انتقاد فعالان بازار؛ دفاع تمام‌قد سازمان بورس

به گزارش اقتصاد آنلاین، سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در ابتدای نشست به بخشنامه‌های زیادی اشاره کرد که در بازار سرمایه صادر شده و گاه اثرات قابل توجهی داشته است که دستورالعمل‌های اصلاحی اخیر کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران را بر آن داشت تا با برگزاری این نشست به بررسی اثرات آن بپردازد. او همچنین تاکید کرد که نتیجه این نشست روز شنبه در جلسه‌ای به سازمان بورس ارائه خواهد شد.

چرا سازمان بورس پیش‌بینی EPS را حذف کرد؟

به گزارش اقتصاد آنلاین وحید روشن‌قلب، رئیس اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس دلیل اصلی ایجاد تغییرات را مشاهده ضرورت حذف پیش‌بینی دانست و دلایل این ضرورت را برشمرد: بسیاری از موارد مندرج در پیش‌بینی‌ها مانند نرخ ارز و نرخ‌های جهانی در اختیار شرکت‌ها نبود. همچنین پیش‌بینی‌های ارائه شده شرکت‌ها در طول سال تغییرات زیادی پیدا می‌کرد که البته نمی‌توان گفت عامدانه یا غیرعامدانه بوده است. این تغییرات به حدی بود که شرکت‌ها در سال 95 به طور میانگین حدود 466 درصد تغییر داشته‌اند. مساله اثرگذار دیگر این بود که شرکت‌ها مجبور به پیش‌بینی برخی مواردی بودند که اثرات آن در آینده مشخص می‎شد، مانند فروش یک دارایی که انجام آن و همچنین مبلغ آن دقیق نبود اما شرکت مجبور به ارائه آن بود که مبنای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران نیز قرار می‌گرفت. موضوع دیگر دستکاری EPS توسط برخی شرکت‌ها و اقدام به جوسازی برای سهام شرکت و سوءاستفاده از این موارد بود. همچنین، در گزارش EPS موارد محدودی درج می‌شد و اهداف و برنامه‌ها در آن نمی‌آمد و در تصمیم‌گیری سهامداران مغفول می‌ماند. بنابراین سازمان بورس تصمیم به حذف آن گرفت.

او همچنین تاکید کرد که در دنیا گزارش‌هایی با محتوای تفسیری ارائه می‌شود و مبنای این گزارش در ایران، هیات بین‌المللی استانداردهای حسابداری است. روشن‌قلب با بیان اینکه اصلی‌ترین بخش اصلاحات مربوط به حذف EPS و ارائه گزارش تفسیری است، بیان کرد که در دستورالعمل افشا علاوه‌بر جایگزینی گزارش تفسیری به جای گزارش EPS بر گزارش اطلاعات بااهمیت هم تاکید شده است. او توضیح داد: بنابراین شرکت‌ها علاوه‌بر ارائه صورت‌های مالی و گزارش‌های تفسیری، باید اطلاعات با اهمیت را به محض وقوع برای سهامداران و سرمایه‌گذاران اطلاع‌رسانی کنند تا پیش‌بینی رویداد احتمالی در آینده کمرنگ‌تر شود و براساس اتفاقات واقعی تصمیم‌گیری شود.

او با بیان اینکه با توجه به حذف EPS، توقف نماد به خاطر EPS موضوعیت ندارد، گفت: در رابطه با توقف نماد به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت، براساس سازوکار پیش‌بینی‌شده، فرم‌هایی در کدال ایجاد شد تا شرکت‌ها برای افشای اطلاعات بااهمیت از آن استفاده کنند. به این ترتیب هم انتشار اطلاعات آسان‌تر شده و هم یک‌سری اطلاعات الزامی منتشر می‌شود. او در رابطه با توقف 20 درصد و 50 درصد نیز با اشاره به اینکه این موضوع قبلا هم وجود داشته، توضیح داد که با توجه به انتقادات، پیش‌بینی شد تا این توقف‌ها به صورت خودکار انجام شود و زمان بازگشایی به طور دقیق مشخص باشد.

روشن‌قلب همچنین اظهار داشت که وظایف شرکت بورس و فرابورس در نظارت بر پذیرش شرکت‌ها افزایش یافت و نظارت بر پذیرش شرکت‌ها به بورس‌ها واگذار شد. به این ترتیب رعایت نشدن موارد دستورالعمل پذیرش و افشا هرروز به اطلاع سهامداران می‌رسد تا مشخص شود نمادها کدام الزامات را رعایت نکرده‌اند و درخصوص آنها هشدار داده شده است.

خطر افزایش معاملات مبتنی‌بر اطلاعات نهانی

احمد پویان‌فر، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ارزش‌پرداز آریان با تاکید بر مساله استفاده از اطلاعات نهانی، مشکل حال حاضر را در این دانست که اکنون با انجام اصلاحات، چه مکانیزمی برای معاملات مبتنی‌بر اطلاعات نهانی ایجاد خواهد شد؟ به اعتقاد او اکنون الزامی برای افشای برخی اطلاعات وجود ندارد اما مدیران شرکت‌ها از این اطلاعات برخوردارند. او همچنین تاکید کرد که قبلا شرکت‌ها الزامات افشا را رعایت نمی‌کردند و اکنون هم تفاوتی ایجاد نمی‌شود.

اسلامی بیدگلی با تایید نظر پویان‌فر، توضیح داد که البته در برخی از بورس‌های دنیا نیز EPS اعلام نمی‌شود. علی اصغر مهریزاده، نایب رئیس هیات مدیره کارگزاری اردیبهشت ایرانیان نیز اظهار داشت که شرکت‌های بزرگ و معتبر خطای آنچنانی در EPS ندارند و خطاها عمدتا به دنبال تغییرات قیمت‌ها و نرخ ارز بوده است. موضوع خطای بزرگتر بیشتر مربوط به شرکت‌های کوچکتر است. به اعتقاد او این دستورالعمل‌ها مشکلی را حل نمی‌کند و بهتر است تفکیک شرکت‌ها در تابلوها انجام شود و برای شرکت‌ها درجه اعتبار تعیین شود. اسلامی نیز تاکید کرد که یکی از نگرانی‌ها در رابطه با شرکت‌های کوچک است که همین مقدار کم اطلاعات را هم دیگر ارائه نمی‌دهند.

مهدی جمشیدیان از شرکت سرمایه‌گذاری و خدمات مدیریت صندوق بازنشستگی کشوری نیز با بیان اینکه برخی از اصلاحات اخیر بسیار خوب است، برخی را نیازمند اصلاح و بخشی را نیز نامناسب ارزیابی کرد. به اعتقاد او مواردی چون پذیرش و لغو پذیرش شرکت‌ها یکی از نکات مثبت این اصلاحات است چرا که پیشتر شرکت‌ها با وجود رعایت نکردن قوانین و دستورالعمل‌ها همچنان در جای خود باقی بودند اما اکنون این روند اصلاح می‌شود. او بر این مساله تاکید کرد که لازم است تفکیک‌هایی بین بازارها انجام شود و تابلوها احیا شوند؛ در حال حاضر بازارهای مختلف تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. او همچنین اشاره کرد که در گزارش تفسیری شرکت‎ها اطلاعات لازم و کافی وجود ندارد؛ ضمن آنکه اگر بودجه‌ای در کار نباشد و افشای اطلاعات با اهمیت ردیف الف در سال 97 وجود نداشته باشد، وضعیت بدتر می‌شود. به علاوه، توقف و بازگشایی نمادها اکنون هم به درستی انجام نمی‌شود.

سازمان بورس: امکان کنترل تخلفات افزایش یافته است

رئیس اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان درخصوص مساله معاملات مبتنی‌بر اطلاعات نهانی توضیح داد: پیشتر امکان سوءاستفاده از اطلاعات نهانی بیشتر بود اما اکنون برنامه مدونی برای کاهش این مساله ایجاد شده است. در حال حاضر امکان کنترل و رسیدگی به تخلفات بیشتر شده است چراکه نمادها براساس افشای اطلاعات بااهمیت و اطلاعات واقعی متوقف و بازگشایی می‌شوند.

او مساله تعدیلات کمتر در شرکت‌های بزرگ و تعدیلات بیشتر در شرکت‌های کوچک را تایید نکرد اما پیشنهاد تفکیک نمادها در تابلوها را قابل بررسی و خوب دانست. روشن‌قلب در پاسخ به ناکافی بودن اطلاعات گزارش‌های تفسیری بیان کرد که گزارش‌هایی که تاکنون ارائه شده، از کیفیت بالایی برخوردار نبوده و سازمان در حال بررسی این موضوع است تا سازوکاری ایجاد شود که گزارش‌های تفسیری کامل و براساس دستورالعمل‌ها باشد. بنابراین اگر گزارش‌ها کامل و مدون ارائه شود، محتوای بهتر و دورنمای بیشتری به تحلیلگران می‌دهد. او درخصوص اجرای موازی دستورالعمل‌ها برای مدتی گفت: این کار در حال انجام است و شرکت‌هایی که برای یک سال مالی پیش‌بینی ارائه داده‌اند، تا اتمام آن سال مالی باید پیش‌بینی خود را ارائه کنند. او درخصوص بازگشایی نمادها در 90 دقیقه گفت: این مدت زمانی برای نوع ب است و در نوع الف، روز معاملاتی بعد نماد باز می‌شود. با توجه به محدودیت سیستمی، اگر اطلاعات بااهمیت تا ساعت 3 منتشر نشود، روز بعد هم نماد باز نمی‌شود اما امیدواریم این محدودیت سیستمی برطرف شود.

اطلاعات آتی شرکت‌ها، نیاز اطلاعاتی بازار سرمایه

انتقاد یکی از حاضران جلسه این بود که اطلاعات گزارش‌های تفسیری مربوط به گذشته و از راه‌های دیگری چون گزارش هیات مدیره و نیز مجامع قابل دسترسی است در حالی که اطلاعات آینده، نیاز اطللاعاتی بازار سرمایه است و برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد. در حال حاضر ممکن است اطلاعات بااهمیت برای تحلیلگران ارائه نشود و دارندگان اطلاعات نهانی از آن سوءاستفاده کنند. همچنین ابهامات افزایش می‌یابد و باید توجه داشت که ضمن سردرگمی تحلیلگران و سرمایه‌گذاران، نوسان و انجام سفته‌بازی روی سهام دارای ابهام بیشتر است. ضمن آنکه اگر ارائه اطلاعات به عهده شرکت‌ها باشد، ممکن است اطلاعات ارائه‌شده برای کسی مفید نباشد. تجربه نشان داده است تا زمانی که کمیت و کیفیت گزارش‌ها برای شرکت‌ها تعریف نشود، آنها اطلاعات لازم را ارائه نمی‌دهند. همچنین بهتر است در گزارش پیش‌بینی سود اگر حتی پیش‌بینی سود ارائه نمی‌شود، برخی موارد این گزارش منتشر شود.

رگبار انتقاد از سازمان بورس

در ادامه این نشست کامیار فراهانی، فعال بازار سرمایه با اشاره به اینکه اشتباهات مدیریت قابل درک است، لجبازی و اصرار بر اشتباه را قابل قبول ندانست و رفتار سازمان بورس را به سفسطه تعبیر کرد، یعنی پارادایم‌هایی که بنیان اشتباهی دارند. به اعتقاد او اقدام سازمان بورس نادرست بوده و به نظر نمی‌آید در خود سازمان نیز موافقت اکثریت را کسب کرده باشد. او اظهار امیدواری مدیران به بهبود اوضاع در آینده را در حوزه مالی قابل قبول ندانست و اظهار داشت که برخی موارد مانند نیاز ناشران به آموزش قابل پیش‌بینی بود و لازم نبود اتفاقات بدتری بیفتد تا به لزوم آن پی برده شود. به نظر او سازمان بورس قدرت و جرأت لازم برای انجام برخی امور را ندارد و برخی تصمیمات ضمانت اجرایی ندارد. فراهانی بر وجود مجموعه‌ای از ابهام‌ها تاکید کرد و به نبود اطلاعات مورد نیاز و نیز نبود قدرت دریافت اطلاعات از شرکت‌ها انتقاد وارد کرد.

محمدرضا ستایش، معاون مالی شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی نیز تاکید کرد که کارشناسی کافی برای ایجاد ساختار مناسب به منظور اجرای دستورالعمل‌‌ها انجام نشده است و به نظر نمی‌آید گزارش‌های تفسیری که سازمان بر آن تاکید دارد، حسابرسی‌شده باشد در حالی که این کار ضروری است. به اعتقاد او بهتر بود دستورالعمل‌ها ابتدا به صورت آزمایشی اجرا می‌شد.

انتقاد یکی دیگر از حاضران این بود که سازمان بورس در زمان لازم و پیش از ابلاغ دستورالعمل‌ها باید از فعالان بازار نظرسنجی و با آنها مشورت می‌کرد و اکنون دیگر نقد و بررسی فایده‌ای ندارد. نماینده سازمان بورس در پاسخ بر این مساله تاکید کرد که دستورالعمل نیاز به تغییر ندارد و فرمت آن بین‌المللی است اما اصلاحات در روش اجرا قابل بررسی است ضمن آنکه پیش از ابلاغ دستورالعمل 55 نفر در سایت نظر خود را اعلام کردند و جلسات متعددی برای بررسی موضوع برگزار شد. روشن‌قلب همچنین بیان کرد که شاید نیاز به حداقل‌های افشا برای اطلاعات آینده‌نگر وجود داشته باشد که در حال انجام است.

او درخصوص انتقاد برخی از حاضران به روشن نبودن برنامه سال 97 شرکت‌ها گفت: نباید منتظر برنامه‌های شرکت‌ها برای سال آینده بود چراکه برنامه‌های سال قبل مشخص است و اطلاعات پروژه‌ها نیز وجود دارد. باید توجه داشت که گاهی اوقات گزارش‌های پیش‌بینی شرکت‌ها گمراه‌کننده بوده است. جعفری، کارشناس مسئول اداره نظارت بر ناشران سازمان نیز بر افزایش نقدشوندگی سهام به دنبال اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها تاکید کرد.

در این نشست همچنین از سوی برخی از حاضران پیشنهاد شد که شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری در سنجش کیفیت گزارش‌ها وارد شوند و گزارش‌های تفسیری شرکت‌ها به تایید آنها برسد.