شوک آنکارا به اقتصاد ایران/ ترکیه ایران را زمین زد
در حالی‌که روابط انرژی جهان در حال بازتعریف است، ترکیه در میانه دو قدرت شرق و غرب، تصمیم گرفته مسیر تازه‌ای در پیش بگیرد؛ مسیری که می‌تواند معادلات گازی منطقه را تا سال ۲۰۲۸ دگرگون کند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، ترکیه ممکن است تا پایان سال ۲۰۲۸ با افزایش تولید داخلی و واردات گاز از آمریکا، بیش از نیمی از نیاز گازی خود را تأمین کند. این تحول می‌تواند وابستگی آنکارا به واردات از روسیه و ایران را به شکل چشمگیری کاهش دهد. در همین راستا، واشنگتن متحدانش از جمله ترکیه را که عضو ناتو است، تحت فشار قرار داده تا روابط انرژی خود را با مسکو و تهران محدود کنند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز در نشست ۲۵ سپتامبر کاخ سفید، از رجب طیب اردوغان خواسته بود خرید گاز از روسیه را کاهش دهد.
هدف جدید آنکارا: تبدیل شدن به قطب گازی منطقه
افزایش تنوع منابع گازی نه‌تنها امنیت انرژی ترکیه را تقویت می‌کند، بلکه از برنامه این کشور برای تبدیل شدن به هاب گاز منطقه‌ای پشتیبانی خواهد کرد. تحلیلگران معتقدند آنکارا قصد دارد گاز طبیعی مایع (LNG) وارداتی و تولید داخلی را به اروپا صادر کرده و گاز روسیه و ایران را برای مصرف داخلی نگه دارد.
در حال حاضر، روسیه همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز ترکیه است، اما سهم آن از بازار از بیش از ۶۰ درصد در دو دهه گذشته به ۳۷ درصد در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ کاهش یافته است. پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، اغلب کشور‌های اروپایی خرید گاز از مسکو را متوقف کردند.
قرارداد‌های رو به پایان و چرخش به سوی انعطاف‌پذیری
قرارداد‌های بلندمدت روسیه با ترکیه برای تأمین سالانه ۲۲ میلیارد مترمکعب گاز از طریق خطوط لوله «بلو استریم» و «ترک استریم» در آستانه انقضا هستند. همچنین قرارداد ۱۰ میلیارد مترمکعبی ایران با ترکیه در میانه سال آینده پایان می‌یابد. در مقابل، قرارداد‌های جمهوری آذربایجان برای صادرات در مجموع ۹.۵ میلیارد مترمکعب گاز، تا سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۳۳ اعتبار دارند.
به گفته سوهبت کاربوز از «سازمان مدیترانه‌ای انرژی و آب‌وهوا» در پاریس، ترکیه احتمالاً برخی از این قرارداد‌ها را تمدید می‌کند، اما در جست‌وجوی شرایط انعطاف‌پذیرتر و حجم‌های کمتر برای افزایش تنوع منابع خود است.
در همین زمان، شرکت نفت دولتی ترکیه (TPAO) تولید داخلی را افزایش داده و شرکت‌های دولتی و خصوصی نیز در حال توسعه پایانه‌های LNG برای واردات گاز از آمریکا و الجزایر هستند. طبق برآورد رویترز، مجموع تولید داخلی و واردات LNG ترکیه تا سال ۲۰۲۸ به بیش از ۲۶ میلیارد مترمکعب در سال خواهد رسید؛ در حالی که این رقم در سال جاری ۱۵ میلیارد مترمکعب است.
دو برابر شدن واردات LNG از آمریکا؛ قرارداد‌های میلیاردی در راه
افزایش واردات LNG از آمریکا به ترکیه قرار است بیش از نیمی از تقاضای سالانه گاز این کشور را پوشش دهد. ترکیه برای حمایت از این تغییر، قرارداد‌هایی به ارزش ۴۳ میلیارد دلار با تأمین‌کنندگان آمریکایی امضا کرده است؛ از جمله یک قرارداد ۲۰ ساله با شرکت مرکوریا در سپتامبر.
طبق اعلام بورس انرژی ترکیه، این کشور اکنون ظرفیت واردات سالانه ۵۸ میلیارد مترمکعب LNG دارد که برای پوشش کل تقاضا کافی است. با این حال، جریان گاز روسیه همچنان ادامه دارد و کرملین بر تداوم همکاری با آنکارا تأکید کرده است.
الکسی بلوگوریف از «مؤسسه انرژی و فاینانس» مسکو می‌گوید: در تئوری، ترکیه می‌تواند در دو تا سه سال آینده واردات گاز از روسیه را متوقف کند، اما در عمل چنین نخواهد کرد؛ زیرا گاز روسیه از نظر قیمت رقابتی است و ابزار چانه‌زنی قوی برای ترکیه در برابر سایر تأمین‌کنندگان محسوب می‌شود.
چشم‌انداز ۲۰۲۸؛ ترکیه صادرکننده گاز منطقه؟
آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه، در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: «ما باید گاز را از همه منابع موجود، از جمله روسیه، ایران و آذربایجان تأمین کنیم، اما LNG آمریکا گزینه‌های ارزان‌تری را پیش‌روی ما می‌گذارد.»
به گفته کاربوز، ترکیه پس از اجرای کامل تحریم‌های اروپا علیه انرژی روسیه تا سال ۲۰۲۸، می‌تواند گاز روسیه و ایران را در داخل مصرف کرده، تولید خود را صادر کند و LNG وارداتی را نیز دوباره به اروپا بفروشد.
شرکت بوتاش ترکیه پیش‌تر قرارداد‌هایی برای صادرات حجم محدودی گاز به مجارستان و رومانی امضا کرده است. افزون بر این، روابط ترکیه و روسیه فراتر از گاز ادامه دارد؛ روساتم در حال ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است و مسکو همچنان تأمین‌کننده اصلی نفت خام و دیزل این کشور به شمار می‌رود