تناقض شغل‌آفرینی و رشد بیکاری
افزایش نرخ بیکاری موضوع جنجال‌برانگیز عملکرد دولت یازدهم است که برخی رکود اقتصادی را عامل آن می‌دانند.
با این حال، نگاهی به آمارهای رسمی که طی سال‌های اخیر از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافته، نشان می‌دهد افزایش نرخ بیکاری در سایه بالا رفتن پیوسته جمعیت فعال در دولت یازدهم رخ داده است. با پذیرفتن ورود فارغ‌التحصیلان به جمع جویندگان کار، دور از انتظار نیست که این عامل افزایش نرخ بیکاری را رقم زده باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، در همین رابطه مرکز آمار ایران با انتشار گزارشی با عنوان شاخص‌های اصلی بازار کار طی سال‌های 1394 تا 1395، افزایش نرخ بیکاری در چهار سال گذشته را به تصویر کشیده است. با این حال نکته حایز اهمیت در این خصوص افزایش نرخ مشارکت اقتصادی طی سال‌های یاد شده است. نرخ بیکاری بستگی زیادی به نرخ مشارکت اقتصادی دارد که بیانگر این است که چقدر به میزان افراد جویای کار اضافه می‌شود و این نرخ بی‌وقفه در دولت یازدهم افزایش یافته است. نگاهی به اطلاعات موجود در زمینه نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد که روند کاهش نرخ مشارکت اقتصادی که در دو دولت قبل اتفاق افتاده بود به مسیر افزایش بازگشته است.
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد، نرخ مشارکت اقتصادی در زمان آغاز به کار دولت نهم 41درصد بوده است. با این حال از زمانی که دولت آغاز به کار کرد تا هشت سال بعد نرخ مشارکت اقتصادی کاهش یافت. به این ترتیب که تا سال ۱۳۸۸ که همان دولت برقرار ماند، نرخ مشارکت اقتصادی به 38.9درصد رسید و در سال ۱۳۹۲ که دولت را تحویل می‌داد به 37.6درصد کاهش یافت. در عین حال، آمار نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در دولت یازدهم روند افزایشی به خود گرفت و در سال ۱۳۹۵ که سال پایان کار دولت یازدهم است به 39.4درصد رسید.
همچنین اطلاعات مرکز آمار ایران در زمینه نرخ بیکاری نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در سال ۱۳۸۴ معادل 11.5درصد، در سال ۱۳۸۸ معادل 11.9 درصد و در سال ۱۳۹۲ معادل 10.4درصد و در سال ۱۳۹۵ به 12.4درصد رسیده است. نرخ بیکاری مردان در سال ۱۳۸۴ معادل ۱۰درصد، در سال ۱۳۸۸ معادل 10.8درصد، در سال ۱۳۹۲ معادل 8.6 درصد و در سال ۱۳۹۵ معادل 10.5درصد بوده است. نرخ بیکاری زنان هم در سال ۱۳۸۴ معادل 17.1 درصد بوده است که این میزان در سال ۱۳۸۸ به 16.8درصد رسیده است و در سال ۱۳۹۲ معادل 19.8درصد شده و در سال ۱۳۹۵ به 20.7درصد رسیده است.
آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ حدود 1.2واحد درصد افزایش یافته است. یعنی حدود یک میلیون نفر به تعداد افراد جویای کار اضافه شده است. این در حالی است که ظرفیت اقتصاد به شکلی نبوده که این افراد وارد بازار کار شوند. این روند باعث افزایش جمعیت بیکار و رشد نرخ بیکاری شده است. طبق اطلاعات موجود طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ به‌طور متوسط سالانه ۶۰۰ هزار نفر وارد بازار کشور شده‌اند ولی در دو سال اخیر این رقم به حدود یک میلیون نفر در سال افزایش یافته است. این وضعیت آمار اشتغال‌زایی در دو سال اخیر تحت تاثیر نرخ بیکاری قرار داده است.
همچنین طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در مجموع بیش از 1.3میلیون شغل ایجاد شده و میزان شغل ایجاد شده در دو سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ حدود ۸۹۰ هزار نفر بوده است؛ گرچه نرخ بیکاری طی این مدت 10.4درصد در سال ۱۳۹۲ به 12.4درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است. بخش عمده‌یی از این تغییر به دلیل افزایش 1.8واحد درصدی نرخ مشارکت اقتصادی در چهار سال اخیر بوده است.
بهبود شرایط تحصیلی و فراهم شدن امکان تحصیل برای عموم افراد جامعه طی یک دهه اخیر سبب شده تا جوانان با تاخیر برای جست‌وجوی شغل به بازار کار مراجعه کنند. در عین حال، با ناکامی در یافتن شغل متناسب با شرایط و تحصیلات خود، بار دیگر به بستر دانشگاه‌ها بازگشته و جست‌وجوی شغل با تاخیر همراه شده است. حال گرچه پیک جمعیتی به‌طور کامل به بازار کار مراجعه نکرده اما افزایش تعداد مراجعان به بازار کار، بیش از توان اقتصاد برای شغل‌آفرینی بوده و همین شرایط سبب شده تا نرخ بیکاری هم سیر افزایشی را تجربه کند.
