تهران ؛ شهری که زندگی شبانه ندارد
برای داشتن تهران 24 ساعته نیازمند تنوع در محصولات گردشگری هستیم. توسعه زمانی برای تهران باید درکنار توسعه محصول باشد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، یکی از ویژگی‌های کلانشهرهای مهم دنیا، زندگی بی وقفه آن‌ها در شبانه روز است. در اصطلاح می‌گویند شهرهای بزرگ خواب ندارند و این مساله علاوه‌بر اینکه به امنیت شهرها در شب کمک می‌کند، یکی از عوامل مهم رونق گردشگری در آن‌ها نیز به شمار می‌آید. گردش مالی قابل توجهی نیز برای فعالان اقتصادی این حوزه در ساعاتی که گمان می‌رود باید ساعات مرده برای گردشگری باشد، به ارمغان می‌آورد. چند سالی است که برخی شهرهای ایران همانند اصفهان،کیش، شیراز و برخی دیگر از شهرهای جنوبی، به گروه شهرهای شب زنده‌دار پیوسته‌اند اما تهران از این غافله عقب مانده است و به جز در ماه مبارک رمضان، فرصتی برای تجربه «نایت لایف» ندارد. در این گزارش نگاهی می‌کنیم به نکاتی که ضرورت وجود گردشگری شبانه برای تهران را رغم می‌زند.
صحنه اول
آخرین سانس سینما که پیش از نیمه شب شروع شده، تمام می‌شود. تماشاگران بیرون می‌آیند. صحبت و بحث پیرامون فیلم‌ها گل کرده، چشم‌ها به دنبال جایی می‌چرخد که بشود چای نوشید و گپ زد. برخی فکر شام هستند. بعد از یک هفته کار، شب تعطیلی رسیده اما کافه یا رستورانی در این وقت شب باز نیست. مردم سوار ماشین‌ها می‌شوند و خیابان را به سکوت شب تهران می‌سپارند.
صحنه دوم
زن و مردی به‌دنبال کشف زیباییهای این سرزمین کهن، از اروپا به تهران آمده‌اند. تابستان است و گرما، روزهای داغ و نمناک تهران، بلند و شب‌ها دلفریبش، کوتاه است. از ترس گرما‌زدگی روز را در مکان‌های سرپوشیده استراحت کرده‌اند و غروب زده‌اند بیرون پی زیباییهای کاخ گلستان و اشیای دلربای موزه ملی اما تنها درهای بسته نصیب‌شان می‌شود. شب و نیمه شب که هیچ، همان حوالی عصر موزه‌ها بسته شده‌اند.
صحنه سوم
این تجربه جدید است.شب شده و در خیابان سی تیر غلغله است. کافه رستوران‌های سیار اطراف خیابان بساط‌شان را چیده‌اند میز و صندلی‌های کنار خیابان به فاصله چشم به هم زدنی خالی و دوباره پر می‌شوند. انگار نه انگار که ساعت به نیمه شب نزدیک می‌شود. هرچه می‌گذرد جمعیت بیشتری روز داغ تابستان تهران را در نسیم شبانگاهی به فراموشی می‌سپارند اما این گشت وگذار تا آن زمان که می‌خواهند ادامه ندارد.
صحنه چهارم
پدر و مادر از شیفت دوم یا سوم کاری برگشته‌اند. این روزها فرصت برای باهم بودن و باهم خاطره ساختن خانواده‌ها کم است. خانواده‌ها دیگر کمتر زمانی برای دور هم بودن پیدا می‌کنند. پدر آخر شب از میان کوچه‌های تاریک و سوت وکور شهر به خانه می‌رسد و شاید فکر می‌کند کاش مجالی بود که همه با هم به دل شب بزنند و خاطره بسازند اما... .
جای خالی «نایت لایف» در گردشگری حلال
تهران زندگی شبانه ندارد. مردمش شب‌ها تهران را به خیابان خواب‌ها تقدیم می‌کنند و این ماجرا تابستان، بهار، تعطیلات و غیرتعطیلات ندارد.
سال‌هاست که «نایت لایف» پاریس و رم و شهرهای بزرگ دنیا رویای گردشگران است، اما تهران پایتخت کشوری که می‌خواهد گردشگری حلالش را به رخ دنیا بکشد، نایت لایف ندارد و این در حالی است که برخی دیگر از مناطق گردشگری ایران همانند جزیره کیش این مساله را حل کرده‌اند و مدت‌هاست که شب‌های پرنور و پررونقی دارند.
گردشگری تهران نادیده گرفته شده
رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به اینکه تهران تاکنون برای خود ظرفیت گردشگری تعریف نکرده است، در این‌باره می‌گوید:« مسئولان تهران را به‌عنوان قطب گردشگری ندیده‌اند. نه‌تنها برای فعالیت‌های حوزه گردشگری همانند اماکن گردشگری و رستوران‌ها برنامه‌ریزی نشده است بلکه هیچ‌گونه زیرساختی نیز پیش بینی نکرده‌اند تا تهران بتواند شهری جذاب برای گردشگران باشد».
معبر گردشگری به‌نام تهران
تهران پایتخت کشور محسوب می‌شود. این امتیاز می‌توانست از آن یک قطب گردشگری در ایران و حتی دنیا بسازد اما پایتخت بودن تهران تاکنون کمکی به توسعه گردشگری این کلانشهر نکرده است. زهرا احمدی‌پور در این‌باره اظهار می‌کند:« تهران به‌عنوان سرپلی برای گردشگران اصفهان، شیراز، مشهد، یزد و ... ایفای نقش می‌کند. گردشگران برای رفتن به مقاصد گردشگری خود تنها از تهران عبور می‌کنند و ماندگاری گردشگر را در این شهر نداریم. پایتخت باید نقش معبری خود را اصلاح کند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد آن‌گاه می‌توان به‌سمت و سوی گردشگری حرکت کرد. درحال حاضر تورهای نیم روزه یا یک روزه تهرانگردی برگزار می‌شود که بیشتر این تورها به بازدید از بازار و خیابان سی‌تیر خلاصه می‌شود اما آیا این تمام ظرفیت گردشگری تهران است؟ این مسائل ظرفیت و پتانسیل‌های بالا و ارزشمند گردشگری تهران را نشان نمی‌دهد».
توسعه گردشگری به‌جای تراکم‌فروشی
مدیریت شهری تهران در دهه اخیر با تخریب باغ‌ها و خانه‌های تاریخی خود، بسیاری از فرصت‌های گردشگری این شهر را نابود کرده است. برج‌هایی که به‌جای باغ‌ها و خانه‌های تاریخی این شهر سبز شده‌اند، تنها نفس پایتخت را بریده‌اند. احمدی‌پور با اشاره به پتانسیل ایجاد درآمد پایدار در حوزه گردشگری، عنوان می‌کند:« در جلسه‌ای که با اعضای شورای دوره پنجم شهر تهران برگزار کرده‌ایم، به آن‌ها گفته‌ام که تهران دیگر نمی‌تواند تراکم‌فروشی کند و باید به درآمدی پایدار از طریق حوزه گردشگری دست یابد چرا که این پتاسیل در تهران وجود دارد. تولید ثروت باید از سوی صنعت گردشگری انجام شود. اگر زیرساخت‌های گردشگری در تهران توسعه یابد، فرهنگ گردشگری نیز در این شهر ارتقا می‌یابد».
تهران 24 ساعته با احیای قلب تاریخی
احمدی‌پور با اشاره به طرح احیای قلب تاریخی شهرها می‌گوید:« با اجرای این طرح می‌توانیم دو حوزه میراث فرهنگی و گردشگری را حفظ و توسعه دهیم. برای داشتن تهران 24 ساعته نیازمند تنوع در محصولات گردشگری هستیم. توسعه زمانی برای تهران درکنار توسعه محصول است. تهران محصول اندکی برای گردشگر دارد. همین تنوع کم محصول گردشگری، یکی از مشکلات 24 ساعته نبودن تهران است. احیای قلب تاریخی شهر، تنوع محصول گردشگری را افزایش می‌دهد. اجرای چنین طرحی موجب حفظ و احیای بافت تاریخی می‌شود چرا که شهروندانی دیگر ذی‌نفع در حفظ تاریخ هستند».
تجربه یک ماه تهران 24 ساعته
البته در ایام ماه مبارک رمضان، تهران یک ماه در سال زندگی شبانه را تجربه می‌کند که استقبال فراوان مردم در این مدت از مراکز تفریحی نشان می‌دهد اگر این روند در باقی ماه‌ها نیز وجود داشته باشد، بخش اقتصادی فعال در حوزه گردشگری نیز در این وانفسای مشکلات اقتصادی کشور، وضعیت بهتری را تجربه‌خواهد کرد.
اما سوال این است که اگر برای یک ماه تهران می‌تواند گردشگری شبانه را تجربه کند، پس چرا در سایر ماه‌ها این فرصت را نداشته باشد.
«حمید درودیان»، راهنمای گردشگری و عضو هیات مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری در این‌باره می‌گوید: « تداوم گردشگری شبانه در تهران به هماهنگی ارگان‌های مختلف از جمله نیروی انتظامی، سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری، شهرداری و ... بستگی دارد. اگر این دستگاه‌ها همکاری خود در این زمینه را در همه ماه‌های سال داشته باشند، بی‌شک در تهران نیز می‌توان گردشگری شبانه داشت».
برای گردشگری شبانه «رویداد» بسازیم
او ادامه می‌دهد: « شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی استان تهران برخی آژانس‌های مسافرتی را مشخص کردند تا با اتوبوس‌های دوطبقه و روباز برنامه‌هایی برای گردشگران در شب داشته باشند که البته این برنامه‌ها در صورتی موفق خواهند بود که در این زمینه فرهنگ سازی صورت بگیرد».
این راهنمای گردشگری توضیح می‌دهد: «مثلا باید تلاش کنیم در تهران «ایونت» یا «رویداد» ایجاد کنیم، به این معنی که یک فعالیت گردشگری را تعریف و در مورد آن از راه‌های گوناگون و جذاب، اطلاع رسانی، تبلیغات و بازاریابی کنیم. به‌عنوان مثال شب‌ها به‌دلیل اینکه موزه‌ها بسته هستند، می‌توانیم برنامه بازدید از بافت تاریخی تهران را تعریف کنیم. چنین رویدادهایی می‌تواند هم گردشگر خارجی و هم گردشگر داخلی را جذب کند».
درودیان می‌افزاید: «اگر بتوان با هماهنگی اقدامی انجام داد که برخی صنوف مانند صنایع دستی فروشان نیز در مناطق جاذب گردشگری شب‌ها فروشگاه‌های خود را باز کنند یا اماکنی برای فروش چای و قهوه و... در این بخش‌ها در ساعات شبانه فعالیت کنند، بی‌شک گردشگری شبانه در تهران همانند گردشگری در بسیاری از شهرهای توریستی خارجی، با استانداردهای کشور ما رونق پیدا می‌کند. استقبالی که از اماکنی همانند خیابان سی‌تیر در ساعات آخر شب می‌شود، نشان می‌دهد که این پتانسیل در تهران وجود دارد و همان‌طور که کشورهای غربی در ساعات مختف شبانه‌روز امکانات فرهنگی خود را در اختیار گردشگران می‌گذارند، ما هم می‌توانیم از امکانات فرهنگی خودمان در ساعات مختلف شبانه روز استفاده کنیم».
گردشگران خارجی را جوان‌تر کنیم!
بر اساس سند چشم انداز 1404 ایران باید بتواند 5.1 درصد از گردشگران خارجی را جذب کند و همه می‌دانیم که بیشتر گردشگران در دنیا جوانان هستند و همچنین این گردشگران جوان هستند که فرصت دارند در سال‌های بعد نیز دوباره و چندباره به مقاصد گردشگری مورد علاقه‌شان سفر کنند. این درحالی است که میانگین سنی گردشگرانی که به ایران می آیند بین 50 تا 60 سال برآورد می‌شود. بدیهی است اگر بخواهیم تعداد گردشگران‌مان را بیشتر و میانگین سن آن‌ها راپایین‌تر بیاوریم، نیاز به فعالیت‌هایی داریم که برای گردشگران جوان جذاب باشد و بی‌شک گردشگری شبانه یکی از انواع گردشگری است که برای جوانان جذابیت بیشتری دارد. از طرف دیگر نیز گردشگری فرهنگی در تهران می‌تواند الگویی از یک گردشگری شبانه فرهنگی و سالم در دنیا مطرح شود. شب‌های وسوسه انگیز تهران همانند یک گنج در دستان ما قرار گرفته و اگر واقعا به شعارهای خود مبنی بر رونق گردشگری فکر می‌کنیم، تنها کافی‌است که خاک را از روی این گنج گرانبها کنار بزنیم.
