شهرداری به شورا پاسخگو نیست
شهر تهران بزرگ‌ترین شهر ایران به لحاظ جمعیتی است که مشکلات فراوانی دارد. موضوع اداره این شهر به اندازه‌ای مهم است که شهرداری تهران را تبدیل به نهادی مستقل کرده است. به نحوی که نوع عملکرد این نهاد در برخی مواقع و موضوعات حتی بیش از قوه اجرایی نزد افکار مردم تهران جلوه می‌کند.
از منظر سیاسی نیز برای احزاب و تشکل‌های سیاسی این نهاد و ریاست آن از اهمیت فراوانی برخوردار است. احزاب و تشکل‌های سیاسی می‌کوشند تا شورای شهرتهران را به نوعی در دست گرفته تا از این طریق شخصی منتسب به خود را بر مسند شهرداری تهران نشانده و عملکرد و برنامه‌های خود را در توسعه شهر تهران درمعرض دید مردم قرار دهند تا در نهایت بتوانند در معادلات سیاسی درسطح کلان از جایگاه تعیین‌کننده‌ای در نزد گروه‌های سیاسی و مردم برخوردار شوند. انتخابات شورای شهر تهران در سال آینده همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد. از این رو جریانات سیاسی از هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی برای ورود به فازعملیاتی انتخابات اردیبهشت ماه هستند. اصلاح‌طلبان زیرنظر شورای عالی اصلاحات روند برنامه‌ریزی خود را آغاز کرده‌اند اما اصولگرایان تا این لحظه تحرکی درجهت برنامه‌ریزی و هماهنگی انجام نداده‌اند. هرچند به نظر می‌رسد اکثر آنها عملا حسن روحانی را رئیس‌جمهور ۲ دوره‌ای می‌دانند و ممکن است تمام نیروی خود را درباره اجماع درونی اصولگرایان درانتخابات شورای شهر به ویژه شورای شهر تهران متمرکز کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، به بهانه بررسی وضعیت اصلاح‌طلبان در انتخابات شورای شهر تهران و همچنین مشکلات شهر تهران با ولی ا... شجاع پوریان عضو شورای شهر به گفت‌وگو پرداخته ایم که درادامه می‌خوانیم.
شورای شهر تهران درتصمیم‌گیری‌های مختلف دراداره شهر چه نقشی دارد؟
بر اساس قوانین موجود شورای شهر وظیفه مقرره‌نویسی، برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و نظارت درباره مسائل کلان‌شهر را عهده‌دار است. اما اینکه در عمل تا چه میزان در ایفای این نقش موفق بوده، محل بحث و گفت‌وگو است. نقش‌آفرینی شورا در تصمیمات شهرداری در چند سال گذشته دارای فراز و فرودهایی بوده است که به دلیل بخشی از خلأ‌های قانونی و ابهاماتی است که در برخی از حوزه‌ها وجود دارد اما تعامل میان شهرداری و شورا بیشتر متاثر از شخصیت و منش شهردار و شرایط روز است. به صورت کلی باید پذیرفت شورای شهر اشراف کاملی بر برنامه‌ها، تصمیمات و عملکرد شهرداری ندارد. این موضوع به دلیل ابهامات موجود در قانون، سیاست‌زدگی مدیریت شهری، گستردگی موضوعات شهری، محدودیت اعضای شورای شهر تهران و عدم تعریف شفاف مکانیزم‌های قانونی برای نقش‌آفرینی شوراست. البته اعضای شورای شهر در‌سه سال اخیر تلاش‌های زیادی از خود نشان داده‌اند و در جلسات روزهای یکشنبه و سه‌شنبه شورا و همچنین جلسات کمیسیون، اتفاقات خوبی رقم می‌خورد ولی هنوز با شرایط مطلوب فاصله داریم و شاهد آن هستیم که در بسیاری از مسائل یا تصمیمات شهرداری، شورای شهر حضور مستقیم و موثری ندارد و چه بسا اصلا در جریان قرار نمی‌گیرد.
پس با توجه به بی‌اطلاعی شورای شهر از عملکرد شهرداری که بدان اشاره داشتید، نقش نظارتی شورا بر شهرداری چگونه تحقق پیدا می‌کند؟
شورای شهر دو رسالت مهم قانونگذاری و نظارت در موضوعات شهری را برعهده دارد. در بحث نظارت شورا با مشکلات و محدودیت‌هایی روبه‌رو است؛ آنچه در سال‌های گذشته باعث شد شورا نتواند رسالت نظارتی خود را به خوبی ایفا کند، نبودن برنامه‌ای مدون و سیستماتیک برای نظارت بر مدیریت شهری است، یعنی در همه این سال‌ها اگر نظارتی هم بر عملکرد شهرداری وجود داشت، بیشتر ناشی از پیگیری شخصی اعضای شورا بوده و برنامه‌ریزی مدون، هدفمند و هوشمندی برای تحقق این هدف در نظر گرفته نشده است. طبیعی است ما در کلان‌شهر تهران با موضوعات متعدد و معضلات گسترده‌ای مواجه هستیم و اعضای شورا هم هر قدر وقت و انرژی خود را صرف مسائل نظارتی کنند، بخش زیادی از موضوعات مغفول واقع می‌شوند. به همین دلیل است که در بحث نظارت نیاز است تحول بزرگ و مثبتی حادث شود. نظارت به معنای سنتی آن یعنی اینکه ما به صورت موردی پیگیر مسائل باشیم، دردی از مشکلات دوا نمی‌کند بلکه نیاز است نظارت به صورت اصولی و در سطح کلان محقق شود. یکی از مشکلاتی که اعضای شورای شهر در چند سال گذشته بر آن تاکید داشته‌اند این است که مکاتبات شورا با سایر نهادها از طریق دبیرخانه مستقر در شهرداری رد و بدل می‌شود که این موضوع می‌تواند نقش نظارتی شورا را مختل کند، یعنی شورای شهر با یک‌سازو کار بر مکاتبات شهرداری نظارت داشته باشد و این شهرداری است که می‌تواند کلیه مکاتبات اعضای شورا را از طریق اتوماسیون مستقر در دبیرخانه شهرداری رصد کند.
اگر آن‌طور که اشاره کردید شورای شهر نقش چندانی در نظارت‌های گوناگون برشهرداری تهران ندارد، پس چطور و از چه مسیری در جهت جبران آن باید حرکت کند؟
اگر توجه کرده باشید من در دو پاسخ قبلی خود بر ابهامات قانونی تاکید داشتم. به این معنی که اگر می‌خواهیم شورای شهر به نحو مطلوب‌تری نقش نظارتی خود را ایفا کند باید قانون را بازنگری و تصحیح کنیم. نهاد شورا یک نهاد نوپا در کشور است و تنها ۴ دوره از عمر آن می‌گذرد؛ گذشت زمان کمبودها و محدودیت‌های فعالیت شورا را تا حدودی آشکار ساخته است. این معضل باید به صورت قانونی و مشخص رفع شود تا پاسخگویی شهرداری به مطالبات شورا به یک الزام قانونی تبدیل شود نه اینکه شهردار هروقت بخواهد به سوال شورا پاسخ بدهد یا اینکه در برخی موارد هیچ پاسخی به شورا ندهد. به نظر می‌رسد علاوه بر فرایندهای قانونی جایگاه شورا به عنوان یک نهاد مهم و تاثیرگذار در میان افکار عمومی هم به خوبی تبیین نشده است. اگر ما در انتخابات شوراها افراد کارآمدتر و متخصص را روانه شورای شهر کنیم، باعث شکل‌گیری شورای قوی‌تر و افزایش توان نظارتی شورا می‌شویم. یکی دیگر از عواملی که می‌تواند کارکرد نظارتی شورا را قوی کند پرهیز از سیاست‌زدگی در موضوعات شهری است. متاسفانه شرایط فعلی جامعه به گونه‌ای پیش می‌رود که تمام واکنش‌ها و موضعگیری‌ها بر اساس منافع فردی و در بهترین حالت جناحی پیش می‌رود؛ این آفتی بزرگ است که باید برای آن چاره‌ای اندیشید. مسائل شهری مثل ترافیک، حمل و نقل، آلودگی هوا، تراکم‌فروشی، ساخت‌و‌سازو غیره باید از برخوردهای سیاسی در امان باشند.
به چه علت تمایلی به پاسخگویی به شورای شهر ندارند؟
به صراحت نمی‌توانیم بگوییم شهرداری تهران تمایلی به پاسخگویی ندارد، بلکه باید بگوییم در قانون مکانیزم پاسخگویی شهردار به خوبی تبیین نشده است و راه فرار و توجیه باز است. شهردار تهران به صورت مداوم در جلسات شورای شهر حاضر می‌شود، مجموعه اعضای شورا پیگیر مشکلات هستند و در اکثر موارد هم شهرداری به ابهامات پاسخ می‌دهد. آنجا که شفافیت قانونی درباره پاسخگویی شهردار وجود ندارد، شهردار از ابهام و خلأ قانون استفاده می‌کند و از پاسخگویی به شورا سر باز می‌زند.
اعضای شورای شهر تهران اقداماتی در زمینه شفافیت مالی شهرداری تهران انجام داده‌اند؟
در زمینه مسائل مالی در شورای چهارم اقدامات خوبی صورت گرفته است، ما در برنامه پنج‌ساله مدیریت شهری تلاش کردیم قراردادهای مالی و هزینه‌کردهای شهرداری را سامان ببخشیم. در بحث تدوین بودجه اتفاقات خوبی رقم خورده است و مسائل مربوط به اجرای بودجه، تفریغ بودجه و غیره از طریق شورا پیگیری می‌شود و گزارش‌های حسابرسی نیز ارائه و اعضا اشکالات خود را بیان می‌کنند. ولی با این وجود معتقدم در این زمینه هم از کمبودهایی رنج می‌بریم. تلاش بر این است که در بحث‌های مالی نظارت هوشمند را افزایش دهیم، یعنی اعضای شورا به اطلاعات مربوط به پروژه‌های مختلف شهرداری به صورت آنلاین دسترسی داشته باشند، در برخی موارد این اتفاق افتاده و امیدواریم به صورت مدون این برنامه پیگیری و محقق شود. بدیهی است حجم نقدینگی و اعتبارات شهرداری به قدری زیاد است که درصدی انحراف از مسیر اصلی باعث هدر رفت بیت المال می‌شود. در بحث مربوط به عوارض، هزینه‌های نوسازی، ساخت‌وساز و... با توجه به اینکه از طریق خدمات الکترونیک صورت می‌گیرد امکان نظارت به صورت الکترونیکی فراهم شده و اگر اهتمام جدی از سوی همه اعضای شورا صورت بگیرد، می‌توان امیدوار بود در آینده اتفاقات بهتری در بحث نظارت بر هزینه‌کرد مالی شهرداری رقم بخورد.
آنچه تحت عنوان مصوبه کاهش اختیارات شهردار تهران مورد نظر برخی از اعضای شوراست تا چه اندازه می‌تواند عملی شود؟
بحث کاهش اختیارات شهردار مطرح نبود. در دوره اول شورای اسلامی شهر تهران تلاش شد برای روان‌سازی فعالیت شهرداری و اینکه طرح‌های شهرداری دچار وقفه بررسی در جلسات شورا نشوند، برخی از اختیارات قانونی شورا به شهردار تفویض گردد. در سال ۷۸ در قالب یک مصوبه قانونی بحث افزایش اختیارات شهردار تثبیت شد و در دو دهه گذشته این تفویض اختیار موافقان و مخالفانی داشته است. خوشبختانه این طرح در شورای چهارم به صورت کارشناسی در دستور کار قرار گرفت و در قالب طرح در حال بررسی است. اگر نگاهی به امضا‌کنندگان آن داشته باشیم درمی‌یابیم در پیگیری این طرح هم اصولگرایان و هم اصلاح‌طلبان شورا فعال هستند و لذا از شائبه سیاسی‌کاری و برخورد جناحی دور است. متاسفانه در چند سال اخیر به مواردی برخوردیم که متوجه شدیم برخی از املاک شهرداری با مبالغ کلان میلیاردی بدون اطلاع شورا از سوی شهردار واگذار یا معامله شده است. طبیعی است وجود برخی اختیارات باعث شده است سطح اختیارات شهردار تهران حتی از اختیارات وزیر هم بالاتر برود که این امر در دراز مدت می‌تواند تبعات منفی به دنبال داشته باشد. درباره امکان تحقق این طرح باید بگویم با توجه به اینکه ۲۲ نفر از اعضای شورا از هر دو طیف سیاسی این طرح را امضا کرده‌اند، امکان تصویب آن وجود دارد.
ممکن است پیگیری اعضای شورای شهر در این مورد به نتیجه نرسد؟
همه تلاش شورا این است که در یک سال باقی‌مانده از عمر شورای چهارم این طرح به تصویب برسد، اینکه این امر محقق می‌شود یا نه، صرفا به تلاش شورا محدود نمی‌شود، باید ببینیم هیات رئیسه شورا تا چه حدی در پیگیری این طرح جدی است یا اینکه شهردار تهران برای مقابله با این طرح به چه اقداماتی متوسل می‌شود، ولی آنچه مسلم است مجموعه اعضای شورا اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا بر افزایش اختیارات نظارتی شورا اصرار دارند.
علت مخالفت برخی از اعضای شورای شهر با این طرح چیست؟
البته اکثریت اعضای شورا با طرح کاهش اختیارات مالی شهردار موافق هستند و معدود مخالفان این طرح اعتقاد دارند کاهش اختیارات شهردار باعث اخلال در عملکرد مدیریت شهری می‌شود که به نظر نمی‌رسد این امر صحت داشته باشد. ما سقف معاملات کلان‌شهردار تهران را کاهش می‌دهیم یا معتقدیم در برخی حوزه‌ها از اختیارات شهردار کاسته شود تا امکان نظارت و شفافیت بیشتری حاصل شود وگرنه تصویب این طرح به این معنی نیست که ما بخواهیم در روند مدیریت شهر مشکل ایجاد کنیم. شورا به عنوان نماینده مردم حق دارد از آنچه در شهر می‌گذرد و تصمیماتی که برای شهر و شهروندان گرفته می‌شود اطلاع داشته باشد و تصویب این طرح باعث می‌شود شورا بتواند نقش نظارتی خود را افزایش دهد. بحث ما این نیست که شهرداری برای هر تصمیم‌گیری پشت در شورا حاضر شود و از شورا اجازه بگیرد، بلکه در معاملات و تصمیمات کلان باید شورای شهر نظارت و حضور جدی داشته باشد.
در سال ۹۶ به صورت همزمان شاهد برگزاری انتخابات شورای شهر تهران و ریاست‌جمهوری هستیم، اصلاح‌طلبان برنامه‌ای برای به دست آوردن اکثریت در شورای شهر دارند؟
ورود به بحث انتخابات در فاصله ۹ ماه باقی‌مانده به انتخابات قدری زود است، ولی به صورت کلی با توجه به تجربه انتخابات مجلس دهم و موفقیت چشمگیر لیست امید در تهران امیدواریم برنامه‌ریزی خوبی برای موفقیت در انتخابات شوراها رقم بخورد. البته کارکرد نهادی مثل شورا با مجلس و ریاست‌جمهوری فرق می‌کند و اگر قرار است سرنوشت انتخابات به وسیله لیست‌ها مشخص شود، باید افراد متخصص و باتجربه در لیست حضور داشته باشند تا توان تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای مسائل کلان‌شهری را داشته باشند. خوشبختانه نیروهای نخبه و متخصص زیادی در بدنه اصلاح‌طلبان حضور دارند و برخلاف انتخابات مجلس اصلاح‌طلبان می‌توانند امیدوار باشند که از مرحله بررسی صلاحیت‌ها به سلامت عبور می‌کنند، لذا باید از تجارب دوره‌های قبل درس گرفت و لیستی را روانه انتخابات کرد که اولا بتواند در اداره کلان‌شهر تهران با این دغدغه‌ها موفق باشد و هم برخی مشکلات و چرخش‌هایی که در دوره‌های مختلف با آن مواجه بوده‌ایم تکرار نشود.
در ماجرای شورای شهر گذشته شاهد چرخش خانم راستگو به سمت رقبا بودیم. در مجلس هم افرادی که با فشار حزب اعتدال و توسعه وارد مجلس شدند، عملا رای خود را در صندوق لاریجانی ریختند. آیا باز هم قرار است اصلاح‌طلبان در ائتلاف‌های خود با میانه روها عملا ریاست شهرداری تهران را به اصولگرایان بسپارند؟
جنس انتخابات مجلس با انتخابات شورا متفاوت است. درانتخابات شوراها ما در بحث نظارت و بررسی صلاحیت داوطلبان با شرایط بهتری روبه‌رو هستیم، اما متاسفانه در انتخابات مجلس بسیاری از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب ردصلاحیت شدند و عملا امکان بستن لیستی کامل وجود نداشت. در انتخابات شوراها به طور حتم دست اصلاح‌طلبان در بستن لیست بازتر است و البته باید این مهم نیز مورد توجه قرار گیرد که این موضوع باعث تکثر آرا و انشقاق در میان اصلاح‌طلبان نشود. درباره چرخش منتخبان هم شورای عالی سیاستگذاری انتخابات اصلاح‌طلبان باید درایت و توجه بیشتری درباره سابقه افراد به خرج بدهد. اگر افرادی در لیست قرار می‌گیرند باید مکانیزم‌های مختلف برای تعامل آنها با تصمیمات حزب نیز وجود داشته باشد. اگر فردی با تابلوی اصلاحات وارد شورا می‌شود باید دارای سابقه روشنی باشد تا در بزنگاه‌های مهم به جریان اصلاحات ضربه نزند. به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان از دو انتخابات گذشته درس گرفته باشند و در انتخابات شورا از این قبیل اتفاقات رقم نخورد.
