغ سود شناسایی کرده باشد. رشد ثابت 10درصدی در سود سالانه این بانک در حالی که سایر بانک‌ها درگیر کسری ذخایر و عدم توانایی در سودسازی هستند نه تنها نشانگر عملکرد موفق این بانک است بلکه مدلی برای بانکداری ارائه می‌دهد که بدون اضافه برداشت از ذخایر بانک مرکزی (بخوانید دست اندازی به بیت‌المال) می‌تواند سرپا و سودده باشد. به نظر می‌رسد وقت آن رسیده که با استفاده از مدلی که اینگونه بانک‌ها ارائه می‌کنند سیستم بانکی را مورد بازنگری اساسی قرار داد و با برگشت به اصول اسلامی، بازار پول را از بحران‌ها نجات داد.
