تلاطم در آشوراده

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، با روی کار آمدن دولت روحانی، پرونده واگذاری آشوراده دوباره مطرح شد که این بار بیش از گذشته موجب اعتراض افکار عمومی شد؛ چون از دولتی که یکی از شعارهای آن محیط زیست بود چنین انتظاری نمی‌رفت. اعتراضات تا جایی پیش رفت که معصومه ابتکار، رییس سازمان محیط زیست درباره واگذاری آشوراده گفت: « تنها ۱۰ درصد آشوراده مربوط به گردشگری طبیعی است و واگذاری این منطقه به هیچ وجه ممکن نیست چرا که جزو اراضی ملی است. همچنین چهارچوبی در خصوص گردشگری طبیعی در منطقه آشوراده مشخص شده و فعالیت‌های سنگین نظیر دخل و تصرف و تخریب به هیچ‌وجه صورت نمی‌گیرد و سازمان محیط زیست اجازه چنین اقدامی را نخواهد داد».

سخنان ابتکار، خیال بسیاری از دوست‌داران و فعالان محیط زیست را آسوده کرد اما با مصاحبه اخیر علی محمد شاعری، رییس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، دوباره افکار عمومی پریشان شده است.

واگذاری آشوراده، مصداق زمین‌خواری است

علی محمد شاعری در مصاحبه‌ای گفته است: «واگذاری آشوراده به هر بهانه‌ای به بخش‌خصوصی و افراد ذی‌نفوذ، مصداق بارز زمین‌خواری و موجب تخریب است. مجلس مخالف واگذاری آشوراده به بخش خصوصی است و بارها این موضوع را به خانم ابتکار گفته‌ام». شاعری افزود: «آشوراده باید همچنان مکان امن زیست پرندگان و اکوسیستمی طبیعی برای حفظ محیط‌زیست مازندران و گلستان باشد». وی گفت:« نباید به بهانه گردشگری، ایجاد اشتغال یا توسعه، محیط‌زیست را نابود کنیم. شاعری افزود: اگر روزی آشوراده به بهانه طرح گردشگری یا هر بهانه‌ دیگری واگذار شود، آبروی محیط‌زیست کشور از بین خواهد رفت».

داغی بازار شایعه‌ها از عدم شفافیت سازمان

حرمنصوری یکی از فعالان محیط زیست میانکاله درباره حواشی اخیر آشوراده می‌گوید:« چندی پیش سازمان محیط زیست طی نامه‌ای به استانداری گلستان، محدود‌یت‌های زیست محیطی برای توسعه گردشگری و طبیعت‌گردی در جزیره آشوراده را اعلام کرده و گفته است که طرح‌های اکوتوریسم را در چه قالبی‌ می‌توانند انجام دهند. در این نامه به‌صورت کاملا مشخص تمام راه‌هایی که منجر به سوءاستفاده و سوءمدیریت در جزیره آشوراده می‌شوند، بسته شده است.

اما بازار شایعات به‌دلیل عدم شفافیت سازمان محیط زیست درخصوص تصمیماتی که اخیرا گرفته شده و یا سرمایه‌گذارانی که طرح‌هایی برای آشوراده ارائه کرده‌اند، داغ شده است ».

تیغ دولبه اکوتوریسم

یکی از دلایلی که تاکنون سرمایه‌گذاران خصوصی برای طرح‌های گردشگری درآشوراده مطرح می‌کنند، ایجاد صنعت اکوتوریسم است. حر منصوری در این‌باره عنوان می‌کند:« فعالان و کارشناسان محیط زیست با هرگونه توسعه سخت‌افزاری در جزیره آشوراده مخالف هستند. اما همه ما می‌دانیم حفاظت فیزیکی 50 سال است که در دنیا منسوخ شده و دیگر پاسخگو نیست. به همین دلیل اکوتوریسم به‌عنوان یک ابزار کاملا مناسب و کارآمد برای حفاظت از این مناطق مطرح می‌شود؛ چراکه موجب آشتی بومیان با مناطق حفاظت شده و نجات آن می‌شود. ولی این موضوع را فراموش نکنیم که ایجاد زیرساخت‌های اکوتوریسم نباید موجب سوءاستفاده و بهره‌برداری ناپایدار از محیط زیست شود. صنعت اکوتوریسم یک تیغ دولبه است که می‌تواند هم موجب تخریب زیستگاه آشوراده شود و هم می‌تواند به حفاظت آشوراده در درجات بالاتر کمک کند».

خطر انحراف پروژه از مسیر اولیه

این فعال محیط زیست درباره واگذاری مجدد آشوراده به بخش خصوصی می‌گوید:« دو سال پیش سرمایه‌گذار، پروژه‌ای را طرح کرد که سازمان به‌صورت کلی موافقت‌هایی انجام داده بود که پس از واکنش رسانه‌ها به این خبر، واگذاری منتفی شد. پس از جنجال رسانه‌ای دو سال پیش بعید می‌دانم سازمان محیط زیست مجوزی که موجب تخریب آشوراده شود را صادر کند چراکه سازمان محیط زیست به‌شدت روی واگذاری آشوراده حساس شده است».

حر منصوری تصریح می‌کند:«خطر اصلی در آشوراده احتمال انحراف پروژه از مسیر اولیه خود است. تک‌تک مصوبات اخیر سازمان درخصوص آشوراده بسیار خوب و تاحدی سختگیرانه است اما احتمال این وجود دارد که سرمایه‌گذار پس از استقرار، خارج از تعهدات و مصوبات اقداماتی را انجام بدهد. به‌عنوان مثال رستوران در جزیره وجود دارد و نیازی به رستوران جدید دیگری در جزیره نیست.باید این مساله مورد توجه باشد و اجازه احداث رستوران جدیدی داده نشود. همچنین ظرفیت پذیرش گردشگر در جزیره بسیار محدود است و آمدن بیش از اندازه گردشگر به جزیره موجب تخریب زیستگاه‌های حیات وحش می‌شود».

دولت روحانی درخصوص آشوراده کوتاه نمی‌آید

او تصریح می‌کند:« فعالان محیط زیست نمی‌توانند بدون هیچ قید و شرطی مخالف اجرای هرگونه طرح گردشگری و طبیعت‌گردی باشند. این مخالفت باعث منفعل شدن آن‌ها و در نهایت حذف از دایره ناظران برتر می‌شود. باید هوشمندانه عمل کرد و با نظارت بر تک‌تک مصوبات سازمان محیط زیست، مانع از انحراف و تخریب آشوراده شویم. اجرای اکوتوریسم در قالب تعریف و فاکتورها، نه‌تنها پیامد منفی ندارد بلکه موجب حفاظت از مناطق موردنظر نیز می‌شود.

براساس شنیده‌ها درحال حاضر یک شرکت خصوصی بسیار معروف کاندیدای سرمایه‌گذاری در آشوراده است و با برخی از مسئولان مربوطه مذاکراتی داشته است اما بدان معنا نیست که سازمان محیط زیست با آن موافقت کرده و مجوز صادر کند. به اعتقاد من دولت روحانی باتوجه به حساسیت‌های به‌وجود آمده هیچ‌گاه درخصوص آشوراده کوتاه نمی‌آید».

آشوراده، تنها جزیره دریای خزر

آشوراده، دهی در مرکز شبه جزیره میانکاله در شهرستان بندرترکمن، استان گلستان است. جزیره‌ای که در سده‌های گذشته درپی عملکرد و فعالیت گروه‌های انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتاده‌است. آشوراده در سال ۱۳۵۴ جزو نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد. در همین حال در کنوانسیون جهانی رامسر، در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت و سومین اهمیت این منطقه عضویت آن در پناهگاه حیات وحش است که در تمامی ایام سال، میزبان انواع پرندگان است. ۴۰درصد خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. لفظ «آشوراده» در زبان ترکمنی به معنای «جزیره آشور» است و دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) {آشیرآدا = آشوراده} است.

ترکمن‌ها به این جزیره «مال آشیر» هم می‌گویند زیرا در زمان‌های قدیم از ساحل بندر ترکمن، دام‌های خود را جهت تعلیف به جزیره می‌رساندند و در این لفظ «مال» به معنای «دام» و «آشیر» به معنای مصدری «رساندن» است.در سال ۱۸۳۷ این جزیره با وجود اعتراض ایران، به دست نیروهای روسیه اشغال شد. پس از این اشغال، نیروهای روسی تا چندین دهه یک پاسگاه نظامی در آن داشتند.

سیر تاریخی جزیره آشوراده مبین این واقعیت است که این جزیره در مقاطعی از گذشته، مرکز مبادلات تجاری و فعالیت‌های مختلف اقتصادی بوده است. در سال 1215 هجری شمسی برابر با 1836 میلادی، جزیره به اشغال روس‌ها درآمد و محل رقابت استعماری روسیه تزاری و بریتانیا گردید و از این جهت موقعیت حساسی داشته است. در زمان ناصرالدین شاه، میرزا تقی‌خان امیرکبیر درصدد پس گرفتن آشوراده برآمد و سرانجام پس از سقوط تزاریسم، به‌موجب عهدنامه منعقده مودت بین ایران و روسیه مورخ 26 فوریه 1921 در مسکو چنین مقررگردیدکه به‌واسطه عدم تمایل دولت شوروی نسبت به استفاده از ثمره غاصبانه دولت تزاری از جزیره آشوراده و همچنین خرید فیروزآباد با اراضی آن که مطابق قرارداد 28 می 1892 از طرف ایران به روسیه انتقال داده شده بود، به ایران مسترد گردید.