نفس‌های آخر باغ « برال»

این روزها ماجرای درختان و آثار تاریخی پادگان 06 به صدر اخبار شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. با داغ شدن خبر تخریب درختان و میراث‌فرهنگی پادگان 06، مسئولان و مدیران شهر از خواب غفلت بیدار شده و به تکاپوی حفظ و احیای آن افتاده‌اند. اما درمیان بازار داغ اخبار پادگان 06 و نجات آن، آخرین باغ محله «اراج» نیاوران درحال تبدیل شدن به خاطره‌ای در این شهر است. باغی که اگر افکار عمومی نسبت به حفظ آن واکنش نشان ندهد، به‌زودی نابود می‌شود.

ماجرای درختان و میراث پادگان 06

مال‌ها نفس تهران را بریده‌اند. این‌بار قربانی درختان و میراث فرهنگی «پادگان 06» است. باغی که افکار عمومی نسبت به حفظ آن، حساسیت‌های بسیاری نشان داده‌ است. یکی از چهره‌های سرشناس که نسبت به تخریب درختان پادگان 06 واکنش نشان داده، حمید فرخ‌نژاد بازیگر مطرح کشور است. او در اینستاگرام خود، عکس‌هایی از تخریب فضای سبز پادگان ۰۶ تهران را منتشر کرده و اینچنین نوشته است:« این تصویر پادگان 06 در منطقه پاسداران تهران است که حدود سه سال است تخلیه و رها شده ،هر روز شاهد از بین رفتن بیشتر فضای سبز و بناهای تاریخی باقدمت قاجاری این مجموعه هستیم، از همشهریان عزیز، شهردار محترم تهران، فعالان محیط‌زیست و متولیان میراث‌فرهنگی خواهش می‌کنم برای نجات این مجموعه اقدام کنند. پادگان 06 ارتش، یک پادگان نظامی آموزشی است؛ این پادگان آن‌قدر در بین نظامی‌های ارتشی و مراتب آموزشی مهم و محبوب است که اسم رسمی آن «آموزشگاه نظامی درجه‌داری جوادالائمه نزاجا» بوده و به اختصار «06» خوانده می شود؛ این پادگان از یک طرف به بزرگراه صیاد شیرازی و از طرف دیگر به خیابان پاسداران متصل است. در شمال این اراضی، اماکن نظامی وزارت دفاع و شرکت صبا باطری قرار دارند. این پادگان متروک سه قسمت دارد، که قسمت اول آن به زمان قاجار باز می‌گردد و حتی مکان‌هایی برای نگه‌داری چارپایان وجود دارد. ساختمان میانی این پادگان متعلق به زمان رضا شاه و قسمت‌های شمالی آن در زمان محمدرضا‌شاه احداث شده است.این مکان، چهار سالی می‌شود که تخلیه شده و درختان آن در حال خشک شدن هستند. این منطقه وسیع، پتانسیل بسیار خوبی برای احداث یک مجموعه فرهنگی و ورزشی دارد زیرا در این منطقه (پاسداران) مکان‌های فرهنگی بسیار کمی وجود دارند. خیلی حیف است که این مکان با تغییر کاربری جای خود را به برج‌های مرتفع بدهد. به دلیل نزدیک بودن منزلم به این مکان، من چندین بار به داخل این پادگان رفتم و متاسفانه هیچ‌گونه رسیدگی نسبت به آن صورت نمی‌گیرد و بسیاری از درختان آن که قدمت بسیار زیادی دارند، در حال خشک شدن هستند و در سکوت، جنایت هولناکی در حال رخ دادن است. با کمک بسیاری از مسئولان، می‌توان در این پادگان یک مکان فرهنگی و ورزشی تاسیس کرد تا نفع آن شامل حال بسیاری از شهروندان شود».

ورود شورای شهر به پرونده پادگان 06

پس از انتقاد آقای بازیگر به بی‌تفاوتی مسئولان درخصوص تخریب درختان پادگان 06، شورای شهر تهران به این پرونده ورود پیدا کرد. زهرا نژاد بهرام، عضو شورای شهر تهران در این‌باره گفت:« شایعات همچون ساخت بانک یا مال در این پادگان را رد می‌کنم؛ چراکه در صورت توافق مسئولان شهرداری و ارتش برای واگذاری 70 درصد زمین این پادگان، این محدوده به پارک در راستای افزایش فضای سبز منطقه پاسداران تبدیل خواهد شد».

علی اعطا، عضو دیگر شورای شهر نیز درباره آخرین وضعیت پادگان 06 گفت:« بر اساس رای کمیسیون ماده پنج، 70 درصد سطح این پادگان باید در اختیار شهر و 30 درصدآن نیز متعلق به ارتش باشد. براساس این مصوبه، ارتش می‌تواند در بخشی از این 30 درصد ساخت و ساز کند که در حال حاضر نیز، ساخت و سازش طبق قاعده جلو رفته است و تنها موضوعی که وجود دارد، بحث عدم رسیدگی مناسب به درختان است که آن را پیگیری می‌کنیم وگرنه بحث سوداگری در کار نیست».

ثبت ملی میراث پادگان 06 کلید خورد

مشکلات پادگان 06 مانند سکه دو روی دارد؛یک روی آن قطع یا خشک شدن درختان است وتخریب آثار تاریخی که قدمت آن به دوره قاجار باز‌می‌گردد،روی دیگر سکه محسوب‌می‌شود. جبعلی خسروآبادی، رییس میراث فرهنگی استان درباره وضعیت آثار تاریخی پادگان 06 به ایرنا گفت:«در این پادگان، تعدادی ساختمان واجد ارزش وجود دارد که در وضعیت نامناسبی نگه داری می‌شوند که می‌طلبد مسئولان این پادگان ،تعامل خوبی را با میراث فرهنگی استان تهران داشته باشند. از مدیران این پادگان تقاضا کردیم برای ورود کارشناسان این اداره کل جهت نظارت و بازرسی این ساختمان‌های واجد ارزش و ثبتی، مجوز صادر کنند.در نظر داریم برخی از این مجموعه ها و ساختمان ها را برای حفاظت و مرمت بیشتر به ثبت برسانیم».

باغ «برال» نیازمند حساسیت افکار عمومی

اما پادگان 06 تنها قربانی مال‌سازان تهران نیست، چندین سال است که مال‌سازان به «برال» باغ محله اراج نیاوران چشم طمع دوخته‌اند. هر لحظه ممکن است به‌دلیل قانون «حقوق مالکانه» مجوز ساخت پروژه‌ای مانند «اطلس مال» در باغ «برال» صادر شود. باغی که تاکنون افکار عمومی نسبت به آن حساسیتی نشان نداده است و درصورت ادامه این روند، به‌زودی تنها خاطره‌ای از آن در محله نیاوران به‌جای خواهد ماند.

اما چگونه باغ «برال» تاکنون از دسترس مال‌سازان در امان مانده است و هم‌اکنون مال‌سازان، سودای ساخت یک مال عظیم در آن دارند.

باغ «برال» کجاست؟

در منتهی‌الیه شمال غربی محله «اراج» نیاوران، باغ معروفی به‌نام «برال» وجود دارد. این باغ متعلق به دکتر «برال » بوده است که پس از انقلاب، مهاجرت می‌کند و املاکش در نیاوران مصادره می‌شود.مالکیت باغ «برال» پس از مصادره در اختیار وزارت دفاع و سپاه قرار می‌گیرد. در دهه 60 ساخت‌وسازهایی به‌صورت سوله و ساختمان‌های اداری به‌نام مجتمع «شهید شاه‌آبادی» در این باغ انجام می‌شود اما باوجود این ساخت و سازها ، حدود نیمی از این ملک همچنان به‌عنوان باغ باقی می‌ماند.

نکته جالب و مهم درباره این باغ، این است که قنات اصلی محله اراج در این باغ واقع شده و یکی از دلایل حفظ نیمی از این باغ می‌تواند وجود همین قنات باشد.

فروش باغ «برال» به شرکت «شستان»

پای باغ «برال» زمانی به شهرداری تهران کشیده شد که مالک آن تصمیم به فروش آن گرفت. براساس شواهد، سه‌ سال پیش وزارت دفاع، این ملک را به شرکت «شستان» واگذار می‌کند. هلدینگ «شستان» نیز این ملک را به شرکت «سمت و سوی» واگذار می‌کند. مالکان جدید برای خرید آن مبلغ هنگفتی پرداخت می‌کنند. آن‌ها با رویای ساخت مجتمع تجاری در فضای صد درصدی این ملک، این مبلغ هنگفت را پرداخت می‌کنند. اما پس از آنکه مالک برای صدور مجوز به شهرداری تهران مراجعه می‌کند، متوجه این مساله می‌شود که اسناد ملک به‌صورت باغ بوده و در طرح تفصیلی شهر تهران نیز این ملک به‌صورت لکه فضای سبز دیده شده است. پرونده این ملک به کمیسیون ماده پنج برای صدور مجوز ارجاع داده می‌شود. کمیسیون ماده پنج، مجوز ساختی تنها برای 30 درصد از این ملک صادر می‌کند و اعلام می‌کند که 70 درصد باقی مانده از ملک نیز طبق قانون باید به شهرداری واگذار شود. تمامی درخت‌های باغ، پلاک‌کوب و شناسنامه‌دار هستند. طبق قانون، صدور هرگونه مجوز، قطع یا جابه‌جایی درخت‌ها منوط به اعلام نظر کمیسیون ماده هفت است.

هزینه‌های گزاف و سود کم

شهرداری برای اعلام نظر کارشناسی طبق قانون، این پرونده را به یکی از شرکت‌های مشاوره خود واگذار می‌کند. پرونده درخواست مجوز برای ملک، به شرکت مهندسی و مشاوره‌ای به‌نام «پارس‌بوم» برای اظهار نظر کارشناسی ارجاع داده می‌شود. این شرکت نیز با واگذاری بیش از 30 درصد از ملک مخالفت کرده و بیان می‌کند بخشی از اراضی این ملک باید برای اجرای برخی پروژه‌های عمرانی شهر آزادسازی شود. پس از انجام اصلاحی‌های مورد نظر، مالک می‌تواند در آن 30 درصد از ملک ساخت و ساز انجام دهد. از آنجایی که مالک برای این ملک هزینه گزافی پرداخت کرده است، ساخت‌و‌ساز تنها در 30 درصدملک مقرون به‌صرفه نبوده و به همین دلیل به نظر کارشناسی اعتراض کرده و دوباره اقدام به رایزنی‌ با شهرداری برای گرفتن درصد بیشتر می‌کند. پس از پیگیری‌های مالک برای تصرف بیشتر از 30 درصد، سرانجام شهرداری به مالک پیشنهاد احداث دهکده سلامت( هتل بیمارستان) را می‌دهد. در صورت اجرای چنین طرحی، مالک مجاز به ساخت تمامی سطح پس از اصلاح و اجرای پروژه دهکده سلامت خواهد بود. براساس شواهد تاکنون هیچ‌گونه توافقی با مالک از سوی شهرداری صورت نگرفته و در سه سال گذشته، باغ به‌صورت متروکه رها شده است.

سرنوشت شوم باغ با حقوق مالکانه

اما نگرانی که درباره این باغ وجود دارد، مساله حقوق مالکانه است. طبق قانون، شهرداری باید ظرف مدت زمان18ماه، حق و حقوق مالکانه را پرداخت کند. این کار با تملک ملک از سوی شهرداری یا صدور مجوز برای مالک انجام می‌شود. به‌دلیل آنکه این مدت زمان طی شده است، شهرداری باید برای این باغ تصمیم‌گیری کند. باتوجه به اینکه شهرداری درحال حاضر حتی هزینه‌های جاری خود مانند پرداخت حقوق پرسنل را از بانک شهر وام می‌گیرد و خزانه شهرداری خالی است، توانایی تملک این باغ را ندارد و تنها راه باقی مانده، صدور مجوز است. اگر وضعیت پرونده باغ «برال» همچنان بلاتکلیف بماند، مالک می‌تواند در دستگاه قضایی از شهرداری به‌دلیل عدم صدور مجوز شکایت کند. اگر مالک وارد پروسه قضایی شود،می‌تواند برای صدور مجوز از دستگاه قضایی حکم بگیرد. در این صورت شهرداری نیز ملکف به‌ صدور پروانه ساختمانی برای این باغ است.

نگران تکرار سرنوشت شوم

تکرار سرنوشت پروژه «اطلس‌مال» در باغ «برال» کابوسی برای همه شهروندان تهرانی است.

6 هزار هکتار از باغ‌های تهران پس از تصویب طرح برج باغ‌ها در شورای شهر دوم نابود شده‌اند. حال زمان آن رسیده است که مسئولان از خواب غفلت بیدار شده و برای حفظ اندک باغ‌های باقی‌مانده تهران، تدبیری بیندیشند.اگر باغ‌های فعلی نابود شوند، دیدن آسمان آبی تهران برای همه شهروندانش رویایی دست نیافتنی خواهد شد.