ارز آوری با صادرات نامریی
یکی از صنایع مطرح و رو به رشد در اقتصاد کشورها، صنعت توریسم است. اهمیت این صنعت در اینجا مشخص می‌شود که کشورهایی که جاذبه‌های طبیعی یا فرهنگی و تاریخی خوبی دارند، به شدت در حال تبلیغ آن در میان کشورهای جهان هستند و آن دسته از کشورهایی نیز که جاذبه خاصی ندارند، مشغول ساختن جاذبه‌های متنوع برای جذب توریست از اقصی نقاط جهان هستند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون، در این میان، ایران کشوری بسیار غنی از نظر جاذبه طبیعی، زیست‌بومی، تاریخی، فرهنگی و هنری است؛ در حالی که با نگاهی به گزارش‌ها و آمار مربوط به صنعت توریسم در کشور، عدم تعادل بسیاری میان تعداد مسافران ورودی و تعداد مسافران خروجی به چشم می‌خورد. این مساله این پرسش را در ذهن تقویت می‌کند که چرا با وجود جاذبه‌های طبیعی بسیار و همچنین عواید اقتصادی که صنعت توریسم می‌تواند برای کشور ما داشته باشد، تا به امروز نتوانسته‌ایم در این زمینه موفق عمل کرده و این صنعت پرسود را درکشور به اندازه کافی رونق ببخشیم.
صنعتی بدون مواد اولیه
صنعت گردشگری، صنعتی است که بدون نگرانی از مواد اولیه خاصی که تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز و عدم توانایی رقابت در کیفیت و قیمت تمام شده محصول قرار گیرد، می‌شود روی آن حساب کرد؛ یعنی به نوعی می‌توان گفت در حال حاضر که در کشور با انواع فشارها از جمله فشار اقتصادی در حوزه تکنولوژی تا نرخ ارز و مسائل سیاسی داخلی و خارجی مواجه هستیم، صنعت توریسم از طریق درآمدی که در صورت رونق برای کشور به ارمغان می‌آورد، می‌تواند تا حد بسیاری با ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای کشور راهگشای مشکلات اقتصادی باشد. در این زمینه می‌توان با تدابیر خاص گردشگری، بوم‌گردی در مناطق عشایری و روستاها جلوی هجوم گسترده مردم این مناطق به شهرها را که به واسطه مشکلات آب و هوا و اقتصاد به کلانشهرها آمده‌اند، گرفت. اگر خلاصه بخواهیم بگوییم، کمی تفکر درست و عمل به‌جا برای صنعت گردشگری، می‌تواند حکم یک تیر و زدن چند نشان برای اقتصاد کشورمان و رضایت و رفاه جامعه را داشته باشد.
هزینه توریست‌های ایرانی در دیگر کشورها
در حال حاضر بررسی آمارها نشان می‌دهد، ترکیه محبوب‌ترین مقصد مسافران ایرانی و در رأس سفرهای ایرانی‌ها قرار دارد. پس از آن کشورهای عراق، امارات متحد عربی و ارمنستان قرار دارند. طبق گزارشات اتحادیه هتل‌داران ترکیه، هزینه سرانه توریست‌های ایرانی 1000 دلار تخمین شده است. همین مقدار برای توریست‌های سایر کشورها 630 دلار است. براساس آمار وزارت جهانگردی این کشور تعداد توریست بازدید کننده در سال 2017 نسبت به 2016 با رشدی 50.2 درصدی روبه‌رو بوده است. با مشاهده این آمار، این حجم از مسافر و مقدار ثروتی که از کشور ما خارج و به کشور ترکیه می‌رود، قابل توجه و تامل است.
بازارهای ترکیه عامل جذب ایرانیان
به دلیل علاقه ایرانیان به سفر به ترکیه و موفقیت ترکیه در جذب این تعداد توریست به بررسی و علت این پدیده پرداختیم. رحیم یعقوب زاده، رییس مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران، در این باره می‌گوید: درباره تعداد مسافران ایران به ترکیه، آمار و ارقام متفاوتی بیان شده است. عددی که به نظر صحیح‌تر می‌آید و بیشتر بیان شده، دومیلیون و هفتصدهزار تا سه میلیون نفر است. این افراد با انگیزه‌های متفاوتی اقدام به سفر به ترکیه می‌کنند. این انگیزه‌ها می‌تواند جاذبه‌های توریستی، فرهنگی و حتی آزادی‌های اجتماعی باشد یا حتی اجناس باکیفیت اما ارزانی که در بازارهای ترکیه وجود دارد که البته هیچ‌کدام از این موارد را نمی‌توان زیر سوال برد. واقعیت این است که ما در زمینه گردشگری جاذبه‌های فراوان و در عین حال، نقایص و کمبودهای بسیاری داریم. در بحث گردشگری صرف وجود جاذبه کفایت نمی‌کند و علاوه بر آن باید خدمات مناسب و با کیفیت و قیمت مناسب نیز وجود داشته باشد.
ایران، کشوری گران برای توریست‌ها
یعقوب‌زاده درخصوص هزینه‌هایی که ایرانیان برای سفرهای خارجی خود از جمله ترکیه صرف می‌کنند، بیان می‌کند: برخلاف چیزی که در اذهان مردم شکل گرفته است و ایران را کشوری ارزان تلقی می‌کنند، چنین نیست و برعکس بسیار گران است. در همین لحظه اگر با یک آژانس مسافرتی تماس بگیریم و قیمت سفر به کیش با هتل پنج‌ستاره به مدت هفت شب را بگیریم و همین شرایط سفر به ترکیه را نیز استعلام کنیم، هزینه سفر به ترکیه یا گرجستان و ارمنستان، ارزان‌تر و با ارائه خدمات مناسب‌تر است. ترکیه کشوری است که از اواخر دهه 1980 شروع به جذب گردشگر و رونق این صنعت کرده است و امروز توانسته 40 میلیون گردشگر جذب کند و این رقم برای کشور ایران حدود پنج میلیون و هفتصد تا پنج میلیون و نهصد نفر به‌شمار می‌رود. اختلاف این دو عدد بسیار فاحش است. در حالت کلی برای بهبود این شرایط باید کاری کنیم تا گردشگران خارجی با شرایط بهتر و هزینه کمتر و کیفیت بهتر به ایران سفر کنند. در حالی که امکانات لازم برای این مورد در کشور ما وجود ندارد.
تبلیغات منفی
این مدرس دانشگاه در ادامه اشاره می‌کند: این موضوع که ما در کشور در جذب توریست نتوانسته‌ایم خوب و درست عمل کنیم، به عوامل و علل بسیاری وابسته است.
برای مثال مسائل امنیتی از جمله این موارد است، در میان خارجی‌ها احساس ناامنی بسیاری نسبت به ایران وجود دارد؛در حالی که ایران در واقعیت کشور ناامنی محسوب نمی‌شود اما به دلیل تبلیغات منفی که نسبت به ایران وجود دارد و همچنین از آنجایی که ما ارتباط مناسبی با کشورهای مبدا یعنی کشورهای فرستنده مسافر به ایران نداریم و حتی نتوانسته‌ایم با تبلیغات مناسب ذهنیت منفی موجود را نسبت به کشورمان از بین ببریم، احساس ناامنی در مردم کشورهای دیگر ایجاد شده است و متاسفانه می‌توان گفت ایجاد این حس از حس ناامنی واقعی بدتر است. همه این عوامل دست به دست یکدیگر می‌دهد تا ما نتوانیم به خوبی گردشگر خارجی جذب کنیم و به واسطه بحث‌های آزادی اجتماعی که در آن کشورها فراهم است و خدمات مناسبی که وجود دارد، گردشگران از کشورهای دیگر و حتی کشور ما ترجیح می‌دهند پول خود را برای تفریح یا به هر منظور دیگری در آن کشورها صرف کنند.
اثر موقتی افزایش عوارض
رییس مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران تصریح می‌کند: مساله دیگری که در این زمینه وجود دارد، بحث آموزش است که اهمیت بسیاری دارد. در کشور ترکیه، کارکنان هتل‌ها به گونه‌ای آموزش دیده‌اند که تمام اصول رفتار با مشتری، چه مشتری متمول و چه با وضعیت مالی ضعیف را می‌دانند؛ در حالی که در برخی هتل‌ها در کشور ما هنوز این مسائل به درستی آموزش داده نشده است. به گونه‌ای‌که می‌توان گفت اگر در مسائل مربوط به صنعت گردشگری ریز بنگریم، در اکثریت قریب به اتفاق موارد در کشور ما ضعیف عمل می‌شود. از طرف دیگر عوامل سیاسی بسیار موثر است و تبلیغاتی که علیه ما وجود دارد، باعث عدم ورود گردشگر و رونق این صنعت در کشور ما می‌شود. این در حالی است که بسیاری ایرانیان تمایل بسیاری به سفرهای خارجی دارند. در سال گذشته، حدود 9 میلیون نفر کشور را به قصد سفرهای خارجی ترک کرده که از این تعداد سه میلیون نفر به ترکیه سفر کرده‌اند. واقعیت این است که فقط با افزایش عوارض نمی‌توانیم جلوی سفرهای خارجی و خروج ارز از کشور را بگیریم. این تصمیمات تنها نتایج موقتی خواهند داشت . باید شرایطی را در کشور ایجاد کنیم که علاوه بر اینکه مردم به سفرهای خارجی می‌روند، بتوانیم در کشور جذب توریست کنیم و از این طریق به درآمدهای کشور بیفزاییم.
صادرات نامریی
یعقوب زاده در خصوص روند تصحیح این مشکل بیان می‌کند: واقعیت این است که حل این مشکل تا حد بسیاری به روابط سیاسی ما ارتباط دارد. اینکه با کشورهای مبدا برای مثال کشور آمریکا که بزرگ‌ترین فرستنده گردشگر بعد از کشور چین است، چه ارتباطی داشته باشیم. برای مثال سالانه حدود 80 میلیون آلمانی به خارج از کشور خود سفر می‌کنند؛ این رقم به اندازه همه جمعیت آلمان است. تغییر روابط سیاسی بسیار مشکل است؛ بنابراین باید کاری کنیم که افراد در خارج از کشور نسبت به ایران، شناخت بهتر و دقیق‌تری داشته باشند. یکی دیگر از اقدامات، حمایت از حوزه‌های فعال گردشگری است. برای مثال کشور ترکیه در فصول کم رونق، از فعالان حوزه گردشگری حمایت می‌کند تا در آن فصول، کسب و کارشان زیان‌ده نباشد زیرا اگر تعداد گردشگران کاهش پیدا کند، درآمد ارزی آن‌ها کاهش یافته و اقتصاد آن کشور متضرر خواهد شد.
چون گردشگر کالا خریداری می‌کند و به این واسطه همان مبحث صادرات نامریی اتفاق می‌افتد و ارز به این شکل ، از طریق اقامت، حمل ونقل، خرید و بسیاری مسائل دیگر، وارد کشور می‌شود. نباید فکر کنیم گردشگری در ایران با ساخت هتل های پنج‌ستاره رونق می‌گیرد بلکه اروپاییانی که به ایران سفر می‌کنند، بیشتر علاقه‌مند به سکونت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی هستند و متاسفانه تا به حال در گسترش این بخش فقط حرف‌هایی زده شده که به مرحله عمل نرسیده است و باید به صورت جدی‌تری دنبال شود.
