تبدیل ۳۰۰کیلومتر از حاشیه بزرگراه‌ها به فضای سبز؛ در اوج کم‌آبی!/ آبیاری فضای سبز پایتخت به ۱۷۵میلیون مترمکعب آب نیاز دارد
در حالی که مسوولان بارها درباره کم‌آبی تهران هشدار داده‌اند اما بازهم شاهد توسعه فضای سبز حاشیه‌ای با چمن هستیم. پوشش گیاهی که به گفته کارشناسان این حوزه آب زیادی می‌خواهد و نگهداری آن هزینه‌بر است!
اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ ممنوع شدن چمن‌کاری ابتدا در سال 94 رسانه‌ای شد و بخشنامه آن نیز به شهرداری‌های مناطق ابلاغ شده بود اما بعد از آن بخشنامه بازهم شاهد چمن‌کاری و آبیاری آن بودیم.
علی محمد مختاری، رییس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درباره نحوه عملکرد به این بخشنامه و خبر جدیدی که طی روزهای گذشته باز از زبان او مبنی بر ممنوعیت کشت چمن اعلام شده، می‌گوید: «منظور ما این نبود که امروز ممنوع شده است. گفتیم که ممنوع شده و بخشنامه هم کرده‌ایم. در واقع این بخشنامه سه سال پیش ابلاغ شده است اما هرسال یک بخشنامه پیرو بخشنامه قبلی زده و بر آن تأکید می‌شود. امسال هم دوباره این کار انجام گرفت و بخشنامه شد.»
او همچنین در پاسخ به این سؤال که چرا هنوز با وجود ممنوعیت شاهد گسترش چمن‌کاری در برخی مناطق تهران هستیم، اظهار می‌کند: «کاشت چمن دیگر انجام نمی‌شود. ممکن است به شکل موردی برای طراحی‌ها آن‌هم به‌صورت نواری انجام شود اما دیگر به کسی اجازه چمن‌کاری داده نمی‌شود. یعنی اگر هم این اجازه داده شود صورت وضعیت آن دیگر بررسی نمی‌شود. باید حتماً درخت و درختچه کاشته شود و الزام شده که از گیاهان پوششی به‌جای چمن استفاده کنند یا از انواع درختچه‌هایی که در تهران وجود دارد یا درختان و گونه‌های گیاهی که در مقابل کم‌آبی مقاوم باشند و با شرایط اقلیمی شهر تهران سازگاری داشته و ماندگار باشند.»
مختاری همچنین تأکید کرد که سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران، این گیاهان پوششی را در اختیار مناطق 22 گانه و ادارات فضای سبز قرار داده است و گفت که متاسفانه با وجود مضرات کاشت این گیاه باز هم افراد به‌خاطر زیبایی چمن می‌کارند.
به گفته مدیرکل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران چمن‌کاری هزینه‌های زیادی دارد. مصرف آب چمن زیاد است و هر روز به‌ویژه در تابستان باید آبیاری شود در صورتی که درخت هرروز نیاز به آب ندارد. نگهداری از چمن نیز هزینه‌بر است، هر پانزده روز یک‌بار لازم است کوتاه شود. این اقدام نیاز به کارگر دارد، امکاناتی برای آن لازم است، کوددهی هم نیاز دارد. در فصول بهار و پاییز باید کود شیمیایی بگیرد.
توسعه فضای سبز از طریق چمن‌کاری با شرایط تهران سازگاری ندارد
همچنین زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز معتقد است که با توجه به وضعیت اقلیمی شهر تهران و میزان پایین بارندگی و مسئله کم‌آبی، کاشت چمن و توسعه فضای سبز از طریق چمن‌کاری با شرایط تهران سازگاری ندارد و به دلیل آب زیادی که مصرف می‌کند مناسب این اقلیم نیست و طبیعتاً مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
به گفته او علی‌رغم این‌که در سال‌های گذشته فضای سبز تهران به‌وسیله چمن زیباسازی شده و توسعه داده می‌شد و در نقاطی از شهر بیشتر چمن می‌دیدیم که از منظر بصری نیز چشم‌نواز بود و زیبایی خاصی داشت اما به دلیل وضعیت کم‌آبی، طبیعی بود که باید تغییر رویه‌ای ایجاد می‌شد که توسط سازمان بوستان‌ها و فضای سبز این اتفاق افتاده است و طبق دستورالعمل‌هایی که سازمان صادر کرده، مناطق شهرداری تهران و خود سازمان بوستان‌ها و فضای سبز ملزم هستند که از چمن استفاده نکنند و به‌جای آن از گونه‌هایی که استفاده کنند که بومی شهر تهران است و آب‌بری کمتری دارد.
او در پاسخ به این سوال که در بعضی از مناطق با وجود بخشنامه چمن‌کاری می‌شود، می‌گوید: چمن‌هایی که از قبل وجود داشته را نمی‌توان از بین برد و تخریب کرد اما توسعه داده نمی‌شوند تا در یک شرایط مناسب جایگزین شوند.
شهر بزرگی مثل تهران دارای نواحی و مناطق و محلات متعدد است و احتمال دارد که ناهماهنگی‌هایی اتفاق بیفتد و برخی از دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها اجرا نشود. اگر چنین اتفاقی بیفتد حتماً باید تذکر داد و اگر اصرار به اجرا نکردن بخشنامه‌ها وجود داشته باشد باید با متخلف برخورد کرد.
در حال حاضر و در قالب طرح کمربند سبز اطراف شهر تهران بیش از 40هزار هکتار جنگل‌کاری وجود دارد. از این طرح، تاکنون 40هزار هکتار آن اجرایی شده و هنوز 10هزار هکتار باقی مانده است که با استفاده از اراضی ملی این کار نیز انجام خواهد شد. در داخل شهر نیز حدود 14هزار هکتار از فضای سبز درون‌شهری را بوستان‌ها، حاشیه بزرگراه‌ها و... تشکیل می‌دهند. نکته قابل‌توجه اما میزان آب مصرفی برای این حجم از فضای سبز است؛ آبیاری فضای سبز پایتخت به 175میلیون مترمکعب آب نیاز دارد که 135میلیون مترمکعب آب مورد نیاز فضای سبز تهران از چاه، هفت میلیون مترمکعب از آب‌های سطحی و 10میلیون مترمکعب از فاضلاب تأمین می‌شود که با احتساب این میزان هنوز با ٦میلیون مترمکعب کسری آب مواجه است.
بر اساس اطلاعات و آمارهای موجود، سرانه فضای سبز درون‌شهری هر تهرانی 16.15 مترمربع است و قرار است که این عدد در طولانی‌مدت و بر اساس برنامه مصوب شورای اسلامی شهر تهران، تا پایان سال 97 به 17 متر به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار که سرانه فضای سبز پایینی دارند، افزایش پیدا کند. در حال حاضر نیز مناطق 7-10-11 و 17 که بافت فشرده مسکونی دارند و جمعیت آن‌ها زیاد است، سرانه فضای سبز پایینی دارند. اما نباید ازنظر دور داشت که افزایش سرانه فضای سبز به‌ویژه در شهرهایی که با کم‌آبی مواجه هستند، به چه قیمتی قرار است انجام شود.
طی ده سال اخیر بدنه و حاشیه بسیاری از بزرگراه‌های شهری به طول بیش از 300 کیلومتر در مسیر رفت و برگشت تبدیل به فضای سبز شده‌اند. در حالی که در این وانفسای کم‌آبی، ضرورتی برای احداث فضای سبز در جوار اتوبان‌ها که مردم هیچ استفاده‌ای از آن‌ها نمی‌کنند، وجود ندارد.
با کمبود کنونی آب در تهران و سراسر ایران، لازم است که رویکردها در مدیریت، حفظ و نگهداری فضای سبز نیز تغییر کند و با اتخاذ راهکارهای قابل‌اجرا میزان استفاده از آب‌های زیرزمینی را به 70میلیون مترمکعب کاهش داد، چراکه با افت منابع آب زیرزمینی دشت‌های تهران دچار فرونشست خواهند شد. موضوعی که در سه سال گذشته بارها بر آن تأکید شده اما به نظر می‌آید در عمل، چندان که باید به آن اعتنایی نشده است.
