وعده افزایش 3برابری بودجه نوسازی مدارس با کدام منابع؟
روز گذشته وزیر آموزشوپرورش از افزایش سه‌برابری اعتبارات عمرانی وزارت آموزشوپرورش در لایحه بودجه سال آینده خبر داد و اظهار کرد: در لایحه بودجه سال آینده، اعتبارات عمرانی این وزارتخانه نسبت به امسال افزایش سه‌برابری دارد و با نگاه ویژه دولت و مجلس و تصویب لایحه بودجه، اعتبارات سال آینده افزایش خواهد یافت.
به گزارش اقتصادآنلاین، شهرزاد همتی در شرق نوشت: به گفته بطحایی: با اختصاص این اعتبارات، کمبود تجهیزاتی مدارس برطرف شده و بخشی از اعتبارات عمرانی سال آینده برای تأمین وسایل گرمایشی و سرمایشی پیشرفته و نوین در مدارس هزینه می‌شود.
آنچه سیدمحمد بطحایی می‌گوید، خبر بسیار مهم و مسرت‌بخشی، به‌ویژه برای خانواده‌های ساکن در شهرهای کم‌برخوردار است که هرساله فرزندان خود را به دلیل ناایمن‌بودن مدارس، با نگرانی به مدرسه می‌فرستند. در سال گذشته آتش‌سوزی مدرسه‌ای در زاهدان، آوارشدن دیوار مدرسه روی یک دختر دبستانی در روستایی در سنندج، آتش‌سوزی‌های پراکنده در چند مدرسه در شهرهای مختلف پنج کشته برجای گذاشت. این حوادث پی‌درپی، اعتراض‌های گسترده فعالان مدنی و معلمان را در پی داشت و از همان زمان قرار شد فکری به حال نوسازی مدارس شود.
سیدمحمد بطحایی بهمن سال جاری گفته بود: 150 تا 160 هزار کلاس درس وسایل گرمایشی ایمن ندارند. دولت تلاش بسیاری کرده است تا فضای آموزشی لازم و مناسب را برای بچه‌ها فراهم کند، اما همچنان مدارس مشکلات زیادی دارند و بچه‌ها به دلیل وجود فضای ناایمن نمی‌توانند امکانات لازم را برای تمرین زندگی در اختیار داشته باشند.
وزیر آموزشوپرورش با بیان اینکه 30 درصد مدارس ما اکنون نیاز به مقاوم‌سازی و تخریب و بازسازی دارد، اما 12 سال پیش این عدد 70 درصد بود، ادامه داد: اگر مساعدت شما خیرین نباشد، نمی‌توانیم برای حل مشکل مدارس فرسوده کاری کنیم و نمی‌توانیم تنها به بودجه دولتی تکیه کنیم.
بودجه نهایی‌شده و اعلامی برای سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در سال 98، هزارو973میلیاردو946میلیون‌و 800 هزار تومان اعلام شده است. این در حالی است که سال گذشته این رقم نزدیک به هفت میلیارد تومان بود. پس رقم اعلامی بطحایی درباره سه‌برابرشدن این بودجه صحیح به نظر می‌رسد، اما سؤال اصلی این است؛ آیا رقم اعلام‌شده عملیاتی و قابل حصول است؟ ماجرا این است که رقم ابتدایی پیشنهادی بودجه نوسازی مدارس که از سوی دولت به مجلس فرستاده شده بود، مبلغی حتی کمتر از بودجه تخصص‌یافته در سال 97 بوده؛ حالا اما این بودجه درشت در نظر گرفته‌شده قرار است از درآمدهای احتمالی دولت تأمین شود؛ یعنی اگر دولت درآمدی داشت، به این بخش اختصاص پیدا کند. محمدرضا نیک‌نژاد، آموزگار و فعال صنفی معلمان درباره صحبت‌های وزیر آموزشوپرورش می‌گوید: بودجه‌ای که در لایحه آمده، در دو بخش آمده است. لایحه بودجه که آمد، جمع کل بودجه‌ای که برای آموزشوپرورش در نظر گرفته بودند، حدود 45 هزار میلیارد تومان می‌شد. وقتی این بودجه بررسی شد، عنوان شد مبلغ آن 56 هزار میلیارد تومان است؛ این تفاوت 11هزارمیلیاردی عدد بسیار بزرگی است و نمی‌شود به‌راحتی گفت از کجا آمده است. بعد معلوم شد بخشی از این 11 هزار میلیارد را موکول به درآمدهای دیگر دولت کرده‌اند؛ یعنی بحث مالیات از نهادهای زیر نظر رهبری یک بخش آن را بدهد و مالیات شرکت‌های دولتی یا اضافه‌کردن مالیات بر فروش سیگار و... این 11 هزار میلیارد را پر می‌کند. ادعایی که هر سال اتفاق می‌افتد و نتیجه‌اش هیچ است. در چند سال گذشته که من بودجه را رصد کرده‌ام، هیچ‌وقت اینها برآورده نشده‌اند. در نهادهای دیگر هم آن‌قدر دولت گرفتار است که هیچ‌گاه موفق نمی‌شود درآمد‌زایی داشته باشد و پولی را به آموزشوپرورش اختصاص دهد. وی افزود: حتی یکی از نمایندگان مجلس گفته بود بودجه نوسازی مدارس از منبعی قرار است تأمین شود که منبعی خالی است. به‌هرحال این شدنی نیست. ما فرض کنیم بودجه 600 میلیاردی سال گذشته نوسازی، حالا به دو هزار میلیارد هم برسد، زمان آتش‌سوزی در مدرسه‌ای در سیستان‌و‌بلوچستان که دوباره بحران رسانه‌ای ایجاد کرد و مسئولان آموزشوپرورش مجبور به پاسخ‌گویی شدند، خودشان عنوان کردند 140 هزار کلاس درس بخاری نفتی دارند و در یک اظهارنظر عجیب‌و‌غریب وزیر آموزشوپرورش گفت اگر مردم یک ماه یارانه نگیرند، ما می‌توانیم مدارس را تجهیز کنیم! از لحاظ عملی این ادعا امکان‌پذیر نیست. تازه ما داریم درباره کف امکانات آموزشی صحبت می‌کنیم؛ داشتن بخاری ایمن، یک سقف برای مدرسه، کف فرایند آموزشی است. تجهیزات مدرسه با توجه به آموزش نوین امکانات بسیاری را طلب می‌کند؛ کتابخانه، ویدئو پروژکتور و تخته هوشمند بخشی از نیازهای امروز آموزشوپرورش است، اما ما از همه اینها چشم‌پوشی کرده و می‌گوییم دانش‌آموز و معلم سالم از مدرسه خارج شوند، بقیه پیشکش! در هر صورت با توجه به امکانات آموزشوپرورش و کسر بودجه زیادش، این مسئله امکان‌پذیر نیست.
آقای حاجی‌بابایی، نماینده فعلی مجلس و وزیر آموزشوپرورش پیشین، چند روز پیش عنوان کرده بود: ما 13 هزار میلیارد کسری بودجه آموزشوپرورش داریم. وقتی شما 13 هزار میلیارد کسری بودجه دارید یعنی یک‌چهارم بودجه 56 هزارمیلیاردی که خودش کلی جای بحث دارد، کم است! وقتی کل بودجه یک‌چهارم فقط در یک نهاد کسری بودجه دارد، چطور امکان دارد این دوستان بتوانند حقوق معلمان را بدهند و 110 هزار مدرسه را با حداقل امکانات تجهیز کنند؟ متأسفانه کنش‌های رسانه‌ای وزیر زیاد است و چون کنش رسانه‌ای زیادی دارد، در نتیجه حرف‌های این‌جوری هم زیاد می‌زند.
نیک‌نژاد در پایان در پاسخ به این سؤال که بودجه آموزشوپرورش را چطور می‌بیند، گفت: زمانی که حسن روحانی برای معرفی بودجه به مدرسه آمد و درباره بودجه آموزشوپرورش صحبت کرد، گفت: درحال‌حاضر هزینه تحصیل هر دانش‌آموز برای ما چهار میلیون تومان است و ما باید این مبلغ را به یک میلیون تومان برسانیم. شما در این ساختار درس خوانده‌اید و من هم اینجا معلم هستم و هر دو می‌دانیم چه کمبودهای عجیب‌وغریبی در پیشبرد حتی وظایف سنتی آموزشوپرورش وجود دارد. درحال‌حاضر دانش‌آموزان ما با معیارهای جهانی بسیار عقب هستند. ما وظایف نوینی هم برای آموزشوپرورش مثل شهروندسازی و اجتماع‌پذیری در نظر می‌گیریم، اما اصلا اینها هیچ. وقتی دیدگاه رئیس‌جمهور و مشاورانش و وزیرش این است، نشان می‌دهد یک دورخیزی برای برون‌سپاری گسترده در آموزشوپرورش وجود دارد. وقتی شما می‌گویی باید هزینه‌های دانش‌آموزانت یک‌چهارم شود، طبیعی است در بررسی بودجه‌ات ببینیم که سالانه 10 درصد دانش‌آموزان را به بخش خرید خدمات آموزشی می‌سپاری؛ یعنی دانش‌آموزان به مراکز غیردولتی فرستاده شوند تا هزینه‌ها از چهار میلیون به یک میلیون برسد. از طرف دیگر، تا پایان سال 99 قرار است که 50 درصد معلمان را هم تحت خرید خدمات آموزشی ببرند؛ یعنی معلمان رسمی را تقریبا از ساختار بیرون ببرند و معلمان قراردادی بگیرند. اینها یک مجموعه اقدامات در راستای پولی‌شدن آموزش را پیش می‌برند. بازنشستگی‌های خیلی گسترده هم بخشی از آن است. ما تا سال 1402-1401 بین 300 تا 400 هزار فرهنگی بازنشسته خواهیم داشت. از طرف دیگر سالی 25 تا 30 هزار ورودی قراردادی داریم. تفاوت چیست؟ این معلمان قراردادی روزمزد هستند و در ازای هر روزی که سر کار می‌روند حقوق می‌گیرند، سه ماه تابستان پولی دریافت نمی‌کنند و با توجه به سابقه پایینشان پولی که دریافت می‌کنند کم است و تنها 15 روز در ماه بیمه هستند و آموزشوپرورش هیچ تعهدی در قبال آنها ندارد و کسی که با آنها قرارداد می‌بندد مؤسس مدرسه غیردولتی است. جمع‌بندی همه اینها این است که بودجه ناکارآمد است و چندسال است گفته می‌شود نمی‌توانند بودجه را درست کنند، بنابراین می‌خواهند با همین بودجه آن را جمع‌وجور کنند و از این‌طرف و آن‌طرف آموزش بزنند.
آنچه که این کارشناس حوزه آموزشوپرورش به آن اشاره کرده، بخشی از اظهارات فاطمه حسینی، نماینده مجلس، است که دو هفته پیش در یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد با تیتر «دو منبع پوچ برای نوسازی مدارس» منتشر کرد و نوشت: «برای دو موضوع مهم عدالت آموزشی و نوسازی مدارس که در برخی مناطق کشور امری حیاتی است، منابعی غیرقابل تحقق و غیرقابل اتکا در نظر گرفته شده است. یکی از مصوبات، بندی است که به تبصره ۱۶ لایحه بودجه الحاق شده و منابع حاصل از این محل را برای نوسازی مدارس در نظر می‌گیرد؛ بندی که با استناد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)، تصریح می‌کند «آستان قدس رضوی» و مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه «نیروهای مسلح» و «ستاد اجرایی فرمان حضرت امام» به استثنای مواردی که «اذن ولی‌فقیه» دارند، باید مالیات خود را به خزانه واریز کنند. همچنین باید مبلغ دوهزار میلیارد تومان از درآمد وصولی حاصل از این محل، به‌منظور برقراری عدالت آموزشی در اختیار وزارت آموزشوپرورش قرار گیرد تا برای نوسازی، مدارس روستایی و مناطق محروم به مصرف برسد. نقدی که می‌توان به این بند وارد دانست از منظر منابع درآمدی است؛ آنکه وقتی بند یا تبصره‌ای در زمان بررسی بخش‌های درآمدی لایحه بودجه، بررسی و در نهایت به تصویب می‌رسد، به معنای آن است که منبع درآمدی جدیدی برای دولت شناسایی شده است. حال سؤال این است که آیا طبق بند الحاقی به تبصره ۱۶ که در بالا تشریح شد، منابع جدیدی در اختیار دولت قرار می‌گیرد؟ پاسخ منفی است؛ زیرا هم آستان قدس و هم ستاد اجرایی فرمان امام پیش از این و در لوایح گذشته بودجه نیز تکالیفی برای پرداخت مالیات داشتند. همچنین بر اساس تبصره ۲ ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی مشمول مالیات می‌شود. درواقع این مصوبه کمیسیون تلفیق، منبعی را برای نوسازی مدارس در نظر گرفته که پیش‌تر دولت محل هزینه‌کرد آن را در لایحه بودجه مشخص کرده است. این موضوع نوسازی مدارس از این منبع را ناممکن می‌کند. دومین مصوبه کمیسیون تلفیق که منبعی را برای موضوع نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس در نظر گرفته، بند الحاقی به تبصره ۹ لایحه است که دولت را مجاز به برداشت ۸/۱ میلیارد دلار معادل حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان از محل حساب ذخیره ارزی می‌کند.
