پیش‌بینی رشد منفی زاد و ولد در ۹۵

 نرخ رشد زاد و ولد نوزادان در 12ماه سال 95 نسبت به مدت مشابه سال گذشته به میزان منفی 1.5 درصد کاهش می‌یابد. آمارهای سازمان ثبت‌احوال از تعداد نوزادان متولد شده در 9ماهه سال 95 نشان می‌دهد که اگر متوسط همین روند نوزادآوری در کشور در فصل آخر هم ادامه یابد، نرخ رشد موالید نسبت به سال 94 منفی خواهد شد.

 آمارهای ثبت‌احوال از متولدین دهه 90

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، سازمان ثبت‌‌احوال به عنوان معتبرترین نهاد بررسی شاخص‌های جمعیتی کشور به‌طور ماهانه آمارهای مربوط به میزان زاد و ولد را منتشر می‌کند. بر اساس آمارهای این نهاد رسمی تعداد نوزادان متولد شده کل کشور در 9ماهه اول سال 95 به میزان یک‌میلیون و 159هزار و 971 و تعداد متولدین سال 94 به میزان یک‌میلیون و 570هزار و 219 نوزاد بوده است. به این ترتیب اگر بخواهیم نرخ رشد زاد و ولد را محاسبه کنیم به آمار جمعیت متولدین 12ماه سال 95 نیاز داریم که بدین منظور باید برآورد کرد در 3ماه پایانی (زمستان) 95چه تعداد نوزاد متولد خواهد شد. روش منطقی این است که متوسط سه فصل ابتدایی را به عنوان تعداد متولدین فصل پایانی در نظر گرفت و برآورد کرد که در این فصل هم به همان روال سه فصل گذشته نوزاد متولد خواهد شد. محاسبات نشان می‌دهد که به‌طور متوسط در هر یک از سه فصل ابتدایی امسال 386هزار و 657 نوزاد چشم به جهان گشوده که اگر این تعداد را به میزان یک‌میلیون و 159هزار و 971 متولد 9ماه سال 95 اضافه کنیم، عدد یک‌میلیون و 546هزار و 628 نفر حاصل می‌شود که برآورد تعداد متولدین کل سال 95 است. این در حالی است که بر اساس آمارهای سازمان ثبت‌احوال تعداد نوزادان متولد شده در سال گذشته یک‌میلیون و 570 هزار و 219 نفر بوده است و نشان از رشد منفی 1.5درصدی در این فاصله زمانی دارد. قابل توجه اینکه در سال‌های گذشته این نرخ همیشه مثبت بوده است. مطابق آمارهای منتشر شده در ثبت‌احوال کشور در سال 93 تعداد موالید به میزان یک‌‌میلیون و 534هزار و 362نفر بوده است که در مقایسه با سال 94 نشان‌دهنده رشد 2.3درصدی است. به همین شکل آمار تعداد زاد و ولد در سال‌های قبل‌تر هم این رشد مثبت را نشان می‌دهد. در سال 90 حدود یک‌میلیون و 380هزار و در سال 91 این میزان به یک‌میلیون و 420هزار نفر می‌رسد. این رشد در سال 92 هم ادامه می‌یابد و به یک‌میلیون و 471هزار نفر می‌رسد و همان‌طور که نشان داده شد در سال‌های 93 و 94 هم این افزایش ادامه می‌یابد تا سال 95 که برآوردها نشان می‌دهد، نرخ منفی خواهد شد.

لازم به توضیح است که نرخ رشد زاد و ولد در این فرمول تنها نشان می‌دهد که تعداد زاد و ولد در طول این یک سال نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. برای اندازه‌گیری نرخ زاد و ولد از فرمول‌های دیگری هم استفاده می‌شود که یک دانش‌آموخته جمعیت‌شناسی از سازمان ملل در میان می‌گذارد. محبوبه مهرابی ابتدا تشریح می‌کند که در جمعیت‌شناسی شاخص‌های مختلفی برای محاسبه رشد جمعیت وجود دارد که نباید آنها را با یکدیگر خلط کرد. این کارشناس جمعیت‌شناس درخصوص رشد زاد و ولدها شاخص‌های مختلفی را نام می‌برد.

بر اساس گفته‌های وی نرخ موالید خام (CBR) یکی از این شاخص‌هاست که نسبت تعداد موالید زنده به کل جمعیت را نشان می‌دهد. شاخص دیگر میزان باروری عمومی است که نسبت تعداد موالید بر زنان در سن باروری (15 تا 49 سال) را نشان می‌دهد.

به گفته وی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های جمعیت‌شناسی برای ارزیابی میزان رشد جمعیت‌ها «نرخ رشد جمعیت» است که در آن علاوه بر تعداد موالید، تعداد مرگ و میر هم حساب می‌شود. این شاخص می‌تواند بر اساس اهداف جمعیت‌شناس به نسبت‌های مختلفی محاسبه شود. به‌طور مثال وقتی اختلاف بین تعداد متولدین و متوفیات را محاسبه کنیم، نرخ رشد طبیعی را سنجیده‌ایم. در این فرمول اگر تفاضل مثبت داشته باشیم با افزایش طبیعی جمعیت روبه‌رو می‌شویم و در صورتی که میزان مرگ‌ومیر بر متولدین فزونی گیرد، شاهد کاهش طبیعی جمعیت خواهیم بود؛ اتفاقی که امروزه در کشورهای آلمان، دانمارک و مجارستان شاهد آن هستیم. میزان رشد طبیعی جمعیت را همچنین می‌توان از تفاضل میان موالید و مرگ و میر با تقسیم بر کل جمعیت برای سال مشخص به دست آورد. در این روش از سالخوردگی و میزان مرگ و میر سالخوردگان و جوانان چشم‌پوشی می‌شود و ترکیب سنی جمعیت را مورد توجه قرار نمی‌دهد. به بیان این کارشناس جمعیت‌شناس در افزایش و کاهش جمعیت یک منطقه تنها موالید و مرگ‌و‌میر تاثیر ندارند بلکه مهاجرت جمعیت نیز در این امر نقش مهمی ایفا می‌کند. از این‌رو اگر در محاسبه افزایش جمعیت یک منطقه چهار عامل درون‌کوچی، برون‌کوچی،  زاد و ولد و مرگ ومیر را دخالت دهیم، سخن از افزایش مطلق جمعیت در میان خواهد بود. همچنان که پیداست، افزایش مطلق در مورد «جمعیت باز» قابل طرح است. از این‌رو افزایش مطلق را به عنوان افزایش یک جمعیت باز نیز تعریف می‌کنند. مهرابی عنوان می‌کند که در محاسبات جمعیتی، به‌جای ارقام مطلق افزایش جمعیت، از میزان یا نرخ افزایش (رشد جمعیت) استفاده می‌شود. «نرخ رشد»، مقدار افزایش جمعیت یک منطقه را در یک‌سال نسبت به هزار یا صد نفر از جمعیت نشان می‌دهد.

بانک مرکزی میزان نرخ رشد جمعیت در سال 95 را 1.2درصد اعلام کرده است. این میزان رشد هرچند مثبت است اما کارشناسان جمعیت‌شناسی آن را در مقوله «بسیار کم» ارزیابی می‌کنند. نرخ رشد جمعیت در فاصله بین دو سرشماری سال‌های 75 تا 85 به میزان 1.6درصد بوده است؛ با وجود اینکه آن سال‌ها بحبوحه شعارهای فرزند کمتر و زندگی بهتر و اجرای سیاست‌های کاهش جمعیت در کشور بود اما این رژیم جمعیتی در خرداد 92 تقریبا 180درجه تغییر کرد و دولت سیاست‌های افزایش جمعیت را تنظیم و به اجرا گذاشت؛ سیاست‌هایی که حتی سزارین زن‌ها و وازکتومی مردها را هم دربرمی‌گیرد و از آنها جلوگیری می‌کند. نتیجه این قوانین را دولت سال گذشته ثمربخش خواند و اعلام کرد: نرخ زاد و ولد افزایش یافته است. نوبخت سال پیش در اثنای تشریح سیاست‌های برنامه ششم عنوان کرد که در حال حاضر نرخ زاد و ولد 1.8درصد است و قرار است طی برنامه ششم به 2.1درصد برسد؛ موضوعی که میزان موالید سال 95 خلاف آن را نشان می‌دهد و از طرف رییس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز مورد هشدار قرار گرفته است. بر اساس گزارش فارس، محمدجواد محمودی گفته است: «پیش‌بینی می‌کنیم نرخ رشد جمعیت کشور در آینده صعودی نباشد و امسال نیز با کاهش نرخ رشد زاد و ولد در کشور مواجه هستیم. سال‌ها بود که نرخ رشد زاد و ولد در ایران مثبت بود، اما امسال این نرخ منفی شد و این یک اتفاق نیست؛ پیش از این وقوع آن را پیش‌بینی کرده بودیم.»

وی در ادامه گفته است: «اکنون نرخ رشد جمعیت در کشورمان 1.29 است و در آینده هم نه تنها افزایش نرخ رشد جمعیت را نداریم، بلکه شاهد کاهش نرخ رشد جمعیت در کشورمان خواهیم بود.»

محمودی با اشاره به ادامه کاهش نرخ رشد جمعیت در ایران اظهار کرده است: «این نرخ کاهش پیدا خواهد کرد، مگر اینکه سیاست‌های جمعیتی را در کشورمان تغییر بدهیم، همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس توجه زیادی به مساله جمعیت نداشته و چندان هم در برنامه ششم توسعه به این مساله پرداخته نشده است و تاکنون در تبیین بحث‌های جمعیتی در جامعه موفق نبوده‌ایم.»