این مواد آرایش سرطان‌زا هستند!

فنیلن دی آمین و رنگ های تهیه شده از آن که در رنگ کردن موهای افراد به وفور از آن استفاده می شود یک خطر بزرگ برای افراد به حساب می آید. قطران زغال سنگ مخلوطی از مواد شیمیایی و به خودی خود عاملی سرطان زا است .

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فردا، زیبایی ظاهر، یکی از مسائل مهم و مورد توجه برای همه افراد جامعه به خصوص بانوان جوان است. از این رو همواره این گروه، به دنبال یافتن موادی مرغوب برای بهبود وضعیت ظاهری خود هستند. هر شخص برای تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی خود ملاک هایی دارد؛ ازجمله این ملاک ها تناسب بین ماده مصرفی و پوست و موی خود فرد است.

در قرن 19 میلادی با گسترش صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی، تبلیغات تجاری نیز از جایگاه حائز اهمیتی برخوردار شدند. در سال 1913 محصولی که امروزه به نام ریمل ابرو و مژه می شناسیم، توسط شیمیدان فرانسوی به نام ریمل ساخته شد و به نوبه خود طرفداران زیادی در اروپا پیدا کرد.

جالب است بدانیم که اصطلاح لاتین لوازم آرایشی و بهداشتی[1] از واژه یونانی کاسمتیک (kosmetike) به معنی آماده سازی برای زیبایی گرفته شده است. 4000 سال پیش، مصریان باستان از اولین افرادی بودند که با استفاده از چربی گوسفند به همراه پودر زغال، عناصر آنتیموان و سرب برای خود کرم تهیه می کردند. هم چنین آن ها حمام شیر و عسل را برای لطافت پوست خود عامل مهمی می دانستند. رومیان و یونانیان حدود 100 سال بعد از میلاد مسیح با استفاده از شراب، گونه های خود را سرخ و با استفاده از گچ، بدن خود را سفید می کردند. آنچه رومیان را به استفاده از کلاه گیس وادار می کرد، ریزش مو و کچل شدن آن ها به دلیل رنگ کردن موها توسط مواد قلیایی بود. همچنین استفاده از میوه هایی نظیر آلبالو و توت فرنگی برای رنگ کردن لب ها یکی دیگر از روش­ های آرایشی مرسوم رومیان بود.

در قرن های 15 و 16 میلادی مصرف لوازم آرایشی تنها برای خانواده ­های سلطنتی مجاز بود؛ اما در قرن 18 تقریباً تمام سطوح جامعه از این مواد استفاده می کردند. جهت کاهش مضرات لوازم آرایشی مصرفی در آن زمان، اکسید روی، جایگزین اکسید جیوه و اکسید سرب در مواد آرایشی شد. در قرن 19 میلادی با گسترش صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی، تبلیغات تجاری مرتبط با آن، جایگاه فوق العاده ای به دست آورد.

در سال 1913 محصولی را که امروز با نام ریمل ابرو و مژه می ­شناسیم، به دست شیمیدانی فرانسوی به نام ریمل[2] ساخته شد. این محصول طی سالهای بعد، طرفداران زیادی در اروپا پیدا کرد. امروزه صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی چنان سودآور شده که شرکت های تولیدکننده، سالانه حداقل حدود 20 میلیارد دلار سود به دست آورده اند. این رقم به طور مداوم در حال افزایش است.[3][4]

ناگفته هایی از محصولات آرایشی و بهداشتی

مصرف مواد آرایشی و بهداشتی ارگانیک و طبیعی در دوره ما نیز چندان که باید و شاید رواج نیافته است. عمده موادی که شرکت­ های تولیدی این دست اقلام، در محصولات خود استفاده می کنند، مواد شیمیایی تولیدشده در آزمایشگاه ها است. محققان آمریکایی گزارش کرده اند، یک هشتم از 82000 ترکیبی که در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می­ شود مواد شیمیایی صنعتی هستند که این ترکیبات را حتی می توان در علف کش ها و آفت زدا ها نیز یافت. بسیاری از این مواد به عنوان نرم کننده ی بُتن در ساختمان سازی، چربی زدایی در زدودن دود ده­ی قطعات خودرو و نیز برخی به عنوان کاهش دهنده کشش سطحی در جوهر خودکارها استفاده می شوند.[5]، [6]

در زیر به طور خلاصه به لیستی از این مواد اشاره خواهیم کرد:

1-بوتیلیتد هیدروکسی آنیزول[7] و بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن[8]

این دو ماده به عنوان مواد نگه دارنده در مرطوب کننده ها به کار می روند که منجر به حساسیت های پوستی می شوند. این دو ماده، تومور و اختلالات کبدی و کلیه ای ایجاد می کنند و به طور چشمگیری مشکلات تنفسی به همراه دارند.در آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، از این دو ترکیب به عنوان مواد سرطان­ زا نام برده می شود و در کمیسیون اروپایی غدد درون ریز، به عنوان عوامل برهم زننده تعادل هورمونی دسته بندی می شوند.[9] [10] جالب است بدانیم درحال حاضر یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی REVLON، بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن است. از این رو باید با دقت بیشتری نسبت به خرید محصولات این نام تجاری معروف اقدام کرد.

2-رنگ قطران زغال سنگ:

P-فنیلن دی آمین[11] و رنگ های تهیه شده از آن که در رنگ کردن موهای افراد به وفور از آن استفاده می شود یک خطر بزرگ برای افراد به حساب می آید. قطران زغال سنگ مخلوطی از مواد شیمیایی و به خودی خود عاملی سرطان زا است و درنتیجه مواد مشتق شده از آن نیز این ویژگی را دارند. برخی از این نوع رنگ ها با فلزاتی مانند آلومینیوم و سرب همراه شده اند که این فلزات سنگین برای مغز مضر هستند و جزء عوامل معرفی شده در ایجاد تومور مغزی به حساب می آیند.

P- در مرکز تحقیقات سرطان در آمریکا، میان فنیلن دی آمین با تومورهای مغزی ارتباطی معنادار به دست آمده است.[12]

3-دی اتانل آمین[13] و مشتقات آن:

از این ماده برای کِرمی و کفی کردن مواد بهداشتی و تنظیم PH اجزای موجود در مرطوب­ کننده ها و کرم های ضد آفتاب استفاده می شود. نوع کوکوماید[14] و لاراماید[15] آن در صابون ها و شامپوها وجود دارد. کاربرد این ماده در صنعت، بیشتر در پالایشگاه ­ها و برای زدودن سولفیدهیدروژن در فرآیند انتشار گازهای آزادشده از مواد نفتی است. دی اتانل آمین باعث ایجاد التهاب در چشم و پوست می­ شود و در واکنش با نیتریت موجود در لوازم بهداشتی و آرایشی، نیتروز آمین سرطان زا را تولید می کند. بنابر تحقیقات انجام شده در آزمایشگاه ها ین نتیجه به دست آمده که مصرف بیش ازحد این ماده باعث ایجاد تومور در پوست و تیروئید می شود.[16]جالب است بدانیم علامت تجاری جانسون و جانسون[17] هنوز از این ماده در محصولات خود استفاده می کند. صابون­ مشهور این شرکت با نام تجاری clean & clear نیز حاوی این ماده مضر است.

4-دی بوتیل فتالات[18]:

از این ماده به عنوان عامل پلاستیک کننده، حلال رنگ و جلوگیری کننده از شکنندگی ناخن در لاک های ناخن و مواد بهداشتی مربوط به ناخن استفاده می شود. این ماده در سیستم هورمونی تولیدمثل اختلال ایجاد می کند، توسط پوست جذب می شود و درحالی که خود دارای قدرت جهش زایی در سلول ها نیست، سایر ترکیبات موجود را تبدیل به یک ماده جهش زا می­ کند.

در اتحادیه اروپا این ماده به عنوان یکی از خطرناک ترین مواد برای موجودات آبزی برشمرده شده اما بااین حال فتالات هم چنان در بسیاری از عطرها نیز مورداستفاده قرار می گیرد. در صنعت، برای ایجاد انعطاف در لوله های پلی وینیل کلرایدی[19] از این ماده استفاده می کنند.[20] در همه محصولات نام های تجاری AVON,Stee lauder,Johnson & Johnson,Loreal این ماده خطرناک وجود دارد. محصولات origins که امروزه یکی از محصولات پرفروش بازار است نیز از این قاعده مستثنا نیست.

5-آزادکننده های فرمالدئیدی[21]:

مواد آزادکننده فرمالدئیدی به عنوان نگه دارنده در بسیاری از مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این ترکیبات به آرامی فرمالدئید آزاد می­ کنند و این گاز با استنشاق وارد بدن می شود. فرمالدئید به عنوان یک عامل سرطان زا شناخته شده است. هم چنین تحقیقات نشان داده که علاوه بر مسیر تنفسی، فرمالدئید از طریق پوست نیز امکان نفوذ در بدن را دارد. کاربرد صنعتی فرمالدئید در صنایع چوبی، برای تولید رزین است. کف پوش های وینیل و تمیزکننده های بهداشتی نیز حاوی فرمالدئید هستند.[22] [23]

6- پارابن­ها[24]:

عمده ترین ماده مصرفی به عنوان نگه دارنده در محصولات بهداشتی و آرایشی پارابن ها هستند. این ماده در عطرها نیز استفاده می شود اما چون معمولاً اجزای تشکیل دهنده عطرها در زمره اسرار یک شرکت تولیدکننده به شمار می آید ، هیچ ­گاه فرمول عطر و اجزای تشکیل دهنده آن را بر روی محصول درج نمی­ شود و درنتیجه حضور پارابن در این محصول از دیده ها پنهان می­ ماند. 90-75 درصد از مواد آرایشی و بهداشتی حتی در سطح پایین حاوی پارابن هستند. پارابن به راحتی از طریق پوست به داخل بدن نفوذ پیدا می کند. کمیسیون اروپایی اختلالات هورمون های درون ریز، پارابن را به عنوان اولین اولویت در لیست مواد مداخله گر در تنظیمات هورمونی طبقه بندی کرده است. پارابن می تواند مانند استروژن عمل کند و در جایگاه استروژن قرار بگیرد.

هم چنین پارابن می تواند در سیستم هورمونی مردانه نیز ایجاد اختلال کرده و تولیدمثل مردان را دچار مشکل کند. متیل پارابن در ترکیب با اشعه فرابنفش بتا سبب پیری زودرس پوست می شود و به دنبال آن جهش در سلول های پوست را به وجود می آورد که منجر به سرطان پوست می شود. باید در مصرف محصولات شرکت های Johnson & Johnson Loreal,AVON احتیاط کرد زیرا آنان هنوز از انواع پارابن در محصولات خود استفاده قابل توجهی می کنند پارابن به طور طبیعی در برخی میوه­ ها مانند توت فرنگی، هویج و پیاز وجود دارد؛ اما نوع صنعتی آن که در مواد بهداشتی و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد، از مواد نفتی تهیه می شود. پارابن زمانی که از طریق خوراکی وارد بدن شود به سیستم سوخت وساز بدن راه پیدا می کند و خاصیت استروژنی آن کم می­ شود. این در حالی است که جذب نوع صنعتی آن از طریق پوست، اجازه ورود این ماده به چرخه سوخت وساز را نمی­ دهد و به طور مستقیم وارد ارگان ها می­ شود.

طبق آمار­های به دست آمده، به طور متوسط 50 میلی گرم پارابن در روز از طریق لوازم آرایشی وارد بدن خانم ها می شود. پارابن در غشای سرطانی برداشته شده از فرد مبتلابه سرطان سینه نیز دیده شده است. مصرف پارابن در لوازم آرایشی ساخت اروپا محدودیت دارد اما در کانادا هیچ گونه محدودیتی در مصرف این ماده در فرآیند تولید مواد بهداشتی و آرایشی وجود ندارد. ازجمله پارابن ها می­ توان به متیل پارابن، بوتیل پارابن و پروپیل پارابن اشاره کرد.[25] [26] [27]

7-پرفیوم[28]

این کلمه، بر روی مواد آرایشی و بهداشتی نشان دهنده مجموعه ای از اسانس ها و مواد معطر است. در بعضی از مواد تولیدی که روی آن ها برچسب فاقد اسانس[29] دیده می شود از اسانس های پوشش داده شده با سایر مواد استفاده شده است. این اسانس ها در شوینده های خانگی و صنعتی نیز دیده می شوند. گاهی اسانس ها به تنهایی نه سمی هستند و نه آلرژی زا؛ اما زمانی که با سایر اجزا ترکیب می شوند از خود ویژگی های جدیدی بروز می دهند. این اسانس ها را می­ توان عامل مسمومیت های عصبی و سرطان ها دانست.[30]

8-ترکیبات پلی اتیلن گلیکول[31]

در بسیاری از مواد آرایشی و بهداشتی به عنوان نگه دارنده، حجم دهنده و نرم کننده استفاده می شود. پایه پلی اتیلن گلیکول از مواد نفتی است و در صنعت داروسازی به عنوان روان کننده مصرف می­ شود. پلی اتیلن گلیکول به عنوان عامل جهش زا شناخته شده و اگر از طریق زخم وارد بدن شود، التهابات شدیدی در محل ایجاد می کند.

در فرآیند تولید این ماده در کارخانه احتمال آلوده شدن با اتیلن اکساید[32] و 1،4-دی اکسان[33] وجود دارد. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، اتیلن اکساید و 1،4-دی اکسان را به عنوان مواد سرطان زا معرفی کرده است. علاوه بر این، این دو ماده بر روی سیستم عصبی نیز تأثیر می گذارند. این دو ماده در طبیعت تجزیه نشده و در 46 مورد از 100 مورد از لوازم آرایشیِ مورد آزمایش، به عنوان آلودگی یافت شده اند. پلی اتیلن گلیکول به عنوان کمک کننده در جذب بیشتر ماده آرایشی در پوست و ثبات آن در مواد آرایشی و بهداشتی مصرف می شود که این خود یک زنگ خطر است.[34] شرکت Johnson & Johnson هنوز از این ماده در تولید محصولات خود استفاده می کند.

9-پترولاتوم[35]:

پترولاتوم به عنوان ماده ای ژل مانند با پایه معدنی جهت حفظ رطوبت محصولات بر روی پوست و مو در تهیه لوازم بهداشتی مصرف می­ شود. در فرآورده های مربوط به مو، سبب بروز خاصیت نرم و درخشان کنندگی محصول می شود. احتمال آلودگی این ماده در فرایند تولید کارخانه ای توسط هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای ­[36] انتظار می­ رود. هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای به عنوان آلودگی، در زمره مواد سرطان زا محسوب می شود.[37] [38]

10-ترکیباتی که به سیلوگزان[39] منتهی می شوند:

ترکیبات سیلیکونی در مواد آرایشی و بهداشتی در نرم کننده و مرطوب کننده ها استفاده می شود .مصرف پزشکی این ماده در ایمپلنت های درمانی نیز است. تحقیقات، تأثیر این ماده را در اختلال سیستم هورمونی و سیستم ایمنی نشان­ می دهد.[40]

11-سدیم لارث سولفات[41]:

از این ماده جهت تهیه مواد به صورت کف و فوم بیشتر در شامپوها و ژل ها استفاده می­شود. احتمال آلودگی این ترکیب با اتیلن اکساید و 1،4- دی اکسان در فرآیند تولید کارخانه ای آن نیز مانند پلی اتیلن گلیکول وجود دارد. (رجوع شود به توضیحات پلی اتیلن گلیکول، شماره 8) [42]

12-تریکلوزان[43]:

تریکلوزان به عنوان یک ماده آنتی باکتریال در شوینده ها، تمیزکننده­ ها و دئودرانت­ ها استفاده می شود و با این ویژگی خاص خود، به عنوان ضدعفونی کننده در شستشوی زخم های بیمارستانی نیز کاربرد دارد. اتحادیه اروپا تداخل این ماده با هورمون های بدن را تأیید کرده است و از آن به عنوان عامل التهابی شدید در شستشوی زخم های بیمارستانی نام می­ برد. در عین آنتی باکتریال بودن این ماده، نگرانیِ ناشی از ایجاد گونه های مقاوم باکتری ها، در مصرف بیش از حد این ماده نیز وجود دارد.[44] [45] به رغم اثبات خطرات ناشی از مصرف این ترکیبات هنوز شرکت های Loreal,AVON,REVLON در محصولات خود از این ترکیب استفاده می کنند.

همان طور که اشاره شد ترکیباتی که در مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می شوند هریک به نوبه ی خود عامل ایجاد آسم، آلرژی، بیماری های خودایمن و سرطان­ ها هستند؛ اما جالب است بدانیم نه تنها کشورهای اروپایی بلکه سازمان غذا و داروی آمریکا، مواد آرایشی و بهداشتی تولیدشده را مورد آزمایش های زیستی قرار نمی دهند و تأثیر این نوع ترکیبات را روی موجودات زنده بررسی نمی­ کنند؛ زیرا از نظر این گروه، این مواد نه جزء غذا به حساب می آیند و نه جزء داروها[46] [47] اگرچه این شرکت ها ازنظر اخلاقی موظف به بررسی مواد تولید شده هستند اما مسئله ای که راه فراری برای شرکت های تولید­کننده بازکرده، تصویب قانون منع آزمایش لوازم بهداشتی و آرایشی بر روی حیوانات بوده است.

بنابراین دیگر نه تنها هیچ قانون اجباری برای آزمایش محصولات وجود نخواهد داشت که انجام آزمایش ­ها بر روی نمونه حیوانی نیز ممنوع شده و راه حل دیگری نیز برای انجام آزمایش ها پیشنهاد نشده است. با این تفاصیل محصولات نهایی تولیدشده در این شرکت ها، تحت نظارت هیچ مرجعی قرار نخواهند داشت.[48] [49]باید دانست که ایران بعد از عربستان یکی از پرمصرف ترین کشورهای­ مصرف کننده لوازم آرایشی و بهداشتی به شمار می آید و رتبه هفتم جهانی در مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی را دارد. نرخ واردات محصولات آرایشی و بهداشتی در ایران بیش از 60 درصد گزارش شده است که 80 درصد از این میزان واردات از مبادی غیرقانونی و قاچاق وارد کشور می شوند.[50] [51]

از طرفی محصولات واردشده نیز به 3 دسته تقسیم می شوند:

گروه اول: لوازم بهداشتی و آرایشی که توسط شرکت های اصلی اروپایی و آمریکایی تولید می­ شوند و دارای نام تجاری معتبر هستند که این محصولات خود بدون نظارت هیچ مرجع قانونی در کشورهای مرجع تولید می­ شوند.

گروه دوم: لوازم بهداشتی و آرایشی که توسط شرکت های چین و ترکیه تولید می شوند و در آن کشورها دارای نام تجاری معتبر هستند و تحت نظر وزارت بهداشت در داخل کشور عرضه می شوند.

گروه سوم: لوازم بهداشتی فاقد علامت تجاری معتبر و باکیفیت پایین که در کشور به صورت آزاد و بدون نظارت خاصی عرضه می شوند. (تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل)

از طرفی، عده ای نیز برای تبلیغ و فروش بیشتر کالای خود از لفظ ارگانیک استفاده می کنند درحالی که هنوز تعریف استانداردی برای ارگانیک بودن یک محصول ارائه نشده است. [52] به طور مثال 97 درصد یک محصول شیمیایی است و فقط 3 درصد آن حاوی عصاره خیار است. آیا این محصول جزء محصولات ارگانیک به حساب می آید که در تبلیغات آن لفظ ارگانیک استفاده می­ شود؟

با این تفاصیل آیا قرار دادن پوست به عنوان عضو مهمی که دارای گیرنده های اصلی بدن و تنظیم کننده دمای بدن است و به عنوان اولین سد دفاعی در برابر عوامل میکروبی نقش ایفا می کند، در معرض این نوع عوامل شیمیایی پرخطر کار عاقلانه ای است؟ آیا هدفی جز به دست آوردن سودهای کلان برای شرکت های تولیدکننده این محصولات قابل تصور است؟ آیا نباید با همه این توضیحات، خواستار تغییر روند در تولید و واردات محصولات آرایشی و بهداشتی باشیم و خود را با خودکفایی در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی داخلی و نظارت در تولید این محصولات، در داخل کشور غنی کنیم؟