مشکلات و موانع روش‌های پرداخت‌ الکترونیکی/ کیف پول آفلاین؛ راهکاری برای بهبود صنعت پرداخت الکترونیک و حذف پول‌های فیزیکی

اقتصاد آنلاین- انوش ممتازپور؛  اما استفاده از کارت‌های بانکی در بستر فعلی کشور مبتنی بر انجام تراکنش آنلاین است به این معنا که پس از کشیدن کارت، دستگاه کارتخوان با سامانه‌های مرکزی ارتباط برقرار کرده و با عبور از شبکه‌های مخابراتی به سرورهای متعددی متصل شده و نهایتاً تراکنش تایید می گردد. این روش تراکنش آنلاین برای انجام تراکنش‌های با مبلغ کم به خاطر هزینه زیاد تجهیزات سخت افزاری، در کشورهای پیشرفته مشابهی ندارد.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود در سال‌های آینده، پرداخت از طریق کیف پول الکترونیکی به محبوب‌ترین روش پرداخت تبدیل شود و حجم پرداخت‌ها از طریق کیف پول الکترونیکی در سال 2019 نسبت به سال 2014 به میزان 67 درصد رشد داشته باشد.

غول های فناوری دنیا مانند گوگل و اپل با ارایه فناوری جدید خود که مبتنی بر فناوری NFC است، توانسته اند تا حد زیادی به این هدف نزدیک شوند و با ایجاد کیف پول الکترونیکی (Wallet) روی گوشی های هوشمند قدمهایی را برای حذف روشهای پرداخت قدیمی برداشتهاند. اما در کشور ما به دلیل محدودیتهای بانکی و تحریمها، استفاده از فناوری کیف پول موبایلی (M-Wallet) تاکنون امکانپذیر نبوده و مردم نمیتوانند در پرداختهای روزانه خود از این روش استفاده کنند. در ادامه گفتگویی داریم با محمد نژادصداقت مدیرعامل شرکت فناپ پرداخت، تا با راههای جایگزین این مشکل آشنا شویم و درباره کیف پول الکترونیکی و روشهای استفاده از آن بیشتر بدانیم:

به نظر شما NFC چگونه می تواند به حذف فیزیکی پول کمک کند؟

ابتدا بهتر است تصورمان را در مورد NFC اصلاح کنیم. NFC تنها یک پروتکل امن برای انتقال اطلاعات است نه یک روش برای نگهداری اطلاعات. مشابه بلوتوث، NFC نیز کاربردهای متفاوتی دارد نظیر سیستم های حضور و غیاب و هر کاربردی که نیاز به اتصال غیرتماسی دارد. اما در حال حاضر بعضاً از NFC به کل فرآیند نگهداری و انتقال اطلاعات اشاره می شود. فناوری NFC کمکی به حذف پول فیزیکی نمی کند اما زمانیکه با کیف پول ترکیب می شود، می تواند تجربه کاربری بهتری را فراهم کند. کیف پول الکترونیکی مشابه کیف پول های چرمی یا پارچه ای قدیمی است که مشتری بخشی از پول مورد نیاز روزانه خود را در آن نگهداری می کرد. هر فردی تعدادی اسکناس یا سکه در کیف پول خود داشت و در خریدهای روزانه از آن استفاده می کرد. در کیف پول الکترونیکی بانک ها، ابزاری را در اختیار مشتری قرار می دهند که بتواند به سادگی و راحتی کیف پول قدیمی خود، در سریعترین زمان ممکن پرداخت خود را انجام دهد. کیف پول های الکترونیکی به دو دسته آنلاین و آفلاین تقسیم میشوند، در کیف پول آنلاین برای انجام تراکنش نیاز به اتصال به یک سامانه مرکزی است، بنابراین کاربر عمدتاً باید به شبکه اینترنت متصل باشد. اما در کیف پول آفلاین نیازی به اتصال نیست و همه فرآیندها در یک محیط امن و بدون نیاز به اتصال به سامانه های مرکزی انجام می شود. کیف پول الکترونیکی مشابه کیف پول قدیمی، بهترین روش برای پرداخت های با مبالغ کم است. پرداخت هایی که سهولت، سادگی و سرعت، جزو ویژگی های حیاتی آنها هستند. پرداخت از طریق موبایل و NFC، سهولت و سادگی را به حد بالایی رسانده است و در نتیجه کاربر راحتی فوق العاده ای را تجربه میکند، بطوریکه کاربر میتواند خریدهای روزانه خود را تنها با نزدیک کردن گوشیهمراه خود به دستگاههای پرداخت انجام دهد.

در این روش ها معمولا نیازی به وارد کردن رمز عبور نیست و کاربران تنها باید گوشی خود را به محل مخصوص پرداخت نزدیک کنند. با این عمل پولهای فیزیکی خودبه خود از چرخه پرداخت خارج می شوند.

در روش های آنلاین علاوه بر مشکلات و محدودیتهای ایجاد شده برای کاربران، هزینه زیادی از دیتاسنتر گرفته تا تجهیزات مخابراتی، به تامین کنندههای آن بستر تحمیل می شود؛ اما با روش پرداخت آفلاین مبتنی بر  NFC، تنها با اضافه کردن یک چیپ مخصوص به دستگاههای pos و یا خودپردازهای بانکی، بستر لازم برای پرداخت آفلاین به وجود میآید. هزینه مجهز کردن دستگاهها و پایانههای بانکی به این چیپ، بین 5 تا 7 دلار است که به هیچ وجه با هزینههای زیرساختی کیف های پول آنلاین قابل مقایسه نیست.

 آیا در کشور ما استفاده از کیف پولآفلاین مرسوم است؟

خیر، تا به حال این روش مرسوم نبوده و فقط پرداخت از طریق کیف پول آنلاین امکان پذیر بود . البته به تازگی این روش که کیف پول آفلاین «کیپاد» نام دارد باهمکاری بانک پاسارگاد و اپراتور دوم (ایرانسل)، در شهر مشهد و قزوین به بهره برداری رسیده است و به مرور زمان مردم در شهرهای دیگر نیز میتوانند از این روش برای پرداختهای خرد خود استفاده کنند.

مشترکان اپراتور دوم میتوانند برای استفاده از کیپاد با مراجعه به دفاتر این اپراتور اقدام به تعویض سیمکارت خود کنند و سیمکارت جدید که پشتیبانی کننده از فناوری NFC است را روی گوشی خود که آن هم از NFC پشتیبانی می کند نصب کنند. برای استفاده از این روش پرداخت، نیاز به سختافزار و یا نرمافزار دیگری نیست و کاربر با یکبار مراجعه به یکی از شعبه های بانک پاسارگاد یا دفاتر ایرانسل، میتواند از کیف پول آفلاین استفاده کند و برای شارژ کردن کیف پول نیز می توان از طریق کارت بانکی همه بانکها اقدام کرد و محدودیتی برای آن وجود ندارد.

این کیف پول الکترونیکی تا سقف 200 هزار تومان شارژ می شود و کاربران می توانند در هر پرداخت، حداکثر  50 هزار تومان خرید کنند.

با توجه به اینکه در این روش نیازی به وارد کردن رمز عبور یا اثر انگشت نیست، آیا می توان گفت روشی ایمن و قابل اعتماد است؟

استفاده از سیم کارت برای نگهداری اطلاعات حساس، یکی از امنترین روش های موجود در جهان برای پرداختهای خرد به حساب میآید و امروزه مردم کشورهای صنعتی از این روش در پرداختهای روزانه خود استفاده میکنند. باید به این موضوع دقت داشت که در پرداختهای خرد، محدودیتی برای موجودی کیف پول کاربران درنظر گرفته میشود و کاربران نمیتوانند کیف پول خود را بیش از آن شارژ کنند. به همین دلیل اگر گوشی آنها سرقت و یا گم شود، مبلغ کمی را از دست می دهند.

در حال حاضر دو نوع روش برای استفاده از کیف پول خرد آفلاین وجود دارد؛ اولین روش این است که کاربر از فناوری انحصاری تولیدکنندگان گوشی مثل اپلپی(Apple Pay) استفاده کند و یا از طریق سیم کارت اقدام به پرداختهای خرد کند و با توجه به اینکه مردم کشور ما با تحریم ها و محدودیتهایی برای استفاده از شبکه های بانکی بین المللی مواجه هستند؛ روش دوم کاربردیتر است .

از سوی دیگر روش های سنتی نیز چندان هم امن نیستند؛ به عنوان مثال در حال حاضر در کشور ما مرسوم شده که خریداران کارت بانکی خود را به فروشندگان می دهند و رمز خود را نیز در اختیار او میگذارند که به راحتی می توان از این طریق سو استفاده کرد.

کسانی که قصد استفاده از کیف پول آفلاین را دارند اما گوشی مجهز به تراشه NFC ندارند، آیا می توانند در پرداختهای خود از این روش استفاده کنند ؟

همانگونه که مطرح شد NFC فناوری انتقال اطلاعات است، در صورت عدم پشتیبانی از NFC در گوشی کاربر، میتوان از QR Code یا روش های دیگر استفاده کرد. اما معمولاً این روشهای جایگزین کیف پول آفلاین را پشتیبانی نکرده و به جای آن کیف پول آنلاین را در اختیار قرار میدهند. البته عمده گوشی های جدید تولید شده، از NFC پشتیبانی میکنند.

چرا آنطور که باید از کیفهای پول آنلاین استقبال نشد و فکر می کنید کیفهای پول آنلاین بتوانند موفق عمل کنند؟

تا به حال ارایه دهندگان کیف های پول الکترونیکی به طور انحصاری عمل کرده اند؛ یعنی هیچوقت یک اپراتور، بانک و نهاد دیگری در کنار هم قرار نگرفتند تا بتوانند با جدیت اقدام به رواج کیف پول الکترونیکی کنند. همانطور که گفته شد، پروژه کیپاد با مشارکت یک بانک و یک اپراتور تلفن همراه راه اندازی شده است. ضمن اینکه برای رواج آن، با شهرداری ها و دیگر نهادها نیز همکاری می شود و آمارها نشان داده که این کیف پول می تواند موفق عمل کند.

درحال حاضر شهروندان مشهدی می توانند در خریدهای روزانه و حتی استفاده از حملونقل عمومی همچون اتوبوس و قطار شهری، از کیف پول آفلاین خود استفاده کنند و طبق آمار طی 5 روزی که این طرح در شهر مشهد اجرایی شده، استقبال اولیه خوبی از آن شده است.