سالمندی در زمستان؛ دردها و درمان‌ها
در فصول سرد سال، ممکن است برخی سالمندان با مشکلات و بیماری‌های مختلفی مواجه شوند که برای پیشگیری از بروز این مشکلات و عوارض جبران ناپذیر آن علاوه بر فرد سالمند، خانواده‌ها و سایر مراقبان باید نکاتی را رعایت کنند.
دکتر احمد دلبری، متخصص طب سالمندی و رئیس مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی درباره مراقبت‌های ضروری سالمندان در فصل زمستان می‌گوید: افت دما (هیپوترمی)، سرمازدگی، سقوط و زمین‌خوردگی از شایع‌ترین مشکلاتی است که امکان مواجهه سالمندان با آنها وجود دارد. وی درباره عارضه هیپوترمی می‌گوید: کاهش درجه حرارت بدن به سطح خطرناک، زمانی بروز می‌کند که سالمند مدت زیادی در سرما بوده و بدن حرارت طبیعی خود را از دست داده باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، این متخصص طب سالمندی ادامه می‌دهد: تغییرات طبیعی سیستم بدن در اثر افزایش سن موجب شده تا هیپوترمی در میان سالمندان شایع‌تر از سایر سنین باشد. به همین علت افت دما در میان این گروه متفاوت از سایرین نیز می‌تواند باشد. پوست سرد و رنگ پریده، احساس خستگی زیاد، خواب‌آلودگی، گیجی، احساس ضعف، اختلال در راه رفتن، تنفس و کاهش ضربان قلب از دیگر علائم قابل توجه در ارتباط با این عارضه است.
پیشگیری از هیپوترمی
ماندن در خانه، به حداقل رساندن زمان‌های حضور در بیرون از منزل، حفظ گرمای محل سکونت در دمای بالای 5/18 درجه سانتی‌گراد، خشک نگهداشتن بدن و لباس (لباس مرطوب و بدن خیس باعث لرز و افت دمای بدن می‌شود)، استفاده از لباس‌های گرم، دستکش، شال وکلاه هنگام خروج از منزل و پوشاندن دهان و بینی در برابر سرما از جمله راه‌های پیشگیری از بروز هیپوترمی است.
دکتر علیزاده در ادامه می‌گوید: این عارضه سالمندان مبتلا به آلزایمر، سکته مغزی، پارکینسون، نارسایی کلیه، دیابت و تومورهای مغزی را بیش از سایرین تهدید می‌کند.
سرمازدگی ممنوع
وقتی در دمای زیر صفر درجه قرار می‌گیرید، فرقی نمی‌کند چه سن‌و‌سالی داشته باشید؛ باید مراقب باشید که بافت‌های پوست در اثر سرما دچار آسیب نشود.
دکتر دلبری احتمال سرمازدگی بخش‌هایی همچون بینی، گوش‌ها، چانه، گونه‌ها و انگشتان را بسیار شایع‌تر از سایر اندام‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: احساس سرما و سفتی در محل، اولین علامت سرمازدگی است. در صورت تداوم سرما، فرد بتدریج با درد، احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و رنگ‌پریدگی مواجه می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی ادامه می‌دهد: سرمازدگی دارای درجات متفاوتی است که هر کدام با نشانه‌های مشخصی همچون بروز لکه‌های سفید، زرد، آبی، خاکستری و تاول در سطح پوست خودنمایی می‌کند و در نهایت باعث سیاه‌شدن مناطق درگیر می‌شود.
به گفته این متخصص طب سالمندی، ریسک سرمازدگی در میان مبتلایان به بیماری‌های قلبی، اختلال گردش خون و دیابت بالاتر است.
مراقبت‌های قبل از سرمازدگی
در صورتی که سالمندی مجبور به حضور در بیرون ازخانه باشد، حتما باید تمام قسمت‌های بدن را که در معرض سرما هستند بپوشاند. اما چنانچه فرد با حالاتی همچون سوزش، رنگ پریدگی، قرمزی پوست یا لرز مواجه شد، حتما باید به خانه برگردد یا از سرپناهی گرم استفاده کند.
دکتر دلبری تاکید می‌کند: در مراحل اولیه شک به سرمازدگی، حتما باید از محل سرد خارج شده، لباس مرطوب تعویض شود، دست‌ها زیر بغل قرار گیرد و بینی، گوش‌ها و صورت با کلاه یا شال گردن گرم شوند.
رئیس مرکز تحقیقات سالمندی با بیان این که مناطق سرمازده را نباید مالش داد و از گرم‌کردن مستقیم محل باید خودداری کرد، می‌گوید: در سرمازدگی باید مناطق درگیر بتدریج به مدت 30 دقیقه در آب گرم 40 درجه قرار بگیرد.
وی در ادامه، زمین خوردن را از دیگر حوادث شایع در فصل زمستان برای سالمندان عنوان می‌کند و می‌گوید: استفاده از کف‌پوش و کفش‌های غیرلغزنده، اطمینان از تمیز بودن سطح معبر و پله‌ها قبل از حرکت، اطمینان از سلامت و فرسوده نبودن قسمت پلاستیکی نوک عصا و در منزل سطح پله‌ها و سرامیک از جمله اقدامات موثر در این زمینه است.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای فصل سرما
در مجموع سالمندان بیش از جوانان و میانسالان در معرض سوءتغذیه قرار دارند و این اختلال در فصل سرما به دلایل مختلف می تواند شدت یابد.
دکتر دلبری بروز این اختلال را عاملی برای تشدید ابتلای سالمند به بیماری‌های مختلف همچون سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌داند و می‌گوید: تقویت سیستم ایمنی بدن با کمک مصرف حداقل سه وعده غذایی از گروه‌های چهارگانه و فعالیت فیزیکی می‌تواند مانع از بروز این مشکل درسالمندان شود. وی ادامه می‌دهد: از گروه میوه و سبزیجات، مصرف پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت، سیب‌زمینی، هویج، کدو، اسفناج، کلم و کلم بروکلی نقش بسیار کلیدی در پیشگیری از بیماری‌ها دارند. بهتر است سبزیجات به شکل بخارپز برای سالمندان که اغلب با مشکلات دندان مواجه هستند، تهیه شود تا مانعی برای مصرف این گروه نباشد.
وی ادامه می‌دهد: مصرف شیر و لبنیات برای سلامت استخوان، عضلات و پیشگیری از استئوپروز (پوکی استخوان) بسیار مفید است. مصرف انواع گوشت، دانه‌ها و غلات که سرشار از فیبر هستند نیز مانع از سوء تغذیه سالمندان مخصوصا در فصول سرد می‌شود.
صرف غذا در کنار خانواده، مصرف روزانه سوپ، پیاده‌روی و انجام فعالیت فیزیکی، مصرف وعده‌های اصلی غذا (حذف یک وعده غذایی باعث افت قندخون و سرگیجه و باعث پرخوری در وعده بعدی می‌شود. بنابراین اگر سالمند گرسنه نیست، بهتر است وعده غذایی با تأخیر صرف شود اما نباید حذف شود) و افزایش تعداد دفعات وعده‌های غذایی به 5 تا 6 بار در روز از جمله راهکارهای موثر در پیشگیری از سوء تغذیه سالمندان است.
کاهش درد زانو با ماساژ
سالمندان مبتلا به آرتروز از آنجا که عروق خونی تغذیه‌کننده، در سرما خون کمتری به مفصل زانو می‌رسانند، دچار اختلال در حرکت زانوها و التهاب آنها می‌شوند. استفاده از پمادهای موضعی و ماساژ، خون‌رسانی را در زانو افزایش می‌دهد و باعث کاهش درد می‌شود.
پرهیز از ماساژ مناطق سرمازده
مناطق سرمازده را نباید مالش داد و از گرم‌کردن مستقیم محل باید خودداری کرد. در سرمازدگی باید مناطق درگیر بتدریج به مدت 30 دقیقه در آب گرم 40 درجه قرار بگیرد.
مراقبت ویژه از قلب در زمستان
بررسی‌ها نشان می دهد که سکته قلبی و فشار خون در فصل زمستان شایع‌تر است، زیرا قلب برای تامین گرمای بدن، بیشتر کار می‌کند و سیستم عصبی سمپاتیک که به کنترل استرس از طریق آزادسازی هورمون‌های کاتکول‌آمین کمک می‌کند نیز باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌شود.
