سقوط ارزش دلار در پی سیاست‌های ترامپ/ بحران بعدی دلار در راه است؟

به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه اکونومیست در گزارشی به نگرانی بازارهای جهانی از سیاست‌های ترامپ و کاهش ارزش دلار در برابر ارزهای بزرگ پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، سرمایه‌گذاران آمریکایی با یک شوک پس از شوک دیگر مواجه شده‌اند—و اکنون برای آنها به سختی چیزی می‌تواند تعجب‌آور باشد. اعلام‌هایی که تا مدت کوتاهی پیش بمب خبری محسوب می‌شدند، مانند تصمیم رئیس‌جمهور برای اعمال تعرفه ۵۰ درصدی بر مس یا ۳۰ درصدی بر اتحادیه اروپا، اکنون تنها با شانه بالا انداختن مواجه می‌شود. یک استثنای نادر در ۱۶ ژوئیه رخ داد، زمانی که آقای ترامپ ظاهراً قصد برکناری جروم پاول، رئیس فدرال رزرو را داشت؛ اما حتی در آن زمان نیز واکنش بازار نسبتاً خفیف بود: جهش در سود اوراق خزانه و افت در دلار. ترامپ مسیر خود را معکوس کرد و اوضاع به حالت عادی بازگشت. روز بعد، بازار‌های سهام آمریکا به بالاترین سطح تاریخ خود رسیدند.

هرچند سرمایه‌گذاران به آشوب‌ها عادت کرده‌اند، اما آنها را به طور کامل نادیده نمی‌گیرند. یکی از نشانه‌های نگرانی این است که از زمان آغاز به کار ترامپ، ارزش دلار در برابر سبدی از ارز‌های کشور‌های ثروتمند نزدیک به ۱۰ درصد کاهش یافته است. دقیقاً برخلاف پیش‌بینی اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، که تصور می‌کرد تعرفه‌ها با کاهش نیاز شرکت‌های آمریکایی به خرید ارز خارجی برای واردات، موجب تقویت دلار خواهد شد. از سیاست‌گذاری دمدمی تعرفه‌ها گرفته تا کسری بودجه‌های فزاینده، دلایل زیادی وجود دارد که سرمایه‌گذاران را نسبت به خرید دارایی‌های آمریکایی محتاط می‌کند. اما سؤال اصلی این است: آنها چقدر محتاط شده‌اند؟ یا به‌عبارتی، سه ماه پس از «روز آزادی» ترامپ، وضعیت جایگاه امن آمریکا تا چه حد آسیب دیده است؟

تأثیر نرخ بهره و نوسانات بازار بر دلار

دلایل نگرانی از طریق بررسی عامل معمول حرکت دلار آغاز می‌شود: تفاوت نرخ‌های بهره بین آمریکا و سایر کشورها. در بازار‌های توسعه‌یافته، معمولاً با افزایش نرخ بهره، ارزش ارز افزایش می‌یابد، زیرا سرمایه‌گذاران خارجی برای بهره‌مندی از بازدهی بیشتر وارد آن بازار می‌شوند. این رابطه در ماه آوریل شکسته شد، زمانی که اعلام تعرفه‌های ترامپ موجب فروش دارایی‌های آمریکایی توسط سرمایه‌گذاران شد، نرخ سود اوراق خزانه بالا رفت و دلار سقوط کرد (نمودار ۱ را ببینید). این الگو، یعنی حرکت معکوس نرخ ارز و بازده اوراق، معمولاً در بازار‌های نوظهور دیده می‌شود. این ویژگی در بحران بازار اوراق دولتی بریتانیا در سال ۲۰۲۲ نیز ظاهر شد، زمانی که بودجه پیشنهادی لیز تراس، نخست‌وزیر وقت، تهدید به ایجاد فروپاشی مالی کرد.

از ماه آوریل تاکنون، دلار و تفاوت نرخ‌های بهره دوباره شروع به حرکت هم‌سو کرده‌اند (به‌جز ترس اخیر درباره پاول). با این‌حال، دلار هنوز نتوانسته زیانی را که در آوریل متحمل شد جبران کند، که نشان‌دهنده خدشه‌ای ماندگار در ارزش آن است. ارزیابی اینکه تنها بر اساس تفاوت نرخ بهره، دلار در چه وضعیتی قرار می‌گرفت، قطعیت ندارد، زیرا در دوره‌های بلندمدت عواملی مانند رشد نسبی نیز در حرکت ارز‌ها مؤثرند، اما این شواهد حاکی از آن است که ترامپ به دلار آسیب زده است.

تغییر در الگوی امن بودن دلار و شاخص نوسان بازار

یکی دیگر از ویژگی‌های تاریخی دلار این است که در زمان بروز بحران در بازار سهام، تقویت می‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران به‌دنبال دارایی‌های به‌ظاهر امن آمریکایی می‌روند. این الگو نیز در آوریل تغییر کرد. شاخص VIX، معیاری از نوسانات بازار سهام که اغلب به‌عنوان شاخصی از ترس سرمایه‌گذاران استفاده می‌شود، جهش کرد در حالی که دلار افت داشت. استیون کامین از مؤسسه امریکن انترپرایز، پیشنهاد داده است که رابطه بین VIX و دلار—پس از کنترل متغیر‌هایی مانند نرخ بهره—به‌عنوان معیاری برای سنجش شکنندگی دلار به‌کار گرفته شود. این روش کمک می‌کند تا لحظاتی که ریسک برخلاف الگوی تاریخی، سرمایه‌گذاران را از دلار دور می‌کند، دقیق‌تر شناسایی شود. شاخص پیشنهادی کامین، شکنندگی بیشتر دلار پس از روز آزادی ترامپ را نشان می‌دهد، که در هفته‌های بعد نیز تشدید شد. اما پس از آن، شاخص به سطح پیش از تحلیف بازگشت و در یک ماه گذشته در همان سطح باقی مانده است.

بنابراین، دلار ممکن است زخمی شده باشد، اما این آسیب تشدید نشده است. برای وخامت بیشتر، احتمالاً یک بحران جدی دیگر نیاز است؛ بحرانی که فراتر از نمایش روزمره کاخ سفید باشد، که اکنون برای سرمایه‌گذاران عادی شده است.

آینده نامطمئن دلار و احتمال شوک‌های بعدی

کمبود نقاط تنش بالقوه وجود ندارد. اگر مثلاً تهدید اخیر رئیس‌جمهور درباره تعرفه‌ها واقعاً در اول اوت عملی شود، نرخ تعرفه مؤثر آمریکا به همان سطحی بازمی‌گردد که اضطراب آوریل را ایجاد کرد. فشار سیاسی بر فدرال رزرو ممکن است از کنترل خارج شود؛ و با ترامپ، همیشه احتمال رخداد غیرمنتظره وجود دارد. تنها با بروز طوفان بعدی است که می‌توان به‌طور کامل ابعاد آسیب وارده به دلار را درک کرد. اگر تلاطم‌های سال ۲۰۲۵ راهنما باشد، علاقه‌مندان به دلار لازم نیست زیاد منتظر بمانند تا فرصت جدیدی برای ارزیابی آن بیابند.