یوان به پنجمین ارز پرمعامله جهان تبدیل شد/ نبرد پنهان ارزها برای سلطه بر اقتصاد جهان

آمارها نشان می دهد یوان چین هم اکنون یکی از ۵ ارز پر معامله جهان است و پیشبینی میشود که تا سال ۲۰۳۰ به سومین ارز بزرگ دنیا از نظر ذخایر ارزی جهانی تبدیل شود. با این حال، تبدیل شدن آن به یک ارز رایج جهانی به دلیل موانع ساختاری، فرآیندی بلندمدتتر خواهد بود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری آنلاین، چین در تلاش است یوان را به یک ارز مرجع در جهان تبدیل کند. اگرچه یوان در کوتاهمدت نمیتواند جایگاه سلطه دلار آمریکا را به چالش بکشد، اما روندهای فعلی به وضوح نشاندهنده حرکت جهان به سمت یک نظام مالی چندقطبی است.
امروزه بیش از ۳۰ درصد از تجارت کالا و خدمات چین با یوان تسویه میشود. این رقم در سال ۲۰۱۹ تنها ۱۴ درصد بود.
به نظر میرسد یوان در نهایت نه به عنوان جایگزینی کامل برای دلار، بلکه به عنوان یک ارز جهانی با ویژگیهای چینی ظهور خواهد کرد. این به معنای ارزی است که نقش آن در مبادلات منطقهای و در بین شرکای تجاری مشخصی پررنگ است، در حالی که کنترلهای دولتی بر آن ادامه دارد.
در مجموع، صعود یوان نشاندهنده یک تغییر ساختاری بزرگ در اقتصاد جهانی است. موفقیت نهایی این ارز نه تنها به ادامه اصلاحات مالی در چین، بلکه به تحولات گستردهتر ژئوپلیتیک و میزان تمایل دیگر کشورها برای پذیرش یک نظام مالی متنوع بستگی دارد.
تغییر چشمگیر در سهم ارزهای جهانی
بر اساس گزارش جدید بانک تسویهحسابهای بینالمللی (BIS)، یوان چین در حال نزدیکشدن به جایگاه پوند انگلیس در بازار ارز جهانی است. این تحول، نتیجه سالها تلاش استراتژیک پکن برای بینالمللیسازی ارز خود و تغییر تدریجی توازن قوا در نظام مالی جهان است.
بررسی سهساله بانک تسویه حسابهای بینالمللی که معتبرترین مرجع برای رصد بازارهای ارزی جهانی محسوب میشود، نشان میدهد که حجم معاملات جهانی یوان چین به ۸۱۷ میلیارد دلار در روز افزایش یافته است.
این گزارش حکایت از آن دارد که سهم یوان از معاملات ارزی جهانی از ۷ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۸.۵ درصد در سال جاری رسیده است. در مقابل، سهم پوند انگلیس از ۱۲.۹ درصد به ۱۰.۲ درصد کاهش یافته است. اگرچه یوان همچنان در رتبه پنجم و پوند در رتبه چهارم ارزهای پرمعامله جهان قرار دارند، اما فاصله بین این دو ارز به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
این گزارش به رشد چشمگیر دیگر ارزها نیز اشاره دارد. فرانک سوئیس با پیشی گرفتن از دلارهای استرالیا و کانادا به رتبه ششم صعود کرده و سهم دلار هنگکنگ نیز از ۲.۶ درصد به ۳.۸ درصد افزایش یافته است.
پیشرانهای صعود یوان
دستیابی به این جایگاه، تصادفی نیست بلکه حاصل یک برنامهریزی بلندمدت و اجرای راهبردهای چندوجهی توسط چین است. چین با ایجاد سامانه پرداخت بینبانکی (CIPS) به عنوان جایگزینی برای سوییفت، شبکهای موازی برای تسهیل مبادلات یوانی ایجاد کرده است. هماکنون بیش از ۱۷۰۰ بانک جهانی به این سیستم پیوستهاند و حجم تراکنشهای آن در سال ۲۰۲۴ با رشد ۴۳ درصدی به ۲۴ تریلیون دلار رسیده است.
گسترش انتشار اوراق قرضه «پاندا» و «دیم سام» و همچنین توسعه پروژهام بریج (یک شبکه دیجیتال برای پرداختهای فرامرزی)، بسترهای جدیدی برای استفاده بینالمللی از یوان فراهم کرده است.
پس از تحریمهای روسیه، بانکهای چینی تقریباً تمام وامهای جدید خارجی خود را از دلار به یوان منتقل کردند. کشورهایی مانند روسیه، مجارستان و کنیا نیز برای تسویه مبادلات یا بخشی از بدهیهای خود به سمت یوان روی آوردهاند.
چالشها و موانع پیش رو
با وجود این پیشرفتها، یوان برای تبدیل شدن به یک ارز مرجع جهانی با موانع ساختاری عمدهای روبروست.
مهمترین مانع، کنترلهای سختگیرانه چین بر ورود و خروج سرمایه است. این محدودیتها، قابلیت تبدیل و نقدشوندگی یوان را در مقایسه با ارزهای کاملاً آزاد مانند دلار و یورو محدود میکند.
با وجود رشد در معاملات ارزی، یوان تنها در ۴ درصد از پرداختهای بینالمللی (بر اساس دادههای سوئیفت) نقش دارد. این عدد در مقایسه با سهم بیش از ۵۰ درصدی دلار آمریکا، نشان میدهد که یوان هنوز راه درازی در پیش دارد.
مداخلات دولت چین در تعیین نرخ ارز و عدم شفافیت کافی در سیاستهای پولی، اعتماد سرمایهگذاران بینالمللی بلندمدت را تحت تأثیر قرار میدهد.