کاهش نرخ سود بانکی موثر بود یا نه؟

نقدینگی همچنان در کنام گرم بانک ها خوابیده است

اهالی اقتصاد همواره تأکید دارند که میان نرخ سود بانکی و تورم باید تناسب وجود داشته باشد. بر هم خوردن این تناسب می تواند اقتصاد کشور را دچار چالش کند و برنامه ریزی های اقتصادی دولت را با ناکامی مواجه کند. تجربه نشان داده است که هر زمان بانک مرکزی توانسته است تناسب مناسبی میان نرخ تورم و نرخ سود بانکی به وجود آورد آثار مطلوب آن در سرمایه گذاری، رونق تولید و ایجاد اشتغال دیده شده است.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرصت امروز، رشد فزاینده تورم در دولت پیشین موجب شد تا تناسبی که میان این دو نرخ وجود داشت بر هم خورده و با شتاب گرفتن نرخ تورم از سود، تقاضا برای تسهیلات شدت گرفته و تسهیلات دریافتی در بخش های غیر مولد و دلالی هزینه شود. این رویه با استقرار دولت جدید اصلاح شد و بانک مرکزی در این دوره تلاش کرد تا با کاهش نرخ تورم به تناسب معقولی در این نسبت دست یابد. اما این تناسب با شیب تند نزولی تورم یک بار دیگر به هم ریخت و این بار با تأکید رئیس جمهوری، شورای پول و اعتبار اقدام به کاهش نرخ سود بانکی کرد.

در بازارهای موازی رد پایی از نقدینگی نیست

هدفی که دولت از این برنامه اقتصادی دنبال می کرد، خروج تدریجی سپرده ها از بانک ها و ورودشان به بازارهای مولد بود. اما بررسی بازارهای مختلف نشان می دهد که نقدینگی تحرکی در این بازارها نداشته است. بازار سرمایه ایران به عنوان یکی از ابزارهای تأمین نقدینگی برای صنایع و شرکت ها، در یک سال گذشته اگرچه شاهد رشد شاخص کل بودند اما با ورود چشمگیر نقدینگی همراه نبود و بیش از هر چیز معلول خبرهای تحولات پس از برجام، رشد قیمت های فلزات جهانی و تحولات قیمت نفت و اثر آن در شرکت های پالایشی بوده است. اگر این رشد اخیر با نرخ رشد در سال 91 و 92 مقایسه شود نشان می دهد برعکس سال های ذکر شده، در یک سال گذشته نقدینگی قابل ملاحظه ای وارد بازار بورس نشده است.

از سوی دیگر، بازار مسکن هم در یک سال گذشته شاهد تحول مهمی نبوده است و ساخت و ساز ها و خریدوفروش ها اگرچه از رونق کم رمقی در مقایسه با رکود پیش از آن برخوردار بوده است، اما با این حال نشانه مهمی دال بر ورود پول پرفشار ناشی از خروج سپرده های بانکی به این بازار دیده نمی شود.

در این میان بازار طلا توانسته است به مدد تحولات قیمت جهانی بخشی از نقدینگی را به خود جذب کند و گوی سبقت را از بازارهای رقیب برباید، اما با این وجود به نظر می رسد با توجه به شرایط شکننده قیمت های جهانی، نقدینگی در این بازار دست به عصا رفتار می کند.

باز هم معضل مهم موسسات غیر مجاز

با توجه به سوال های فوق به این پرسش بازمی گردیم که آیا نقدینگی از بانک ها خارج شده است؟ واقعیت این است که با وجود تلاش تحسین برانگیز برخی از بانک ها که کارنامه عملکردی مناسبی در این باره دارند و حتی برخی از آنها داوطلبانه پیشتاز کاهش آن شده اند، برخی بانک های دیگر از پایبندی به نرخ سود بانکی خودداری می کنند و همچنان به پرداخت سودهای نامتعارف می پردازند. اما با این وجود به نظر می رسد به دلیل وجود برخی چارچوب ها و نظارت ها، این بانک ها در مقایسه با موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز از وضعیت به مراتب بهتری برخوردارند. موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز همچنان به پرداخت سودهای غیر متعارف می پردازند و به دلیل نظارت پذیر نبودن آنها در عمل سپرده هایی که احتمالا از بانک ها خارج شده اند ترجیح داده اند که به این موسسات رفته و با وجود ریسکی که سپرده گذاری در این موسسات دارد، از نرخ سودهای بالای این موسسات برخوردار شوند.

سپرده بانک ها بیشتر هم شده است

اما نکته جالب تری که از آمارهای بانک مرکزی برمی آید این است که با وجود کاهش نرخ سود بانکی حتی در خود بانک ها سپرده ها روند افزایشی داشته است که این به معنای خارج نشدن سپرده ها از بانک ها است.

گزارش بانک مرکزی از وضعیت کل مانده سپرده ها و تسهیلات بانک ها و مؤسسات اعتباری به تفکیک استان ها در پایان اردیبهشت ماه سال 95 نشان می دهد که مانده کل سپرده ها بالغ بر 10851.8هزار میلیارد ریال شده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل 2426.7هزار میلیارد ریال، 28.8درصد و نسبت به پایان سال قبل معادل 232.8هزار میلیارد ریال، 2.2درصد افزایش را نشان می دهد.

بنابراین واضح است که نقدینگی در این زمان همچنان در کنام گرم بانک ها لانه داشته است و با وجود کاهش نرخ سود بانکی ترجیح می دهد تا در قالب سپرده های بانکی از هر گونه ریسکی برکنار ماند.