تعدیل مالیات برای حمایت از تولید
مالیات‌ها معمول‌ترین و مهم‌ترین منبع مالی برای تامین درآمدهای عمومی و یکی از موثرترین ابزارهای سیاست‌های مالی دولت به شمار می‌روند.
دولت می‌تواند به واسطه آن بسیاری از خدمات اجتماعی و رفاهی را در خدمت مردم قرار دهد و به بسیاری از فعالیت‌ها و جریانات اقتصادی و اجتماعی سمت و سوی لازم را ببخشد. بالا بودن سهم منابع حاصل از فروش نفت و پایین بودن سهم وصولی‌های مالیاتی در ترکیب منابع بودجه عمومی دولت، علاوه بر آنکه عوارض ناگواری را همچون وابستگی درآمد کشور به صدور یک کالا در بر دارد، اقتصاد کشور را از امکان استفاده موثرتر از مالیات‌ها برای اعمال سیاست مالی محروم می‌سازد. اما در آخرین روز کاری سال ۹۵، علی طیب نیا وزیر اقتصاد اعلام کرد که افزایش درآمد مالیاتی نشان می‌دهد درآمد مالیاتی در مقایسه با درآمد نفتی ۱۴۲ درصد رشد داشت و از این رو معتقدیم ضریب مقاومت اقتصادی ایران افزایش یافته است. این اولین بار در تاریخ معاصر ایران است که درآمد مالیات از درآمد نفتی کشور رشد بیشتری داشته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی می‌گوید: «دولت برای اینکه درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد نخست باید در تلاش برای بیرون آمدن از رکود اقتصادی باشد، زیرا از روی ضرر و زیان نمی‌توان مالیاتی دریافت کرد؛ کسب و کار پررونق در سایه تقویت تولید داخل ایجاد می‌شود.»
وزیر اقتصاد در اسفند گذشته از نسبت ۱۴۲ درصدی درآمدهای مالیاتی نسبت به نفت در بودجه سال ۱۳۹۵ خبر داد. این اتفاق برای اولین بار در تاریخ معاصر ایران رخ می‌دهد. در بودجه سال ۹۶ در اقدامی بی‌سابقه درآمدهای مالیاتی بیشتر از درآمدهای نفتی پیش‌بینی شده است. آیا این پیش‌بینی منطقی است و به نظر شما محقق می‌شود؟
مالیات باید بر اساس میزان سود بنگاه‌ها تعیین و اخذ شود؛ شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در صورتی که سود داشته باشند می‌توانند مالیات پرداخت کنند. طبیعی است که با توجه به شرایط رکود، درآمد و سود شرکت‌ها در بخش‌های تولیدی و بخش‌های صنعت و معدن کم شده است، بنابراین مالیات کمتری نیز باید بپردازند.
لزوم اخذ مالیات از تمام بنگاه‌های اقتصادی و همچنین نهادهای خاص مثل بنیادها و قرارگاه‌ها چیست؟
بحث بر سر لزوم پرداخت مالیات نیست، بلکه موضوع بی‌عدالتی و عدم فرهنگسازی مالیات‌دهی صحیح در این زمینه است. اخذ مالیات در شرایط رکود خود نوعی فشار مالیاتی محسوب می‌شود. مضاف بر اینکه در این شرایط، بخش اعظم فشار مالیاتی به طور نابرابر بر فعالان و بنگاه‌های اقتصادی که شفاف کار می‌کنند، وارد می‌شود.
بهترین راهکارهای اخذ مالیات چیست و آیا روش‌های تامین بودجه از مالیات به روشنی پیش‌بینی شده است؟
دولت برای اینکه درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد نخست باید در تلاش برای بیرون آمدن از رکود اقتصادی باشد، زیرا از روی ضرر و زیان نمی‌توان مالیاتی دریافت کرد. کسب و کار پررونق در سایه تقویت تولید داخل ایجاد می‌شود. از همین رو کسب درآمد از مالیات نیز به تولید پویا نیاز‌مند است که متاسفانه در سال‌های اخیر از بین رفته است. در کنار این موضوع باید به سوداگری، دلالی و قاچاق اشاره کرد و با توجه به اینکه آمار درستی از قاچاق و دیگر فعالیت‌های غیر قانونی وجود ندارد، سازمان امور مالیاتی نمی‌تواند با فشار مالیاتی بر تولید و اصناف به درآمدهای خود دست یابد. از سوی دیگر بودجه پروژه‌های عمرانی که در حدود ۳۳ هزار میلیارد در نظر گرفته شده، در مقایسه با تعداد انبوه طرح‌های نیمه تمام و همچنین نیاز کشور به طرح‌های جدید، بودجه بسیار کمی محسوب می‌شود. اخذ مالیات ناصحیح به معضل بیکاری نیز دامن خواهد زد و در شرایط فعلی که دولت باید قریب به یک میلیون شغل در سال ایجاد کند تا معضل بیکاری حل شود، این موضوع اقدامی شتابزده است و عواقب ناخوشایندی دارد.
ارتباط مالیات با رکود چیست؟ و مهم‌ترین مشکلات اشخاص حقیقی و حقوقی در پرداخت مالیات چه مواردی است؟
در حال حاضر بنگاه‌های فعال اقتصادی با ظرفیت‌های بسیار پایینی مانند نصف یا ۳۰ تا ۴۰ درصدی مشغول فعالیت هستند. صادرات کشور هم با مشکلاتی مواجه است و قیمت‌های تمام‌شده در ایران بسیار بالاتر از قیمت کشورهای دیگر است. سه دلیل روشن برای این موضوع وجود دارد: نخست آنکه سود بانکی موجود در ایران چندین برابر سود بانکی سایر کشورهاست، بنابراین تفاوت سود بانکی ایران و کشورهای دیگر باید در قیمت تمام‌شده دیده شود. دلیل دیگر آنکه بیشتر ماشین‌آلات تولیدی‌ها و کارخانه‌های کشور فرسوده است و سطح دستمزدها نیز پایین است. دلیل آخر تامین اجتماعی است که میزان ۳۳ درصد مالیات را کارمند باید پرداخت کند. همه این عوامل باعث می‌شود که قیمت‌ها بالا برود، علاوه بر اینکه عدم مدیریت بنگاه‌ها هم به این موضوع اضافه می‌شود. بنابراین قیمت‌ها حتی با کشورهای همسطح کشور مانند ترکیه و چین هم قابل رقابت نیست.
با وجود اختلاف طبقاتی زیاد در کشور ما، آیا مالیات‌گذاری به شکلی انجام می‌شود که این فاصله طبقاتی را کم کند؟
نباید این نکته فراموش شود که نظام مالیاتی علاوه بر اینکه منبعی برای ایجاد درآمد دولت محسوب می‌شود، باید طوری طراحی و اجرا شود که پس‌اندازی هم برای جامعه باقی بماند، اما آنچه در کشور ما در عمل شاهد آن هستیم، این است که شیوه اخذ مالیات موجب تشدید شکاف طبقاتی اعم از شکاف رفاه اجتماعی و رقابت تجاری شده است. یعنی بخشی که بیشترین سود با بالاترین تضمین را دارد، معاف از مالیات بوده و جای چاره‌اندیشی برای مهار بنگاه‌هایی که زیر بار مالیات نمی‌روند، بخش‌ها و بنگاه‌هایی که شفاف کار می‌کنند، باید متحمل فشار مالیاتی شوند و تاوان این وضعیت را بدهند و لذا این موضوع عزمی جدی برای اصلاح نظام مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی را می‌طلبد. آنچه باید درباره برخورد با این موضوع انجام داد، ثبات قوانین و مقررات و جلوگیری از تغییرات مداوم قوانین است.
قوانین مالیاتی جدیدی را که در سال ۹۵ وضع شده چگونه ارزیابی می‌کنید؟
درسال ۹۵ رویکرد جدید و تغییراتی که در قانون مالیات‌های مستقیم و تعدیل نرخ‌ها انجام شد، درجهت حمایت از تولید بود. با اجرای صحیح طرح جامع مالیاتی که از سال گذشته آغاز شده، عملا فرار مالیاتی بسیار کمتر از گذشته خواهد شد. قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم با ایجاد مشوق‌های جدید مالیاتی می‌تواند شرایط خوبی برای فعالان اقتصادی فراهم آورد.
