اشتغال‌زایی در مکران به دبیری وزارت دفاع
سیستانوبلوچستان به‌عنوان تنگه احد ایران شناخته میشود. استانی که به دلیل ظرفیت‌های فراوانی که دارد و البته موقعیت خاص از نظر گستردگی مرز هزارو ٥٠٠ کیلومتری با دو کشور افغانستان و پاکستان و دریای عمان موقعیت ویژه‌ای را برای کشور رقم زده است. وجود سواحل مکران در این منطقه و بندر چابهار در دل آن و دسترسی به آب‌های اقیانوسی، از مزیت‌های اصلی این منطقه به‌شمار می‌روند.
به گزارش اقتصادآنلاین شکوفه حبیب‌زاده در شرق نوشت: از زمانی که در سال ٨٧ اولین اقدام عملی مربوط به تمرکز نگرش توسعه‌ای به منطقه مکران شکل گرفت، بر اساس مصوبه سال ٩١ شورای عالی امنیت ملی، کارگروه توسعه مکران به ریاست معاون‌اول رئیس‌جمهور را تشکیل داد و دبیری کارگروه نیز به وزارت دفاع محول شد. بر اساس مطالعات انجام‌شده، بیش از ١٣٠ هزار اشتغال مستقیم در چند سال آتی برای منطقه مکران پیش‌بینی شده؛ البته این بخشی از سیاست‌هایی است که در این استان در نظر گرفته شده است. منطقه آزاد سیستان، یکی از درخواست‌های جدی در استان است که به دلیل ارتباط عمیق ایران و افغانستان، می‌تواند منجر به گستردگی تجارت بین دو منطقه و البته در کنار آن، رفع مسالمت‌‌‌آمیز دغدغه آبی در این استان باشد.
از سویی، به گفته ماندانا زنگنه، مدیرکل دفتر جذب سرمایهگذاری استانداری سیستانوبلوچستان بهره‌گیری از ظرفیت‌های انرژی خورشیدی در استان سبب شد تا برای محرومیت‌زدایی در منطقه و ایجاد درآمد برای خانوار، نیروگاه خورشیدی خانگی با کمک بلاعوض ساخته شود که به‌این‌ترتیب درآمد ٢٠ساله ثابتی برای خانوارهای روستایی ایجاد میشود؛ بر اساس قیمت‌های خرید تضمینی سال ٩٥، به‌طور میانگین ماهانه حدود ٧٠٠ تا ٨٠٠ هزار تومان درآمد حاصل از تولید برق نیروگاه‌های خورشیدی خانگی است.
سیستانوبلوچستان در چه حوزه‌‌هایی برای سرمایهگذاری ظرفیت و جذابیت دارد؟
سیستــان‌‌وبلوچســـتان سرزمین فرصت‌های بکر سرمایهگذاری است؛ سرزمین استعدادها و ظرفیت‌های پنهان در حوزه‌های مختلف. سرزمینی که بنده از به‌کاربردن واژه محرومیت برای آن اجتناب می‌کنم؛ زیرا اعتقاد دارم کشور تاکنون از قابلیت‌های این استان محروم مانده است؛ از ظرفیت‌های هزارو٥٠٠ کیلومتر مرز آن، ظرفیت‌های دریا و اقیانوسی‌بودن آن، ظرفیت‌های حوزه معدن، حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، میوه‌های گرمسیری، شیلات، گردشگری تاریخی و طبیعی آن و دیگر ظرفیت‌های بالقوه‌ای که هریک به‌تنهایی در صورت به‌فعلیت‌درآمدن، می‌توانند تأثیر شگرفی بر اقتصاد استان، منطقه و حتی کشور داشته باشند. در‌حال‌حاضر در استان استقبال درخور توجهی از طرف سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شده است. این نکته را باید در نظر داشت که تا قبل از سال ٩٣، حتی یک مجوز سرمایهگذاری خارجی از سوی سازمان سرمایهگذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران برای استان صادر نشده بود؛ درحالی‌که در سال ٩٥، استان رتبه سوم جذب سرمایهگذاری را گرفت.
چرا؟
با توجه به نتایج برجام، همسو با سایر استانهای کشور و همین‌طور به دلیل وجود ظرفیت‌های خالی و بکر، پرشتاب‌تر و با جهشی چشمگیرتر نسبت به گذشته، حضور متقاضیان داخلی و خارجی سرمایهگذاری را در استان شاهد هستیم. طبق آخرین آمار، تاکنون ١٥ مجوز سرمایهگذاری خارجی برای استان صادر شده و رتبه سوم را در سرمایهگذاری خارجی در کشور در سال ٩٥ کسب کرده‌ایم. حدود دو هزار میلیون دلار حجم سرمایهگذاری خارجی برای استان سیستانوبلوچستان صادر شده است؛ چون سرمایه‌گذاران خارجی آگاهانه و با مطالعه برای سرمایهگذاری ورود می‌کنند. از تقاضاهای سرمایهگذاری و مجوزهایی که صادر شده است، به نوعی می‌توان محورهای شایان توجه را برای سرمایهگذاری در استان مشاهده کرد. بیشترین حجم سرمایهگذاری در حوزه‌های داخلی و خارجی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر ازجمله نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است. در واقع از بین ١٥ مجوز سرمایهگذاری خارجی که برای استان صادر شده، هفت مورد مجوز سرمایهگذاری انرژی‌های تجدیدپذیر است. در ابتدای امر، سه منطقه را به‌صورت زون انرژی در سطح استان تعیین کردیم. بیش از ٢٠ هزار هکتار از اراضی استان را به حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دادیم. حدود هزار هکتار در منطقه گراغه برای انرژی خورشیدی، حدود ١٩ هزار هکتار در میل‌نادر برای بادی و در منطقه رامشار برای هر دو انرژی خورشیدی و بادی ٢٠٠ هکتار اختصاص داده شده است. در این مدت، تلاش کردیم روند واگذاری اراضی را تسهیل و تسریع کنیم و این مدت را حتی تا سه ماه کاهش دادیم. در رابطه با سرمایهگذاری در حوزه انرژی‌های بادی، با همکاری و پیگیری اداره کل منابع طبیعی استان، به کمک یک دستورالعمل جدید و متفاوت، از سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور مجوزی اخذ شد که نحوه واگذاری زمین به نیروگاه‌های بادی تغییر کرد که برای نیروگاه‌های بادی حتی کمتر از یکی، دو روز زمین در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهند. به‌طور خاص، درباره نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، حدود ٤٠ پروانه احداث صادر شده است. در زمینه انرژی‌های نو، اعلام آمادگی و صدور مجوز سرمایه‌گذاری‌های خارجی از سوی کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا، کره‌جنوبی و ترکیه در منطقه را داریم.
اصولا سرمایهگذاری با اشتغال معنادار میشود. این سرمایهگذاری چه اثری روی اشتغال و در نتیجه معیشت مردم دارد؟
نیروگاه‌های بزرگ نسبت به سرمایه‌گذاری‌ای که انجام می‌دهند، اشتغال کمتری نسبت به سایر طرف‌های سرمایهگذاری ایجاد می‌کنند، اما با هدف بهره‌مندی از پتانسیل تابش خورشید و تأثیر آن بر معیشت خانوار، ما در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی خانگی نیز ورود کرده‌ایم تا بتوانیم از ظرفیت تابش خورشید، برای خانواده‌های روستایی درآمد ایجاد کنیم که در گام اول ٦٠٠ خانوار را از منابع تسهیلات بانکی تأمین اعتبار کرده‌ایم. در چند استان دیگر هم این اقدام شروع شده است. تفاوت استان ما با سایر استان‌ها این است که ما برای اولین‌بار توانسته‌ایم بخشی از اعتبار نیروگاه خانگی را به‌صورت بلاعوض برای روستاییان تهیه کنیم. حدود ٢٥ میلیون تومان، هزینه ساخت نیروگاه خانگی پنج‌کیلوواتی است که ١٠ میلیون را به‌صورت بلاعوض با هماهنگی معاونت محرومیت‌زدایی سپاه برای محرومیت‌زدایی انجام داده‌ایم که در کل کشور بی‌سابقه بوده است. ١٥ میلیون هم از محل تسهیلات بانکی برای خانواده‌های روستایی تأمین میشود. با این کار، درآمد ٢٠ساله ثابتی برای خانوارهای روستایی ایجاد میشود که براساس قیمت‌های خرید تضمینی سال ٩٥، به‌طور میانگین حدود ٧٠٠ تا ٨٠٠ هزار تومان ماهانه درآمد حاصل از تولید برق نیروگاه‌های خورشیدی خانگی است.
با توجه به تمرکز فقر در استان، چه راه‌حل‌های دیگری به‌منظور اشتغال‌زایی در منطقه در نظر گرفته‌اید؟
شرایط فعالیت و سرمایهگذاری در شمال استان به خاطر اقلیم نامساعدی که وجود دارد، سخت شده است. وابستگی تأمین آب منطقه سیستان به خارج از کشور، شرایط را سخت‌تر کرده است. در منطقه سیستان در حوزه مرز می‌توانیم فعال‌تر عمل کنیم. بازارچه میلک در این منطقه، بازارچه فعالی است. بازار افغانستان نیاز زیادی به کالاهایی دارد که در استان و کشور تولید شده و از این منطقه صادر می‌شوند. بنابراین در منطقه سیستان باید بیشتر بر صنایع یا تولیداتی که بازارمحور و متناسب با بازار کشورهای هم‌جوار به‌ویژه افغانستان است، تمرکز کنیم. از سویی از آنجا که استان سیستانوبلوچستان روی کمربند تابش خورشید قرار دارد، می‌توان از انرژی خورشیدی به نفع مردم استان و ایجاد درآمد برای خانوار روستایی استفاده کرد. همچنین مدنظر داریم تا با ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی برای سازمان‌های عمومی ازجمله شهرداری‌ها و دهیاری‌ها که منابع محدود درآمدی دارند، با احداث نیروگاه، درآمد ثابت ٢٠ساله ایجاد کنیم. درآمد نیروگاه‌ها به‌دلیل خرید تضمینی برق هم درآمد مطمئنی است و هم طولانی‌مدت و هم دوره برگشت سرمایه‌اش در مقایسه با سایر سرمایه‌گذاری‌ها خیلی کوتاه است. بخش شیلات در استان سیستانوبلوچستان دارای مزیت نسبی و رقابتی است و بیشترین سهم ارزش‌افزوده استان در زمینه شیلات است و بیش از ٤٠ درصد نیاز کشور به فراورده‌های شیلاتی از این استان تأمین میشود. این بخش برای سیستانوبلوچستان خیلی اهمیت دارد. همچنین به‌طور خاص بر طرح پرورش ماهی در قفس هم تمرکز کرده‌ایم و در حال حاضر ١١ شرکت در این‌باره اعلام آمادگی کرده‌اند. مطالعات انجام‌شده و فرایند اخذ موافقت‌های اصولی، اخذ زمین در کرانه خشکی طی شده و از اواخر سال استقرار قفس‌ها در دریا و ماهی‌دارکردن آنها انجام خواهد شد. در زمینه پرورش میگو نیز استان سیستانوبلوچستان نسبت به سایر استان‌ها مزیت خاصی دارد چون به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد، از آب تمیزتری برخوردار است و احتمال شیوع بیماری‌ها بسیار کمتر میشود و به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی هم امکان پرورش دو بار وجود دارد که در میان استان‌ها بی‌نظیر است. استان سیستانوبلوچستان در سایر حوزه‌ها از جمله خرما، میوه‌های گرمسیری، معدن و گردشگری نیز دارای ظرفیت‌های قابل توجهی است. رتبه اول سطح زیر کشت خرما و رتبه دوم تولید خرمای کشور، از معدود استانهای تولیدکننده میوه‌های گرمسیری و خارج از فصل کشور، وجود ذخایر معدنی ارزشمند متنوع و متعدد در سطح استان، وجود ذخائر مس، آنتیموان، طلا، کرومیت، منگنز و... که به همین دلیل استان لقب رنگین‌کمان معادن را به خود اختصاص داده است، همچنین قدمت تاریخی و طبیعت بکر و زیبای استان و وجود جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی به‌ویژه مناطقی که به سبب ثبت جهانی هم‌اکنون شهرت بین‌المللی یافته‌اند، از جمله شهر سوخته سیستان، روستای کلپورگان، کویر لوت، فرش سیستان و... بخش گردشگری استان را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار کرده است.
آیا سرمایه‌گذاران داخلی هم نسبت به سرمایهگذاری در استان ابراز تمایل کرده‌اند؟
استان در مقایسه با سال‌های گذشته در سرمایهگذاری رشد قابل توجهی داشته است. خوشبختانه در مقطع زمانی‌ای هستیم که نقطه عطفی برای استان است. پس از برجام، شرایط برای حضور سرمایه‌گذاران در کشور فراهم شده و این امر در استان، مصادف شده با زمانی که زیرساخت‌های استان از قبیل گاز، بندر، خطوط دریایی و... در حال تکمیل است. در واقع در مقطعی هستیم که استان با مزیت توسعه‌نیافتگی روبه‌رو شده و در خیلی از زمینه‌ها پتانسیل‌های بکری داریم.
ظرفیت‌های استان در ترانزیت بسیار بالاست. سرمایهگذاری در این بخش چگونه بوده است؟
در اسناد توسعه مختلف ملی و منطقه‌ای و در تقسیم کار ملی، ترانزیت و بازرگانی خارجی جزء اولین مأموریت استان سیستانوبلوچستان در نظر گرفته شده است، زیرا با دارابودن هزارو ٥٠٠ کیلومتر مرزهای خشکی و آبی، طولانی‌ترین مرز خشکی و آبی را در کل کشور دارد که ظرفیت منحصربه‌فردی را در ترانزیت کالا ایجاد کرده است. در این راستا پروژه راه‌آهن چابهار به زاهدان و در ادامه به مشهد و سرخس در حال انجام است تا امکان حمل‌ونقل ریلی را فراهم کنیم. در بحث حمل‌ونقل جاده‌ای هم محور ترانزیت جاده‌ای در حال ساخت است. با توجه به اینکه ظرفیت بندر به ٨,٥ میلیون تن تخلیه رسیده است، لازم است خیلی سریع همگام با توسعه بندر، ظرفیت ریلی و جاده‌ای را بالا ببریم. یکی از درخواست‌های استان تخصیص سهمیه‌ای از تأمین کالاهای اساسی کشور مثل برنج، گندم و شکر به بندر چابهار است. اخیرا محموله گندم اهدایی از هندوستان به افغانستان، از مسیر چابهار در حال ترانزیت است چون از همه مسیرها کوتاه‌تر است. با تکمیل ظرفیت‌های بندر چابهار و فعال‌شدن خطوط کشتی‌رانی، زمینه سرمایهگذاری در این حوزه فراهم شده است. سرمایهگذاری در سواحل مکران مورد توجه نظام است و بدین منظور تسهیلات خاصی در این زمینه، در قانون بودجه و در طول برنامه ششم توسعه دیده شده است. منطقه آزاد سیستان هم تمامی مراحلش در دولت انجام شده و مورد تصویب شورای عالی مناطق آزاد قرار گرفته و مصوبه هیئت‌دولت را هم دارد و اکنون در مجلس است. یک‌بار در مجلس مطرح شد و به‌دلیل شرایط آن زمان، تصویب نشد و اکنون منتظر مطرح‌شدن دوباره در صحن علنی هستیم و امیدوارم در طرح جدید امسال تصویب شود که اگر این امر اتفاق بیفتد، یک منطقه آزاد در سیستان هم خواهیم داشت که این دو منطقه آزاد تکمیل‌کننده یکدیگر بوده و تأثیر چشمگیری در اقتصاد استان و کشور خواهند داشت.
با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران مناطق آزاد و همچنین سرمایه‌گذاران استان، عموما غیربومی‌اند، آیا تکلیفی بر مراجعان و سرمایه‌گذاران هست که از نیروهای محلی بهره‌گیری کنند؟
چند طرح خیلی بزرگ ملی در استان در حال انجام است؛ طرح پتروشیمی مکران که قرار است چابهار هاب سوم پتروشیمی کشور شود و اکنون در حال کار است. طرح فولاد مکران که در حال احداث است، طرح‌هایی مثل تولید تایر خودرو که در سیستان شروع به کار کرده است. بافت بلوچ در ایرانشهر که طرحی دولتی و مربوط به سازمان گسترش برای احیای بافت بلوچ است یا طرح گلخانه سه‌هزار هکتاری در منطقه چابهار که در مراحل واگذاری زمین است و طرح‌ها و پروژه‌های دیگر، به‌ویژه در حوزه نیروگاهی، شاید تا به حال سهم استان از طرح‌ها و پروژه‌ها، نیروهای کار ساده بوده، اما با توجه به اینکه اکنون استان از لحاظ تعداد فارغ‌التحصیل دانشگاهی در همه حوزه‌ها فعال است و طبق آمار بعد از استان تهران بیشترین تعداد دانشجو را استان سیستانوبلوچستان دارد، از این بابت در اکثر رشته‌های دانشگاهی فارغ‌التحصیل داریم و آنچه الان موردتوجه ماست این است که در همه پروژه‌ها از نیروهای بومی استفاده شود. ممکن است در برخی حوزه‌ها فارغ‌التحصیلان استان تجربه کاری کافی نداشته باشند، اما هر متخصص و مهندسی از جای دیگر بیاید نیروهای ما باید در کنارشان باشند و یاد بگیرند و نهایتا کار به نیروهای متخصص بومی واگذار شود. این موضوع را به تمامی طرح‌ها و پروژه‌های استان تأکید کرده‌ایم. همچنین تأکید داریم این شرکت‌ها گردش مالی‌شان از طریق بانک‌های استان باشد، چون این شرکت‌ها معمولا در تهران یا استانهای دیگر مستقرند و کار اینجا انجام میشود اما گردش مالی مربوط به یک استان دیگر است. همچنین با توجه به برنامه زمان‌بندی به بهره‌برداری رسیدن طرح‌ها، نیاز و تقاضای نیروی کار طرح‌ها احصا شده که مبنای برنامه‌ریزی برای تأمین نیروی انسانی مشخص و فنی و کارآزموده است. در تأیید این موضوع برای پتروشیمی، فولاد، تایرخودرو، بافت بلوچ و... تفاهم‌نامه‌هایی با دانشگاه علمی‌کاربردی و سازمان فنی‌وحرفه‌ای منعقد شده است. نیروهای کاری را که در مدت اجرا و بعد از بهره‌برداری، مورد نیاز کارخانه‌هاست، اعلام کرده‌اند. اثرات این پروژه‌ها تا یکی‌دو سال آینده در استان مشخص میشود.
به خوبی به اهمیت سواحل مکران برای کشور اشاره کردید. فرصت‌های ویژه سرمایهگذاری در این منطقه چگونه است؟
سواحل سوق‌الجیشی و اقتصادی مکران در طول تاریخ یکی از مناطق استراتژیک، نظامی و تجاری ایران به شمار رفته که متأسفانه از نظر سازندگی در طول سالیان متمادی مغفول مانده است. در بند ٢١ سیاست‌های کلی برنامه ششم بر توسعه، عمران و آبادانی سواحل مکران تأکید شده است. مکران از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در جنوی‌شرقی ایران است که اگر کریدور شمال-جنوب را مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا فرض کنیم که به گفته کارشناسان در‌مقایسه‌با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان، ٤٠درصد کوتاه‌تر و از نظر هزینه ٣٠درصد ارزان‌تر است، می‌تواند یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه باشد که کشورهای مسیر این کریدور را منتفع کند. بندر چابهار در این سواحل، مهم‌ترین بندر خارج از خلیج فارس است که از نظر نظامی، سیاسی و راهبردی همواره نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. علاوه بر این موضوع، اقلیم مناسب کشت محصولات گرمسیری و خارج از فصل، منابع غنی دریایی، اراضی مناسب برای توسعه فعالیت‌های شیلاتی و پرورش انواع آبزیان، وجود معادن نسبتا غنی و متنوع، وجود تأسیسات زیربنایی در منطقه از جمله منطقه آزاد چابهار، فرودگاه بین‌المللی، گمرک، دو بندر ظرفیت تخلیه ٨,٥میلیون تن، همچنین جاذبه‌های تاریخی و بکر گردشگری و وجود پتانسیل و نعمت‌لایزال خورشید و باد در منطقه از مزیت‌ها و ظرفیت‌های قابل توجه سواحل مکران در جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است. سال جاری، سالی متفاوت و نقطه عطفی برای سواحل مکران است. افزایش ظرفیت تخلیه بندر شهیدبهشتی چابهار، از ٢.٥میلیون تن به ٨.٥میلیون تن، رویدادی بسیار مهم در ابعاد ملی و بین‌المللی بود که به لحاظ موقعیت چابهار به‌عنوان نزدیک‌ترین فاصله تا کشورهای افغانستان و آسیای میانه برای ترانزیت کالا و اسکان و پهلوگیری کشتی‌های پهن‌پیکر، اهمیت اقتصادی و تجاری سواحل مکران را بالفعل کرد. در همین راستا، تخفیف‌ها و مشوق‌های قابل توجهی هم در‌مقایسه‌با سایر بنادر کشور در نظر گرفته شده است.
اکنون وزارت دفاع اعلام کرده دبیری عمران طرح مکران به این دستگاه محول شده است. فعالیت‌های این دستگاه در منطقه به چه شکل بوده است؟
پس از دستور مقام معظم رهبری مبنی بر بهره‌برداری از گنج سواحل مکران و استفاده از مزیت‌ها و قابلیت‌های باارزش این منطقه در سال ١٣٨٧، نخستین اقدام عملی مربوط به تمرکز نگرش توسعه‌ای به منطقه مکران شکل گرفت. در سال ١٣٩١، شورای عالی امنیت ملی، تشکیل کارگروه توسعه مکران را تصویب کرد. در همان سال، کارگروه ویژه‌ای در هیئت دولت وقت به ریاست معاون‌اول ریاست‌جمهوری تشکیل شد و براساس آن، پروژه‌های زیرساختی و تولیدی متعددی در سطح منطقه تعریف شد. دبیری کارگروه توسعه سواحل مکران بر عهده وزارت دفاع است و مصوبات کارگروه مورد نظر نیز از سوی این نهاد در منطقه پیگیری میشود.
در همین راستا اواخر سال گذشته، اولین همایش فرصت‌های سرمایهگذاری سواحل مکران توسط وزارت دفاع در منطقه برگزار شد و بسیاری از مقامات سایر کشورها به‌ویژه کشورهای همسایه و همچنین مدیران ملی و استانی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در آن حضور داشتند. در اسفندماه سال جاری هم مقررات دومین همایش فرصت‌های سرمایهگذاری برای ارائه ظرفیت‌های سرمایهگذاری در سواحل مکران برگزار میشود. همچنین به‌منظور برنامه‌ریزی و اقدام براساس نتایج بررسی دقیق و مدون، در سال ١٣٩٣، براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، ضرورت تهیه طرح ویژه توسعه و عمران مکران تصویب شد و جهت‌گیری اصلی توسعه این منطقه بر پایه میران جذب شاغلان در نظر گرفته شد. براساس مطالعات انجام‌شده، بیش از ١٣٠ هزار اشتغال مستقیم در چند سال آتی برای منطقه مکران پیش‌بینی شده است.
یکی از مسائلی که از سوی افراد بومی مطرح میشود، اهمیت منطقه آزاد سیستان برای برقراری ارتباط تجاری با افغانستان است. از نظر شما به‌عنوان مسئول در این حوزه، چقدر ایجاد منطقه آزاد در این منطقه می‌تواند به نفع منطقه و مردم بومی باشد؟
به‌دلیل معافیت‌ها و مشوق‌هایی که برای سرمایهگذاری در مناطق آزاد وجود دارد، منطقه آزاد می‌تواند مشوقی برای حضور سرمایه‌گذاران در استان باشد، بنابراین منطقه آزاد برای توسعه منطقه‌ای و بهبود معیشت مردم حتما تأثیرگذار است، چون بسیاری افراد بودند که تمایل داشتند از زابل خارج شوند و منزلشان را برای فروش گذاشته بودند و زمانی‌که اعلام شد سیستان قرار است منطقه آزاد باشد، از رفتن صرف‌نظر کردند. در خیلی از مسائل شاید بحث روانی موضوع سریع‌تر تأثیر خودش را نشان دهد. در منطقه سیستان شرایط آن‌قدر سخت شده بود که همه نسبت به آینده ناامید شده بودند و تصور می‌کردند امکان تغییری در منطقه نیست و باید آنجا را ترک کنند. خاطرم هست استاندار وقت که در این زمینه بسیار زحمت کشید، زمانی که از جلسه هیئت دولت بر‌گشتند، همه همکاران استانداری در محوطه استانداری جمع شدند که از ایشان به‌دلیل اتفاقی که افتاده و مصوبه را گرفته‌اند تشکر کنند. البته مجلس متأسفانه آن را تصویب نکرد، اما در دولت تصویب شد و همه مراحلش طی شده و آن زمان بارقه‌ای از امید را در منطقه ایجاد کرد و با ایجاد معافیت مالیاتی تصور می‌کردند زمین‌ها گران خواهد شد و از رفتن منصرف شدند. شاید انتقادهایی به مناطق آزاد وجود دارد، مثلا اینکه بیشتر بحث وارداتشان پررنگ‌تر شده، اما مناطق آزاد هم بخشی از کشور هستند و نمی‌شود بگوییم همه اقتصاد ما تحت تأثیر تحریم‌ها بوده، اما مناطق آزاد از این موضوع مستثنا بودند. قطعا آنها هم از شرایط اقتصادی کشور تأثیر می‌گیرند، اما ظرفیت‌هایی دارند که می‌توانند رشد و آبادانی را برای کشور به ارمغان بیاورند. عملکرد چابهار را به‌صورت صددرصد تأیید نمی‌کنم که در منطقه تأثیر گذاشته، اما اگر چابهار را با قبل از ایجاد منطقه آزاد مقایسه کنید، ایجاد این منطقه آزاد روی توسعه منطقه، تأثیر گذاشته است. هرچند به‌دلیل مشکلات کشور این تأثیرگذاری ایده‌آل نبوده، اما اگر تولیدات کشور انجام و سرمایهگذاری شود این بخش بهترین جا برای صادرات است. برای اقدام بهینه و مؤثر باید نگاهی به گذشته داشته باشیم و از تجربه و عملکردی که مناطق آزاد در سال‌های گذشته داشته‌اند، استفاده کنیم. استان سیستانوبلوچستان به‌دلیل اینکه استان مرزی است، به‌خوبی می‌تواند در زمینه سرمایهگذاری مشترک با کشورهای همسایه مفید باشد. افغانستان واقعا به سرمایهگذاری در استان رغبت دارد، زیرا احساس غربت نمی‌کنند، چون از لحاظ زبان و فضای فرهنگی و اجتماعی با ما مشترک هستند و خیلی‌هایشان اقوامی در استان دارند. افغانستانی‌ها به‌دلیل نبود زیرساخت و امنیت برای سرمایهگذاری در کشور خودشان و داشتن منابع مالی، تمایل وافری برای سرمایهگذاری در سیستانوبلوچستان دارند. بهترین اقدام برای آنها این است که مواد اولیه از افغانستان به ایران وارد کرده و در ایران، صنایعی ایجاد کنند و سپس به کشور خودشان صادر کنند. اگر بتوانیم در مناطق مرزی سرمایهگذاری مشترک داشته باشیم، قطعا در جهت توسعه مناطق مرزی خیلی مؤثر خواهیم بود، زیرا وقتی منافع دوطرفه ایجاد شود، هر دو طرف سعی می‌کنند امنیت را حفظ کنند. در مقوله سرمایهگذاری خارجی، اولویت ما سرمایه‌گذاران کشورهای همسایه هستند، زیرا به‌دلیل مشترکاتی که داریم شاید بتوانیم راحت‌تر از اروپایی‌ها برای کار تشویقشان کنیم. بومیانی که برای سرمایهگذاری به کشورهای همسایه به‌ویژه حوزه خلیج‌فارس رفتند، اکنون به‌دلیل اینکه در استان زیرساخت‌ها فراهم شده، حاضر به سرمایهگذاری در استان هستند. اگر منطقه آزاد سیستان ایجاد شود، قطعا زمینه سرمایهگذاری ویژه‌ای برای افغان‌ها که برای سرمایهگذاری خیلی علاقه‌مند هستند، فراهم میشود. سیستان و بلوچستان تنگه احد است و در ابعاد ملی اهمیت دارد؛ بنابراین توجه خاص به استان از ضرورت‌های خاص توسعه کشور است.
