به گزارش اقتصادآنلاین، مهدی ارفع، متخصص مارکتینگ و برندینگ در حوزه حمل و نقل گفت: انفجار گسترده در بندر شهید رجایی در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ که حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد ترافیک کانتینری و بیش از نیمی از حجم کل تجارت کشور را مدیریت می‌کند، باعث توقف کامل عملیات واردات و صادرات شد و موجی از تأخیر و افزایش هزینه در زنجیره تأمین منطقه‌ای و جهانی ایجاد کرد. چند ماه بعد و در تیرماه همین سال، کامیون‌داران در بیش از ۱۲۰ شهر به دلایلی مانند سه‌نرخی شدن گازوئیل، کاهش سهمیه سوخت، گران‌شدن لوازم خودرو، در آمد کم و... حدود ۱۲ روز به اعتصاب پرداختند. کامیون‌هایی که بیش از ۸۰ درصد بار داخلی کشور را جابه‌جا می‌کردند حالا دست از کار کشیدند و باعث توقف انتقال کالا در سطح ملی و تشدید کمبودها در صنایع و بازارها شدند.
هم‌زمانی این دو رویداد ضعف ساختاری کشور در وابستگی به حمل زمینی و دریایی را برجسته می‌کند. چرا که یکی به توقف موقت عملیات بندری و دومی به اختلال گسترده در زنجیره تأمین کالا منجر شد. اتفاقات اخیر نشان داد تکیه انحصاری بر حمل‌ونقل جاده‌ای و دریایی، اقتصاد کشور را در معرض تهدیدهای جدی قرار خواهد داد.
در این میان، حمل‌ونقل هوایی بیش‌ازپیش به‌عنوان یک راه‌حل اضطراری، ایمن و استراتژیک در کانون توجه قرار گرفته است و نه‌تنها یک گزینه برای جایگزینی، بلکه در بسیاری از موارد یک راهکار نجات‌بخش است. برنامه‌ریزی برای توسعه این شیوه حمل‌ونقل نه نت‌ها می‌تواند تاب‌آوری سیستم لجستیک ایران را در برابر بحران‌های آینده افزایش دهد؛ بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تداوم جریان کالا، پایداری زنجیره تأمین و کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی و صنفی به شمار می‌رود.
در مقایسه با حمل‌ونقل زمینی و دریایی، مزایای حمل هوایی به‌ویژه در موقعیت‌های بحرانی آشکارتر می‌شود. برای مثال به دلیل سرعت بالای جابه‌جایی در حمل هوایی، گزینه‌ای بی‌رقیب برای کالاهایی مانند کالاهای پزشکی، فاسدشدنی و... است که زمان تحویل آن‌ها حیاتی است و هواپیماها می‌توانند مسیرهای مستقیم را بدون موانع فیزیکی مانند جاده‌های مسدود یا بنادر آسیب‌دیده طی کنند. این سرعت بالا در شرایطی که زنجیره تأمین مواد غذایی و کالاهای ضروری به دلیل اعتصاب یا خسارات بندری مختل شده، می‌تواند از بحران‌های اقتصادی و اجتماعی جلوگیری کند. همچنین حمل‌ونقل هوایی از محدودیت‌های جغرافیایی و زیرساختی که در حمل زمینی و دریایی وجود دارد، آزاد است خصوصاً برای کالاهای کم‌حجم و باارزش که نیازی به زیرساخت‌های گسترده بندری یا جاده‌ای ندارند، گزینهٔ مناسبی می‌تواند باشد. هواپیماها با شبکه گسترده فرودگاه‌ها و پروازهای منظم، آسیب‌پذیری کمتری دارند و می‌تواند در شرایط اضطراری نقش مؤثری ایفا کنند. از دیگر مزایای حمل هوایی حق بیمه کم برای بارهای هوایی است، چرا که در حمل توسط هواپیما، ریسک‌های مرتبط با مسیرهای طولانی زمینی یا دریایی، مانند بلایای طبیعی یا حوادثی نظیر انفجار، وجود ندارد.
انفجار اسکله رجایی، منجر به کشته‌شدن ۵۷ نفر، مصدومیت بیش از ۱۰۰۰ نفر و خسارت به صدها کامیون شد و نشان داد که حمل‌ونقل زمینی و دریایی تا چه حد در برابر حوادث غیرمترقبه آسیب‌پذیر است. همچنین رانندگان کامیون‌ها گزارش داده‌اند که بسیاری از وسایل نقلیه و بارهایشان در این حادثه نابود شده و شرکت‌های بیمه از جبران خسارت ناتوان بوده‌اند. در مقابل، حمل‌ونقل هوایی به دلیل جابه‌جایی تخصصی‌تر و زمان حمل کوتاه‌تر، نیاز به بسته‌بندی پیچیده و پرهزینه را کاهش می‌دهد و احتمال آسیب به کالاها را به حداقل می‌رساند. در آخر ذکر این نکته مهم است که حمل سریع هوایی، با امکان استفاده از مسیرهای متعدد و فرودگاه‌های مختلف، این وابستگی تک‌بعدی حمل‌ونقل کشور را کاهش می‌دهد.
جمع‌بندی
انفجار اسکله رجایی و اعتصاب کامیون‌داران در اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۴، زنگ خطری برای سیاست‌گذاران حوزه حمل‌ونقل ایران است تا از وابستگی بیش از حد به روش‌های زمینی و دریایی فاصله بگیرند. در چنین شرایطی، بازتعریف جایگاه حمل‌ونقل هوایی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تداوم جریان کالا، پایداری زنجیره تأمین و کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی و صنفی به شمار می‌رود.
حمل‌ونقل هوایی، با سرعت، ایمنی و انعطاف‌پذیری بالا، می‌تواند جایگزین حیاتی برای سیستم لجستیک کشور باشد. درحالی‌که اقتصاد ایران همچنان از تبعات این دو بحران رنج می‌برد، سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل هوایی می‌تواند راهکاری بلندمدت برای کاهش آسیب‌پذیری و تضمین پایداری زنجیره تأمین باشد. توسعه و تقویت ناوگان حمل هوایی، نه‌تنها می‌تواند ریسک‌های مشابه را در آینده کاهش دهد، بلکه امکان واکنش سریع به شوک‌های ناگهانی و حفظ جریان کالاهای اساسی را فراهم می‌کند.
بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان با سرمایه‌گذاری هوشمندانه در توسعه ناوگان هوایی باری و ساخت فرودگاه‌های تخصصی حمل کالا، توانسته‌اند اقتصاد خود را در برابر شوک‌های خارجی و داخلی مقاوم کنند. ایران نیز باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، می‌تواند به یک هاب هوایی منطقه‌ای برای ترانزیت کالا تبدیل شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی با نگاهی بلندمدت و رویکردی چندمسیره به حمل‌ونقل، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوایی و تنوع‌بخشی به مسیرهای حمل‌ونقل، تاب‌آوری زنجیره تأمین کشور را در برابر شوک‌های اقتصادی و اجتماعی که در آینده ممکن است اتفاق بیفتند را افزایش دهند.
شما می‌توانید برای جلوگیری از این اتفاق ها و تاخیر در بارهایتان از خدمات شرکت پست بین المللی pspexpress استفاده کنید.
