چشم امید اقشار کم درآمد به بازارهای فصلی
همه ساله با نزدیک‌شدن به اسفند و روزهای پایانی سال، تب خرید انواع کالاها و پوشاک بالا می‌گیرد. وزارت صمت نیز در راستای حمایت از اقشار ضعیف‌تر جامعه و افزایش قدرت خرید مایحتاج شب عید، با همکاری اتاق اصناف، به برگزاری نمایشگاه‌های بهاره اقدام می‌کند. امسال نیز قرار بود این نمایشگاه‌ها در تهران و در پنج نقطه معین برگزار شوند اما رئیس اتاق اصناف اعلام کرده است که کسبه بازار این‌بار تمایلی به مشارکت در این نمایشگاه‌ها ندارند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، سال 97 در حالی رو به پایان است که مردم سخت‌ترین شرایط اقتصادی سال‌های اخیر را تجربه می‌کنند. بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در دی ۱۳۹۷، عدد شاخص کل(۱۰۰=۱۳۹۵) به 7/154رسید که نسبت به ماه قبل ./2 درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل 6/39 درصد است؛ این شاخص به معنای آن است که خانوارهای کشور به‌طور میانگین 6/39 درصد بیشتر از دی سال گذشته برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. مرکز امار اعلام کرده نرخ تورم 12ماهه منتهی به دی ۱۳۹۷ به 6/20 درصد رسیده است. همچنین شاخص قیمت کل برای خانوارهای شهری کشور در دی سال‌جاری، به عدد 1/154 رسید که نسبت به ماه قبل 0/2 درصد افزایش نشان می‌دهد. این جهش تورمی در سال جاری، پس از آن رخ داد که ترامپ در اقدامی یکجانبه از توافق بین‌المللی برجام خارج شد و پس از آن به دلیل فضای روانی ایجاد شده در نتیجه بازگشت تحریم‌ها، نرخ ارز به یکباره افزایش قابل توجهی یافت. این امر سبب شد نرخ تمامی کالاها، اعم از کالاهای اساسی، لوکس، دسته خوراکی‌ها، پوشاک و.. به شکل چشمگیری بالا رود. این افزایش قیمت عجیب که در بسیاری از حوزه‌ها با چسبندگی مواجه بود، همچنان ادامه دارد. در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط باید برای افزایش قدرت خرید اقشار آسیب‌پذیر جامعه در آستانه عید نوروز فکری اساسی کنند که از جمله آن می‌توان به برپایی هر چه سریعتر نمایشگاه‌های بهاره یا فروش یارانه‌ای اقلام اساسی اشاره کرد.
جلوگیری از عرضه کالای بی‌کیفیت
برپایی نمایشگاه‌های بهاره همواره با نظرات مختلفی از سوی موافقان و مخالفان مواجه بوده است. این ایده که در حقیقت در جهت پوشش آسیب‌های اقتصادی ناشی از نوسانات تورمی صورت می‌گیرد در صورتی‌که با رعایت چارچوب‌های اساسی آن، اجرایی نشود، نتیجه‌بخش نخواهد بود. اصلی‌ترین اشکالی که معمولا مخالفان این طرح بیان می‌کنند، کیفیت پایین کالاهای عرضه‌شده در این بازار است. مشتریان نمایشگاه‌های بهاره بر این باورند که ارزان‌فروشی برخی کالاها در این بازار، دلیل موجهی برای ارائه کالاهای بی‌کیفیت نیست. از سوی دیگر فروشندگان نیز به بهانه سود پایین فروش‌های بهاره، گاه کالاهای در انبار مانده را در این بازار پرمشتری عرضه می‌کنند. این نقص را می‌توان با افزایش نظارت‌های اتاق اصناف و طراحی چارچوب‌هایی برای کالاهای واجد شرایط حضور در نمایشگاه پوشش داد تا از عرضه کالاهای بی‌کیفیت در شرایط رونق بازار جلوگیری شود.
ایجاد مشوق برای کسبه
بیشتر مخالفت‌ها با نمایشگاه‌های بهاره از سوی کسبه صورت می‌گیرد. بر اساس گزارش‌های میدانی، اغلب کسبه‌ای که در سال‌های گذشته در نمایشگاه‌های بهاره اقدام به غرفه‌داری کرده‌اند، از مبالغ کلانی که در طول مدتی کوتاه برای اجاره غرفه می‌پردازند، گله‌مند بوده‌اند. البته نباید از نظر دور داشت که طی سال‌های گذشته چندین بار روسای اصناف مختلف پیشنهاد داده‌اند که به‌جای برگزاری این نمایشگاه حاضرند به تمام اعضای خود اعلام کنند که یک هفته قیمت‌های خود را پایین بیاورند تا مردم راحت‌تر خرید کنند، ولی گویا با این پیشنهاد موافقت نشده است. می‌توان با چشمپوشی از سود اجاره غرفه‌ها، این مکان‌ها را با قیمت کمتری در اختیار کسبه قرار داد تا افرادی که در این شرایط اقتصادی به عرضه محصولات خود با حاشیه سود پایین اقدام می‌کنند اندوخته‌ای برای سال آینده بردارند. همچنین برخی از بازاریان از وجود دلالی برای در اختیارگذاشتن غرفه‌ها خبر داده‌اند که به‌نظر می‌رسد در صورت برگزاری این نمایشگاه‌ها در سال‌جاری، این امر باید توسط اتاق اصناف که متولی عرضه غرفه‌هاست با جدیت پیگیری شود. دلالی و واسطه‌گری را شاید بتوان آفت اصلی این نمایشگاه‌ها دانست که روند خرید مستقیم کالا از تولیدکننده را نیز مختل می‌کند. در نتیجه می‌توان عدم نظارت و بازرسی کافی در هنگام عرضه محصول را یکی از نقایص این بازار به شمار آورد که می‌توان با راهکارهایی این مشکلات را حل کرد.
توجه به منافع حداکثری
بخش دیگری از مخالفان برپایی این نمایشگاه‌ها را دیگر بازاریانی تشکیل می‌دهند که معمولا در این کارزار شرکت نمی‌کنند. این افراد با تصور اینکه این اقدام دولت، نوعی خراب‌کردن و ایجاد رکود در بازار شب عید است، آن را اقدامی کارساز نمی‌دانند. سال گذشته نیز اتاق اصناف ایران، عدم برپایی نمایشگاه‌های فصلی را مطرح کرده بود که این موضوع مورد توجه و موافقت دولت قرار نگرفت. اکنون نیز رئیس اتاق اصناف، اعلام کرده است به‌دلیل مواجهه بازار با دوران رکود و نیز کاهش کسب و کار و درآمد اصناف به‌دنبال آن هستیم امسال در صورت موافقت استاندار تهران، نمایشگاه بهاره برگزار نشود و فروش فوق‌العاده و حراج فصلی را جایگزین برقراری نمایشگاه کنیم. اما باید توجه داشت در این شرایط وخیم اقتصادی تنها امید برخی از خرده‌فروشان به روزهای پایانی سال است که با افزایش تقاضا بتوانند بخشی از رکود یکساله را جبران کرده و در این نمایشگاه‌های بهاره سرمایه خود را برای ورود به سال جدید باز گردانند. به‌نظر می‌رسد در این میان، بازاریان قدرتمندتر با کمی از خودگذشتگی و چشمپوشی از سودهای کلان شب عید و در همکاری با خرده‌فروشان و مردم می‌توانند در جهت تنظیم بازار شب عید گام برداشته و منافع حداکثری جامعه را دنبال کنند.
حمایت از تولید داخلی
یکی از مهم‌ترین اهداف برپایی این نمایشگاه‌ها که تمامی مایحتاج مردم از قبیل خوراک، پوشاک، ابزار خانه و غیره را شامل می‌شود، حمایت از تولید داخلی است. در نگاهی کلان‌تر از بازار شب عید می‌توان در یافت که برپایی این نمایشگاه‌های بهاره اگرچه در پوسته خود مدت‌زمان کوتاهی را پوشش می‌دهند اما به‌دلیل گستردگی آنها در همه شهرهای ایران و رعایت شرط عرضه کالای ایرانی، به رونق تولید داخلی منجر می‌شوند. در صورت حمایت‌های مردمی از واحدهای تولیدی و افزودن یک درجه استاندارد کیفی به‌عنوان شرط ورود به این بازار، می‌توانیم در سال‌های آینده شاهد افزایش کیفیت کالای ایرانی و تحرک چرخ‌دنده‌های تولید داخلی باشیم. امری که در نهایت سبب ایجاد اشتغال جوانان شده و نه‌تنها آسیب‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد بلکه از زاویه اجتماعی نیز می‌تواند در راستای ارتقای سلامت روانی جامعه گام بردارد. اکنون امید آن می‌رود که وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان نماینده دولت و متولی اصلی تنظیم بازار در کنار اتاق اصناف تهران به‌عنوان نماینده کسبه بازار، با نگاه به شرایط ویژه مردم و جنگ اقتصادی جامعه بین‌المللی با کشور، با تفاهم در برگزاری این نمایشگاه‌ها و ارائه راهکارهای عملی برای تسهیل عرضه محصولات در بازار شب عید، کرامت انسانی جامعه ایرانی را در نظر گرفته و پیش از گذر فرصت‌ها، برنامه نظام‌مند و مفیدی را برای کنترل بازار در نظر بگیرند. همچنین از آنجا که انتظارات تورمی در این دوران همچنان بالاست، به نظر می‌رسد وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار موظفند با افزایش نظارت‌ها و بازرسی‌ها از اصناف، عمده‌فروشان و خرده‌فروشان در آستانه عید نوروز، قیمت انواع کالاهای مورد نیاز مردم اعم از آجیل و خشکبار، پوشاک، لوازم منزل و میوه‌تره‌بار و غیره را تحت کنترل درآورده تا جامعه ایرانی بتواند از این برهه اقتصادی سخت، با مشکلات کمتری عبور کند.
