جنگ ترامپ با قیمتهای نجومی دارو؛ فشار بیسابقه به غولهای داروسازی به نفع بیماران خواهد بود؟

دونالد ترامپ با فرمان جدید خود صنعت داروسازی آمریکا و جهان را در تنگنا قرار داده است. او شرکتهای داروسازی را مجبور کرده قیمت داروها را همسطح ارزانترین کشورهای ثروتمند کنند، در غیر این صورت با تعرفههای سنگین و اقدامات تنبیهی روبهرو خواهند شد.
به گزارش اقتصادآنلاین، ترامپ اعلام کرده است از اول اکتبر ۲۰۲۵ بر داروهای برند وارداتی تعرفه ۱۰۰ درصدی اعمال خواهد کرد، مگر اینکه شرکتها کارخانههای تولیدی در خاک آمریکا احداث کنند. این اقدام بخشی از سیاست او برای تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به زنجیرههای تأمین خارجی است. با وجود این، تحلیلگران هشدار میدهند ساخت و گواهیگیری کارخانههای جدید دو تا چهار سال زمان میبرد و همچنان وابستگی به مواد اولیه وارداتی از هند و چین پابرجا خواهد ماند.
مدل قیمتگذاری در آمریکا و جهان
بازار دارو در آمریکا بهطور بنیادین با اروپا و سایر کشورهای توسعهیافته تفاوت دارد. در اروپا دولتها با قدرت چانهزنی بالا مستقیماً قیمت داروها را با شرکتها مذاکره میکنند، اما در آمریکا این فرآیند در شبکهای پیچیده از قراردادها میان تولیدکنندگان، بیمهها و مدیران مزایای دارویی (PBM ها) شکل میگیرد. همین ساختار باعث شده است که طبق گزارش مؤسسه رَند، قیمت دارو در آمریکا سه برابر میانگین کشورهای ثروتمند باشد و این کشور به تنهایی ۷۰ درصد سود جهانی داروسازی را تأمین کند.
پیامدهای احتمالی سیاست MFN
الزام به اجرای سیاست «ملت کاملهالوداد» (MFN) میتواند مدل جهانی داروسازی را بر هم بزند. شرکتها ممکن است برای جبران کاهش درآمد در آمریکا، قیمت داروها را در بازارهای خارجی بالا ببرند یا عرضه آنها را به تعویق بیندازند. پژوهشی در سال ۲۰۲۳ نشان داد اجرای قوانین مشابه در اروپا باعث شد عرضه برخی داروها در هشت کشور کمدرآمد تا یک سال به تأخیر بیفتد. این خطر وجود دارد که اجرای سیاست ترامپ نیز دسترسی به دارو در کشورهای فقیرتر را دشوارتر کند، بیآنکه قیمتها در آمریکا بهطور قابل توجهی کاهش یابد.
فشار بر صنعت و خطر کاهش نوآوری
سرمایهگذاران برآورد میکنند ترکیب تعرفهها و سیاست MFN میتواند سود شرکتهای بزرگ داروسازی مانند آمجن، بریستول مایرز، گیلیاد و جانسوناندجانسون را تا یکششم کاهش دهد. تحلیلگران میگویند کاهش ۱۰ درصدی درآمد مورد انتظار میتواند در بلندمدت نوآوری دارویی را تا ۱۵ درصد کم کند. همزمان ارزش سهام شرکتهای داروسازی در شاخص S&P ۵۰۰ در سال جاری ۴ درصد افت داشته، در حالی که شاخص کلی بازار ۱۳ درصد رشد کرده است.
آیا هدف اصلی ترامپ درست انتخاب شده است؟
غولهای داروسازی معتقدند مشکل اصلی نه قیمتگذاری آنها بلکه نقش پررنگ واسطهها، از جمله PBM ها، بیمهها و توزیعکنندگان است. بر اساس گزارش IQVIA، از فروش بیش از یک تریلیون دلاری دارو در آمریکا طی سال ۲۰۲۴، تنها ۴۸۷ میلیارد دلار به تولیدکنندگان رسید و بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار نصیب واسطهها شد. با این حال، فشارهای سیاسی و افکار عمومی همچنان متوجه شرکتهای داروسازی است.
آینده نامعلوم صنعت دارو در آمریکا
با وجود تهدیدها، بسیاری از شرکتها در حال بررسی راههای دور زدن سیاستهای جدید هستند؛ از فروش مستقیم به بیماران با قیمت کمتر گرفته تا تعویق عرضه دارو در بازارهای ارزانتر. اما ابهام در جزئیات طرح ترامپ و احتمال ورود سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به حوزه قیمتگذاری، فضای صنعت را دچار بیثباتی کرده است.
یک مدیر صنعت داروسازی هشدار داده است: «چهار سال آشفتگی میتواند این صنعت خلاق را از مسیر رشد باز دارد و به جای نوآوری، شرکتها را وادار به بقا کند.» اکنون پرسش اصلی این است که آیا جنگ ترامپ با بیگفارما به کاهش واقعی قیمت دارو برای مردم آمریکا خواهد انجامید یا تنها به آشفتگی بیشتر در بازار جهانی دارو منجر میشود.
منبع: اکونومیست