یک بار گرفتن نشان استاندارد کافی نیست
رئیس سازمان ملی استاندارد اعلام کرد رتبه ایران از ۳۱ به ۲۳ سازمان بین‌المللی استاندارد ارتقا یافته است.
نشان استاندارد یکی از علامت‌هایی است که شاید همه ایرانیان آن را دیده اند. علامت استاندارد نشان مرغوبیت کالاها و خدمات است. به طور کلی همه پذیرفته اند که هر کالا یا خدماتی باید در یک چهارچوب مشخص ارائه شود و این مهم زمانی محقق می‌شود که یک علامت مشخص شود که همه گیر باشد و همه آن را مورد استناد قرار دهند. شاید نتوان تعریف دقیق و جامعی از استاندارد ارائه داد که برای تمام زمان‌ها مورد استناد باشد، اما به طور کلی می‌توان گفت استاندارد آزمایش‌های گذشته برای نتیجه گیری و استفاده در آینده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، مسعود دانشمند، کارشناس مسائل اقتصادی نبود نظارت صحیح را مانع صادرات غیر نفتی ما می‌داند. از طرفی او می‌گوید برای صادرات ما مشکل کالا نداریم، بلکه این نظارت‌های سهل انگارانه است که باعث شده نتوانیم کالاهایمان را صادر کنیم.
رئیس سازمان ملی استاندارد اعلام کرده است که در رتبه‌بندی سازمان بین‌المللی استاندارد، ایران هشت پله صعود داشته و از رتبه ۳۱ به ۲۳ رسیده است. با توجه به این رشد و ارتقای درجه این امید می‌رود که ما در سال‌های آینده کالاهای صادراتی بیشتری داشته باشیم؟
بر اساس قانون استاندارد باید تمام کالاهای وارداتی و صادراتی مجوز استاندارد داشته و برخی کالاهای تولید داخل هم باید استانداردهای لازم را داشته باشند. به طور کلی در محاسبه استاندارد باید حداقل‌ها در کنار حداکثرها مورد محاسبه قرار گیرند. عملکرد سازمان استاندارد هم براساس کنترل و اجرای استانداردهای کالاهاست. از طرف دیگر معیار سنجش محصول که بر اساس آن استاندارد صادر می‌شود یک حداقل است. به عنوان مثال، مواد شیمیایی، وسایل برقی الکتریکی، مواد غذایی، قطعات یدکی خودروی وارداتی و... باید از استاندارد تبعیت کنند. همه اینها در حالی است که مشخصات استانداردهای کالایی تدوین و منتشر شده است. با این شرایط مشکلات بیشتر مربوط به نظارت‌هاست. همچنین استاندارد کالاهایی مانند شامپو، یخچال و... که در داخل کشور تولید می‌شود الزامی است. نظارت در سازمان ملی استاندارد ما لنگ می‌زند. اگر بتوانیم نظارت‌هایمان را تقویت کنیم و افراد بیشتری در بخش نظارتی حضور داشته باشند می‌توانیم صادرات غیر نفتی خود را تا حد بسیار زیادی افزایش دهیم. سازمان استاندارد باید مورد نظارت مستمر قرار داشته باشد و باید ببینیم در سطح دنیا ما را در چه دوره‌های استانداردی تغییر می‌دهند. ما باید هم سطح استاندارد جهانی تغییر کنیم. سیستم کنترل کیفیت تنها محصول را کنترل می‌کند و سیستم مدیریت کیفیت فرایندها از ابتدا تا انتها و در نهایت محصول را کنترل می‌کند. کسی که مدیریت کیفیت را دارد، می‌تواند سهمی در بازار داشته باشد و اگر کسی یک بار گواهینامه استاندارد را گرفت و قصد داشت همیشه با همان گواهینامه فعالیت کند، نمی‌تواند در دنیا موفق باشد.
استانداردهایی که به آنها اشاره کردید بیشتر مربوط به محصولات و کالاهایی می‌شود که در داخل تولید می‌شوند. درباره کالاهای صادراتی و وارداتی استانداردهای تعریف شده برای دو طرف چه تاثیری بر مناسبات تجاری دارد؟
ما به استانداردهای کشورهای دیگر کاری نداریم. ما بر این باوریم که اگر قرار است کالایی به کشور ما وارد شود، باید مورد تایید سازمان استاندارد قرار گیرد. بعد از تایید آن کالا ترخیص می‌شود. البته این درست است که یکی از مشکلات صادرکنندگان این است که ممکن است کشور مقصد عنوان کند کالاها استاندارد نیست و واردات آن را متوقف کند. ما برای صادرات کالاهایمان باید شرایط کشور مقصد را در نظر بگیریم و استانداردهای آنها را رعایت کنیم. طبیعی است که خریدار کالاهای ایرانی هم استانداردهایش را به ما اعلام کند. بنابراین مشکل ما بر سر این نیست که استانداردهای کشورهای هدفمان را رعایت نمی‌کنیم، مشکل این است که کسی نیست نظارت کند تا ما به راحتی کالاهایمان را صادر کنیم. اگر نظارت در ایران تقویت شود ما به راحتی کالاهایمان را با استانداردهای جهانی مطابقت می‌دهیم و می‌توانیم صادرات غیرنفتی خود را افزایش دهیم.
یکی از مشکلات صادرکنندگان این است که ممکن است کشور مقصد عنوان کند کالاها استاندارد نیست و واردات آن را متوقف کند یا حتی کالاها را عودت دهد. از طرف دیگر در مورد کالاهایی که به ایران می‌آید نیز همین مساله وجود دارد. این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما وقتی می‌خواهیم کالایی صادر کنیم بر اساس سازمان ملی استاندارد تولید کرده و آنالیز آنها را به کشورهای هدف اعلام می‌کنیم. یکی از موضوعاتی که به تجارت بین‌الملل و به صورت مشخص به صادرات مربوط می‌شود اطلاع از قوانین و مقررات کشورهای دیگر و به تعبیر دقیق‌تر محیط قانونی آنهاست، زیرا یکی از دلایلی که باعث می‌شود در برخی موارد کالاهای صادر شده به دیگر کشورها به ایران برگشت بخورد ناآشنایی و عدم تبعیت از قوانین و مقررات کشور مقصد است. به عنوان مثال برخی قوانین و مقررات مرتبط با موضوع بهداشت هستند و برای محصولات مواد غذایی یا آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شوند. برخی قوانین و مقررات دیگر از لحاظ استاندارد و کیفیت مهم هستند. یکی از موضوعاتی که به تجارت بین‌الملل و به صورت مشخص به صادرات مربوط می‌شود، اطلاع از قوانین و مقررات کشورهای دیگر و به تعبیر دقیق‌تر محیط قانونی آنهاست، زیرا یکی از دلایلی که باعث می‌شود در برخی موارد کالاهای صادر شده به دیگر کشورها به ایران برگشت بخورد عدم شناخت و عدم تبعیت از قوانین و مقررات کشور مقصد است. فارغ از کیفیت، خود استاندارد بودن کالا و تطبیق آن با شرایط اقتصادی و فرهنگی کشور مقصد بسیار اهمیت دارد. از طرف دیگر قوانین تعرفه‌ای نیز در زمینه برگشت خوردن کالاهای صادراتی به کشور تاثیرگذار هستند. ممکن است برخی کالاها مشمول کالاهای غیرتعرفه‌ای شوند یا در یک زمان تعرفه‌ای خاص داشته باشند. اینها جزو موارد قانونی هستند که باید مورد توجه صادرکنندگان قرار بگیرد. اگر صادرکننده به قوانین و مقررات کشور مقصد توجه نکند، بستر ممانعت ورود کالا به آن کشور مهیا می‌شود. همچنین گاهی صادرکننده بر سر فروش محصولی با کیفیت بالا با کشورهای دیگر به توافق می‌رسد، اما کالای نهایی از کیفیت مطلوب برخوردار نمی‌شود. به همین جهت کشور واردکننده مبادرت به عودت کالا می‌کند.
استانداردهای فنی در توسعه بازارهای فروش کالاهای تولیدی چه نقشی دارد؟
با کاهش موانع تعرفه‌ای، نقش استانداردهای فنی به‌عنوان موانع بالقوه در دسترسی به بازار کالاها و خدمات بیشتر شده است. استانداردهای فنی متفاوت می‌توانند تا حدود زیادی هزینه صادرات و واردات را در بازارهای بین‌المللی افزایش داده یا حتی دسترسی به بازار را غیرممکن سازند. آسان‌سازی تجارت جهانی مستلزم آن است که توجه بیشتری به جلوگیری از تبدیل استانداردها به موانعی بر سر راه دستیابی به بازار معطوف شود. همچنین باید به موانعی که به این شکل پدید می‌آیند، رسیدگی شود. به طور کلی سه ابزار مهم برای بهبود کیفیت و استانداردسازی کالاهایمان وجود دارد. اطلاعات رسانی، آموزش و قانون. باید تمام این موارد به خوبی عملیاتی شود تا نسبت به کیفیت کالاهایمان آسوده خاطر باشیم. البته ابزارهای سازمان استاندارد ما نیز کامل نیست.
