تورم خوراکی‌ها دوباره سبقت گرفت/ وقت بازنگری در حقوق کارگران است

در حالی که افزایش قیمت دلار هنوز به مرزهای جدیدی نرسیده، سفره‌ مردم باز هم کوچک‌تر شده است. از عدس و لپه گرفته تا سیب‌زمینی و بادمجان، حالا حتی ساده‌ترین اقلام خوراکی هم برای بسیاری از خانوارها به کالاهایی «قابل چشم‌پوشی» تبدیل شده‌اند. آمارهای رسمی نشان می‌دهند نرخ تورم خوراکی‌ها بار دیگر از میانگین تورم جلو زده و در سکوت، سهم نان و پنیر و تخم‌مرغ را هم از سفره‌ها ربوده است. با این حال، دستمزد کارگران و اقشار حقوق‌بگیر همچنان بدون تغییر باقی مانده است. آیا زمان آن نرسیده که شورای عالی کار، به جای نگاه به شاخص کلی تورم، نیم‌نگاهی هم به تورم سبد غذایی بیندازد؟

شکاف تورم خوراکی‌ها در سفره‌ها؛ وقتی گرانی از کنترل خارج می‌شود

داده‌های آماری رسمی از سال‌های گذشته به وضوح نشان می‌دهند که این شکاف به شکل نگران‌کننده‌ای در حال گسترش است. به عنوان مثال، در آبان ۱۴۰۱، نرخ تورم برای خوراکی‌ها به ۶۳.۴ درصد رسید، در حالی که تورم اقلام غیرخوراکی ۳۴ درصد و تورم کلی حدود ۴۴ درصد بود. حتی در آبان ۱۴۰۳ که نرخ‌ها به تعادل نسبی رسیدند، بازهم در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ معادله عوض شد و نرخ تورم برای خوراکی‌ها از تورم کلی پیشی گرفت.

انفجار قیمت کالاهای ساده در بهار ۱۴۰۴

در دو ماه نخست سال جدید، کالاهایی که نقش اساسی در تغذیه اقشار کم‌درآمد دارند، با افزایش قیمت‌های نجومی مواجه شدند. برنج، کره، لوبیا، عدس، پرتقال، سیب و بادمجان افزایش قیمتی بین ۷۰ تا ۱۰۰ درصد را تجربه کردند. حتی برخی اقلام مانند لوبیا چیتی تا بیش از ۲۰۰ درصد و سیب‌زمینی، لپه و لیمو بیش از ۱۲۰ درصد رشد قیمت داشته‌اند. این آمار نشان از بازگشت شکاف سنگین میان تورم خوراکی و غیرخوراکی دارد.
مشاهدات میدانی از خردادماه نیز از رشد تورمی ۱۰ تا ۲۰ درصدی برای تخم‌مرغ، لبنیات و دخانیات تنها طی دو هفته حکایت دارند، شوکی که سفره‌ی خانوارها را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

چرا کارگران بیشترین آسیب را در افزایش قیمت‌ها می‌بینند؟

به گفته فعالان کارگری، بزرگ‌ترین مشکل، عدم ترمیم دستمزد کارگران براساس تورم خوراکی‌ها است. آن‌ها تنها سالی یک بار مشمول افزایش حقوق می‌شوند که آن هم بر مبنای نرخ تورم کلی محاسبه می‌شود. در حالی‌که حدود نیمی از سبد مصرفی خانوار کارگری را مواد غذایی تشکیل می‌دهد، این شیوه محاسبه کاملاً ناعادلانه است.

ریشه تورم در سیاست‌های ارزی است

کارشناسان معتقدند که تکانه‌های نرخ ارز نقش مهمی در افزایش قیمت خوراکی‌ها دارند. دستکاری نرخ ارز باعث ایجاد شوک در بازار شده و کالاهای پرمصرف مانند حبوبات، در واکنش به این تکانه‌ها، افزایش قیمت شدیدی را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال، با مجوز صادرات حبوبات و افزایش نرخ ارز، واردات این کالاها نیز با هزینه بالاتری انجام شد و در نهایت بازار داخل با کمبود و گرانی مواجه شد.
نکته قابل تأمل آن است که نه تنها کالاهای وارداتی، بلکه حتی اقلام تولید داخل مانند لبنیات نیز به دنبال این نوسانات ارزی، گرانی را تجربه کرده‌اند. نشانه‌ای از آن‌که بی‌ثباتی ارزی، نه فقط اقتصاد کلان، بلکه نان شب مردم را هدف قرار داده است.