آمارهای «سازمان تجارت جهانی» از وضعیت تجارت در ۲۰۱۹ حاکی از آن است که در این سال تجارت خدمات بازرگانی با رشد ۱/ ۲ درصدی مواجه شد و در سطح ۹/ ۵ هزار میلیارد دلار قرار گرفت. البته پارسال، این بخش از تجارت جهان نسبت به رشد ۴/ ۸ درصدی ۲۰۱۸ کند شد. با تزلزل تجارت کالایی، صادرات خدمات حمل‌ونقل نیز ۸/ ۰ درصد کاهش یافت. البته در میان بخش‌های خدمات، سایر خدمات بالاترین رشد تاریخی خود یعنی ۳/ ۳ درصد را در ۲۰۱۹ به ثبت رساند.
افزایش ارزش تجارت بخش‌های مختلف جهان در ۲۰۱۹ به این شرح است: مسافرت ۱۴۱۶ میلیارد دلار، حمل‌ونقل ۱۱۱۸، خدمات مربوط به کالاها حدود ۱۹۶ و سایر خدمات تجاری ۳۱۶۸. در بخش حقیقی نیز ارزش تجارت کالاهای مختلف به ترتیب به این شرح افزایش یافت: کالاهای تولیدی ۳/ ۱۳ میلیارد دلار، محصولات کشاورزی ۸/ ۱ میلیارد دلار و سوخت و موادمعدنی ۳ میلیارد دلار.
به گزارش «سازمان تجارت جهانی»، تجارت کالایی اتحادیه اروپا سهمی ۳۰ درصدی از کل حجم تجارت جهان در ۲۰۱۹ داشت و ارزش آن بالغ بر ۵۶۷۰ میلیارد دلار شد؛ ارزشی که هر چند نسبت به رقم ۵۸۷۰ میلیارد دلاری ۲۰۱۸ کاهش را نشان می‌دهد.
بر اساس این گزارش، صادرات جهانی خدمات بازرگانی در سال گذشته همچنان بسیار متمرکز باقی ماند. ۱۰ صادرکننده بزرگ خدمات بازرگانی سهمی بیش از ۵۴ درصدی از صادرات جهانی این بخش داشتند که به ترتیب عبارت بودند از: آمریکا با ۱/ ۱۴ درصد، انگلیس با ۸/ ۶ درصد، آلمان با ۵/ ۵ درصد، فرانسه با ۷/ ۴ درصد، چین با ۶/ ۴ درصد، هلند با ۳/ ۴ درصد، ایرلند با ۹/ ۳ درصد، هند با ۵/ ۳ درصد، سنگاپور با ۴/ ۳ درصد و ژاپن با ۳/ ۳ درصد.
تجارت سایر خدمات بازرگانی شامل مخابرات یا خدمات مالی مانند سال‌های گذشته شکل غالب تجارت خدمات جهان در ۲۰۱۹ بود. بر این اساس صادرات و واردات این بخش از خدمات به ترتیب ارقام ۳۳۵۸ و ۲۹۷۹ میلیارد دلار را در سال گذشته به ثبت رساند.
در بخش حقیقی تجارت، کالاهای تولیدی کارخانه‌های جهان در سال ۲۰۱۹ سهمی بیش از ۷۰ درصدی از تجارت کالایی جهان داشتند. البته در میان این کالاها، صادرات آهن و فولاد با کاهش قابل‌توجهی در این سال مواجه شد، کاهشی که نسبت به ۲۰۱۸ رقم ۱۲ درصدی را نشان می‌دهد. در میان دیگر کالاها، صادرات مواد سوختی و معدنی ۵/ ۷ درصد و صادرات محصولات کشاورزی ۵/ ۱ درصد در سال ۲۰۱۹ کاهش یافت.
به گزارش «سازمان تجارت جهانی» در حالی که تجارت خدمات مناطق جهان هر دو علامت مثبت و منفی را نشان می‌دهد، اما تجارت کالایی تمام مناطق با روندی کاهشی در سال گذشته مواجه شد. در این‌باره خاورمیانه با منفی ۴/ ۶ درصد و آمریکای‌جنوبی و مرکزی با منفی ۸/ ۵ درصد بالاترین کاهش جریان تجارت کالایی سال گذشته جهان را داشتند. در بخش خدمات، اما تجارت خدمات مناطق آفریقا، اروپا، آمریکای‌شمالی و آسیا سال گذشته، رشد مثبت را به ثبت رساند.
حجم تجارت کالایی کشورهای کمترتوسعه‌یافته در ۲۰۱۹ با ۲ درصد کاهش به ۲۲۶ میلیارد دلار رسید. در این گروه از کشورها، کالاهای کارخانه‌ای و نفت سهم ۶۵ درصدی از تجارت کالایی داشت. در مقابل تجارت خدمات این کشورها با رشد قابل‌توجه ۱۰ درصدی، ارزش ۴۳ میلیارد دلار را ثبت کرد.
تجار پیشگام ۲۰۱۹
در میان ۵۰ کشوری که بالاترین حجم تجارت را در جهان ۲۰۱۹ داشتند، ویتنام و فیلیپین بالاترین صعود را در رتبه‌بندی طی ۱۰ سال اخیر داشتند. در این زمینه ویتنام با ارتقای ۱۶ رتبه‌ای از رده ۳۹ سال ۲۰۰۹ به جایگاه ۲۳ در ۲۰۱۹ رسید. به گفته صاحب‌نظران مشارکت فعال در زنجیره‌های عرضه جهانی به‌خصوص زنجیره‌های عرضه کالاهای کارخانه‌ای، اصلی‌ترین عامل ارتقای خیره‌کننده جایگاه تجاری این کشور در عرصه جهانی بوده است. برای بخش خدمات، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، قطر و امارات بالاترین صعود را در رتبه‌بندی بزرگ‌ترین تاجران خدمات جهان داشتند. موقعیت جغرافیایی مرکزی به معنای آن است که این دو کشور از جایگاه ویژه‌ای برای خدمات حمل‌ونقل جهان برخوردارند. رشد گردشگری درون منطقه‌ای نیز عامل دیگری برای بهبود جایگاه تجارت خدمات این دو کشور محسوب می‌شود.
در حال‌حاضر آمریکا کشور پیشگام در حوزه تجارت خدمات است. پس از آمریکا، کشورهای چین، آلمان، انگلیس، ژاپن، فرانسه، هلند، هنگ‌کنگ، کره‌جنوبی، ایتالیا، سنگاپور و هند به ترتیب در رده‌های دوم تا دهم ایستاده‌اند.
«کووید-۱۹» و آینده تجارت
یکی از میان تیترهای این گزارش، «کووید-۱۹» و تجارت است. به گزارش «سازمان تجارت جهانی» در پی شیوع «کووید-۱۹» و شوک‌های اقتصادی مخرب آن، حجم تجارت کالایی جهان به‌شدت در نیمه نخست ۲۰۲۰ کاهش یافت. در این زمینه برخی شاخص‌های اصلی حکایت از ادامه این روند دارند. شاخص مدیران خرید (PMIs) برای سفارش‌های جدید صادرات کالاهای کارخانه‌ای حکایت از کاهش شدید این شاخص و رسیدن به سطح ۱/ ۲۷ واحد در ماه آوریل دارد، در حالی که مقدار پایه این شاخص ۵۰ واحد است. در ماه آوریل، صادرات جدید خدمات نیز سقوط مشابهی را تجربه کرد و به سطح ۷/ ۲۱ واحد رسید.
تغییرات قیمت کالاها، از دیگر آمارهای ارائه‌شده در این گزارش است. بر اساس این گزارش، در حالی قیمت مواد سوختی در ۲۰۱۹ با کاهش ۱۷ درصدی مواجه شد که انتظار می‌رود این کاهش در سال ۲۰۲۰ نیز ادامه یابد، بیشتر به‌خاطر محدودیت‌هایی نظیر ممنوعیت مسافرت و فاصله‌گذاری اجتماعی که برای مقابله با شیوع ویروس «کووید-۱۹» به اجرا درآمد، محدودیت‌هایی که تقاضا برای مواد سوختی را کاهش می‌دهند. بر این اساس، سال گذشته قیمت مواد غذایی و محصولات خام کشاورزی به ترتیب با ۳ و ۵ درصد با نرخی تاریخی کاهش یافت. در مقابل قیمت فلزات با روندی افزایشی، رشد بیش از ۷ درصدی را به ثبت رساند.
