نقشه راه ایران برای پیوستن به شبکه جهانی کارآفرینی

به گزارش اقتصادآنلاین، سید حسن افتخاریان، نایب رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران در یادداشتی نوشت: هفته جهانی کارآفرینی، فرصت مغتنمی است برای پاسداشت ذهن‌های خلاق، اراده‌های استوار و دست‌هایی که از هیچ، فرصت می‌سازند و چرخه‌های اقتصادی را در مسیر رشد، پویایی و شکوفایی قرار می‌دهند. این هفته نه تنها بزرگداشتی برای کارآفرینان است، بلکه یادآور مسئولیت عظیمی است که امروز بر عهده نسل ما نهاده شده است؛ مسئولیت ساختن اقتصادی که بر پایه نوآوری، فناوری و توانایی انطباق با تغییرات سریع استوار است.

در سال ۲۰۲۴، محور هفته جهانی کارآفرینی به نام هوش مصنوعی مولد مزین شد؛ انتخابی که نشان می‌دهد جهان امروز در آستانه پارادایم تازه‌ای قرار دارد. پارادایمی که در آن، هوشمندی انسانی در کنار توان یادگیری ماشین بر پایه داده‌های عظیم، مسیر آینده را شکل می‌دهد. این نام‌گذاری پیام بسیار روشنی دارد: آینده کسب‌وکارها، در گرو نوآوری، تحول دیجیتال، هوش مصنوعی و قابلیت سازگاری انسان با موج‌های جدید فناوری است.

تحولات عظیمی که در سال‌های اخیر شکل گرفته، نشان می‌دهد که اقتصاد جهانی به سرعت در حال حرکت به سمت اقتصاد هوشمند است؛ اقتصادی که در آن، داده‌ها دارایی اصلی، الگوریتم‌ها موتور محرک، و شبکه‌ها بستر توسعه‌اند. در چنین دنیایی، کشورها، بنگاه‌ها و سازمان‌هایی موفق خواهند بود که بتوانند در کنار هم بیاموزند، همکاری کنند و از ظرفیت‌های جمعی بهره بگیرند.

در چنین شرایطی، بیش از هر زمان دیگری لازم است بدانیم که پیشرفت‌های فناورانه سال‌های اخیر، و سرمایه‌گذاری‌های کلانی که کشورهای مختلف در این حوزه انجام داده‌اند، بدون شبکه‌سازی گسترده داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به نتیجه نخواهد رسید. مفهوم شبکه‌سازی امروز دیگر یک فعالیت جانبی نیست؛ بلکه «زیربنای توسعه» محسوب می‌شود.

در این میان، اصطلاح «تلاش مشارکتی» به یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم دنیای امروز تبدیل شده است. تلاش مشارکتی یعنی کنار گذاشتن روش‌های عمودی، سلسله‌مراتبی و سنتی شبکه‌سازی، و حرکت به سمت همکاری‌های چندجانبه، مشارکت سازمانی، خلق راه‌حل‌های مشترک و هم‌افزایی فکری میان ذی‌نفعان مختلف.

این مفهوم در عرصه غلبه بر پیچیدگی‌های محیط کسب‌وکار و مدیریت عدم‌قطعیت، اهمیت ویژه‌ای یافته است.

امروز جهان به‌گونه‌ای است که هیچ بنگاهی حتی بزرگ‌ترین شرکت‌ها به تنهایی قادر به حل مسائل پیچیده نیست. موضوعاتی مانند هوش مصنوعی، امنیت داده، انرژی‌های نو، محیط زیست، حمل‌ونقل هوشمند و اقتصاد دیجیتال، تنها با هم‌افزایی همه بازیگران قابل حل هستند.

در چنین محیط پویا و پیچیده‌ای، تلاش مشارکتی حتی جایگزین بسیاری از مذاکرات سنتی شده است. امروز دیگر زمان آن گذشته که سازمان‌ها ماه‌ها مذاکره کنند؛ مدل‌های جدید همکاری به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که اقدام سریع، همکاری منعطف و تصمیم‌گیری بر پایه داده‌ها را امکان‌پذیر سازند.

به همین دلیل است که در خوشه‌های نوآوری، پارک‌های فناوری و مراکز رشد جهان، همکاری هوشمندانه کارآفرینان و شرکت‌ها نقش اساسی در رشد اقتصادی ایفا می‌کند.

تأسیس سازمان ملی کارآفرینی ایران دقیقاً با همین نگاه انجام شد. این سازمان گام مهمی در مسیر ایجاد هم‌افزایی گسترده، شبکه‌سازی ملی، هماهنگی ذی‌نفعان و تقویت جریان‌سازی در اکوسیستم کارآفرینی کشور بود. سازمان با هدف برقراری ارتباط میان کارآفرینان، شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادهای دولتی، حوزه‌های سرمایه‌گذاری، دانشگاه‌ها و پارک‌های فناوری ایجاد شد و استراتژی محوری خود را بر پایه گفت‌وگو، تعامل سازنده و تعریف جایگاه حقیقی کارآفرینان در جامعه قرار داد.

در این راستا، کمیسیون‌ها و نشست‌های متعددی با حضور کارآفرینان، فعالان اقتصادی، متخصصان، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای دولتی برگزار شد تا فرایند شنیده‌شدن صدای کارآفرینان به صورت ساختاریافته فراهم شود.

اما این نقطه پایان نیست؛ مهم‌ترین هدف ما ایجاد اتصال فراگیر میان کارآفرینان و حاکمیت است؛ اتصالی که بتواند موانع را شناسایی، مسائل را حل و مسیر حرکت کارآفرینان را هموار کند.

در جهان امروز، مدل جدیدی از سرمایه‌گذاری کارآفرینانه در حال ظهور است؛ مدلی فراتر از سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی سنتی.

این مدل که در اروپا و آمریکا نیز به‌سرعت گسترش یافته، نشان می‌دهد که کارآفرینی زمانی شکوفا می‌شود که سرمایه، نوآوری، ریسک‌پذیری، سیاست‌گذاری، حمایت هوشمند و شبکه‌سازی در کنار یکدیگر قرار گیرند.

در این نقطه، نقش دولت کارآفرین از همیشه پررنگ‌تر است. دولت کارآفرین دولتی است که تنها ناظر بر فعالیت‌ها نیست؛ بلکه همراه، پشتیبان و شریک ریسک است. این نوع دولت، باری از دوش کارآفرین برمی‌دارد و مسئولیت اجرای پروژه‌ها را تا رسیدن به نتیجه نهایی می‌پذیرد.

جهان شبکه‌ای امروز، دو ویژگی مهم دارد:
۱. به‌هم‌پیوستگی غیرقابل‌انکار اقتصاد کشورها
۲. افزایش پیچیدگی و عدم‌قطعیت

در چنین شرایطی، سیاست‌های مدیریت کارآفرینی باید نوآورانه، شبکه‌محور، انعطاف‌پذیر و آینده‌نگر باشند.

این سیاست‌ها باید سه اصل اساسی را شامل شوند:

۱. توانمندسازی و چابک‌سازی بنگاه‌ها:
این توانمندسازی تنها با آموزش و مهارت‌آموزی حاصل نمی‌شود؛ بلکه نیازمند زیرساخت، دسترسی به بازار، تأمین مالی هوشمند و کاهش موانع بوروکراتیک است.

۲. توسعه مدل‌های کسب‌وکار مبتنی بر نوآوری باز:
در جهان امروز، نوآوری نمی‌تواند در یک اتاق بسته اتفاق بیفتد. بنگاه‌ها باید در معرض دانش جهانی قرار گیرند، با استارتاپ‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌های بزرگ و شرکای بین‌المللی همکاری کنند.

۳. هدایت زنجیره تأمین و تضمین موفقیت در عصر هوش مصنوعی و تجارت دیجیتال:
نقش دولت در این میان، تسهیل جریان داده، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، حفاظت از امنیت اطلاعات و حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال است.

این اصول در عمل یعنی گشودن درهای یادگیری بی‌وقفه بر روی شرکت‌ها تا بتوانند همگام با سرعت تغییرات، مسیر خود را تطبیق داده و پایدار بمانند.

بر همین اساس، ماموریت سازمان ملی کارآفرینی بر بین‌المللی‌سازی اکوسیستم کارآفرینی کشور استوار شده است. این مأموریت به معنای حرکت به سوی تطبیق با قوانین و استانداردهای جهانی، ایجاد شبکه‌های بین‌المللی، دسترسی به بازارهای جهانی و تبدیل کارآفرینی به یک مسیر ثروت‌آفرین و پایدار است.

ایجاد ارتباطات مؤثر با بنگاه‌های جهانی، پارک‌های فناوری، مراکز رشد، نهادهای سرمایه‌گذاری، سازمان‌های بین‌المللی و انجمن‌های حرفه‌ای، بر پایه دکترین رشد کارآفرینی بین‌المللی است؛ دکترین و راهبردی که می‌گوید هیچ کشوری بدون حضور در شبکه جهانی توسعه، نمی‌تواند مسیر پیشرفت خود را کامل کند.

این همان چیزی است که در فرهنگ چینی با نام استراتژی «گوان‌شی» شناخته می‌شود؛ استراتژی‌ای که میزان و کیفیت ارتباطات انسانی، سازمانی و بین‌المللی را مهم‌ترین عامل موفقیت بنگاه‌ها می‌داند.

سازمان ملی کارآفرینی خانه‌ی تمام کارآفرینان ایران است؛

خانه‌ای که در آن امکان شبکه‌سازی موقت، همکاری مستمر، یادگیری مشترک و هم‌گامی ذی‌نفعان به‌طور طبیعی شکل می‌گیرد.

اما ایجاد شبکه‌ی زیرساختی و پایدار، نیازمند حذف موانع، کاهش تداخل‌ها، سیاست‌گذاری دقیق و هم‌راستاسازی نهادهای مؤثر است.

بدین ترتیب، سازمان ملی کارآفرینی به دنبال تعریف چشم‌انداز مشترک میان دولت، نهادهای مؤثر، کارآفرینان، شرکت‌های کوچک و بزرگ، دانشگاه‌ها و بازیگران کلیدی اکوسیستم است تا با گسترش شبکه‌ها، امکان برنامه‌ریزی آینده کارآفرینی کشور را فراهم سازد.

این چشم‌انداز، مسیر ما برای ساختن ایرانی است که در آن:
اقتصاد بر پایه دانش و نوآوری استوار باشد
کارآفرینان نقش‌آفرین اصلی توسعه باشند
و ایران، الگویی در کارآفرینی هوشمند و فناورانه در منطقه گردد.