بورس سال 94 را چگونه پشت سر گذاشت؟

بازار سهام ایران در سال 1394 دو چهره کاملاً متفاوت را از خود به نمایش گذاشت. از ابتدای سال تا نیمه دی‌ماه 94، وضعیت بازار سهام به‌رغم جهش‌های کوتاه‌مدت و ناپایدار در مقاطع حساس مذاکرات هسته‌ای (فروردین‌ماه و تیر‌ماه) کمابیش در رکود بود تا جایی که شاخص بورس به عنوان نماگر بازدهی بازار در این مدت حدود دو درصد کاهش یافت. این روند فرسایشی در ادامه رکودی اتفاق افتاد که از نیمه دی‌ماه سال 1392 و همزمان با اوج خوش‌بینی در بازار سهام پس از توافق ژنو آغاز شده بود؛ وضعیتی که بعدها مشخص شد شرایطی کمابیش شبه‌حبابی بوده و قیمت‌های سهام تناسبی با وضعیت بنیادی شرکت‌ها در آن زمان نداشته است. به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اقتصاد ، از 15 دی ماه سال 92 تا 15 دی ماه سال 94، شاخص کل بیش از 31 درصد از ارزش خود را از دست داد تا سخت‌ترین رکود تاریخنیم‌قرن فعالیت بورس تهران رقم بخورد. این رکود اگر حدود یک ماه دیگر به طول می‌انجامید، رکورد طولانی‌ترین رکود تاریخ بازار سرمایه را هم به نام خود ثبت می‌کرد؛ اما حصول توافق هسته‌ای نه‌تنها مانع از آن شد که این اتفاق بیفتد بلکه ماه بیست و پنجم از شروع رکود را تبدیل به یک دوره طلایی برای سهامداران کرد. به این ترتیب، با اجرای توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها ورق به یکباره برگشت و بورس تهران شاهد سرازیر شدن سیل نقدینگی به سمت خود بود. شتاب و شدت این اتفاق تا آنجا بود که شاخص کل در عرض یک ماه بیش از 25 درصد جهش کرد و حیرت بسیاری از کارشناسان را برانگیخت. می‌توان گفت بازار سهام کشور با رشد بیش از 20‌درصدی نسبت به کف اخیر خود مطابق با تعاریف علم فاینانس رسماً وارد «بول‌مارکت» یا «بازار‌گاوی» شده است. صنایعی که در یک ماه اخیر بیشترین منفعت را از رشد بازار برده‌اندهمان‌هایی هستند که از تحریم‌ها بیشترین آسیب را دیدند. صنعت خودرو در صدر این لیستمی‌درخشد و با جهش چشمگیر 100‌درصدی در عرض یک ماه، همه صنایع برتر دیگر را با فاصله زیادی پشت سر گذاشته است. در اثر این رشد سریع،نماگرارزش‌گذارییا همان نسبت قیمت بر درآمد (P /E) در بازار سهام با سرعت زیادی منبسط شده و در مرز 5 /7 واحد قرار گرفت. این نسبت که از میانگین تاریخی شش‌واحدی بورس تهران حدود 25 درصد بالاتر است به خوبی نشان‌دهنده عمق خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به تحولات آتی در اقتصاد ایران و پتانسیل رشد سودآوری شرکت‌هاست؛ زیرا در غیاب خوش‌بینی مذکور، خرید سهام با این نسبت ارزش‌گذاری آن هم در شرایطی که کماکان سود 20‌درصدی روزشمار در قالب انبوهی از ابزارهای موسوم به بدون ریسک در بازار سرمایه و شبکه بانکی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد، منطقی نبود. با این حال، آنچه به عنوان نقد ریسک در تحلیل رفتار زمستانی بورس تهران مطرح است، سرعت خارق‌العاده رشد قیمت‌های سهام و چاشنی پررنگ هیجان‌زدگی در فضای بازار است؛ وضعیتی که موجب شده تا سرمایه‌گذاران بدون دقت کافی به تفاوت در ماهیت شرکت‌ها و صنایع مختلف به هجوم دسته‌جمعی برای خرید سهام از هر نوع روی بیاورند و قیمت برخی سهام را که دارای وضعیت بنیادی وخیمی هستند هم تحت تاثیر جو کلی بازار رشد دهند. این شرایط، به گواه تاریخ،هیچ‌گاه پایدار نیست و با فرونشستن گرد و غبار هیجانات، سهام ضعیف‌تر با بازگشت قیمت‌ها راه خود را از شرکت‌هایقوی‌تر جدا خواهند کرد. این بدان معنی نیست که انتظار سقوط دردناکی مشابه دو سال گذشته در بورس تهران داشته باشیم بلکه مقصود آن است که در افق سال 1395 نه‌تنها از سرعت رشد بورس تهران احتمالاً به نحو قابل ملاحظه‌ای کاسته خواهد شد بلکه تنها سرمایه‌گذارانی موفق به کسب بازدهی مقبول خواهند شد که نه‌تنها در میان انبوه صنایع بورسی قائل به تمایز باشند بلکه در هر صنعت با انجام تحلیل دقیق نسبت به چشم‌انداز آتی هر شرکت، برترین‌ها را برگزینند.