اقتصاد آنلاین- سپیده قاسمی؛ دولت قبل از سال ۱۳۹۲ با یک وقفه چند ساله، حرکت به سوی تکرار خوداتکایی در تولید گندم را آغاز کرد و میزان تولید این محصول را به ۱۳ میلیون تن رساند. از این میزان تولید، هر ساله حدود ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تن آن توسط دولت برای تامین ذخایر استراتژیک از کشاورزان خریداری می‌شد. اما در سال ۱۴۰۰ به دلایل مختلفی شاهد کاهش قابل توجه تولید و حجم خرید تضمینی گندم توسط دولت برای تامین ذخیره استراتژیک بودیم.
چندی پیش مرتضی سعادتی‌کیا، مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران، در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین درباره آخرین وضعیت خرید تضمینی گندم و تامین ذخایر استراتژیک این محصول در سال جاری، اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ کشاورزان ۴ میلیون و ۵۳۳ هزار و ۷۶۳ تن گندم را در قالب خرید تضمینی تحویل مراکز دولتی داده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه میزان گندم تحویلی به مراکز دولتی نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است، گفت: سال ۹۹ میزان گندم تحویلی به مراکز دولتی ۸ میلیون ۲۲۵ هزار تن بود، به عبارت دیگر امسال با کاهش ۴۵ درصدی ذخایر استراتژیک گندم روبه‌رو هستیم که رقم قابل توجهی است.
سعادتی کیا در پاسخ به چرایی کاهش چشمگیر تحویل گندم به مراکز خرید دولتی، اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل، وقوع خشکسالی است که تولید را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
به گفته وی از ۶ میلیون هکتار اراضی سطح زیر کشت گندم کشور، ۴ میلیون هکتار دیم است که تولید در آنها بستگی مستقیم به بارندگی‌ها برای تامین آب مورد نیاز دارد.
علیقلی ایمانی، نایب رییس بنیاد ملی گندمکاران ایران، در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین، علاوه بر خشکسالی عامل دیگری را نیز در کاهش تحویل گندم به دولت موثر می‌داند.
وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۰ عوامل متعددی وجود داشت که در تحویل گندم به مراکز خرید دولتی دخیل بودند.
ایمانی یکی از این عوامل تاثیرگذار را گرانی بذر عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه قیمت خرید هر کیلوگرم گندم از کشاورزان ۵ هزار تومان و قیمت بذر ۸ هزار تومان است، این تفاوت قیمت موجب می‌شود گندمکاران بخشی از تولید خود را به عنوان بذر نگه داشته و از تحویل آن به دولت خودداری کنند.
وی تصریح کرد: به این ترتیب بخشی از گندمی که قرار بود به مراکز دولتی تحول داده شود به عنون بذر از مسیر خارج شد.
به اعتقاد کارشناسان، علاوه بر این موارد، نبود تعادل بین نهادهای مربوطه مثل کود، سم و بذر، با قیمت تضمینی گندم، صرفه اقتصادی کاشت این محصول و مصرف بخشی از گندم به جای خوراک دام نیز از دیگری دلایل هستند که کاهش ذخایر گندم را به دنبال داشت.
ادامه خشکسالی در بیشتر مناطق کشور در فصول کشت و همچنین وقوع سیلاب که بخشی از مزارع جنوب را از بین برد، احتمال تکرار دوباره کاهش تولید و مشکلی تامین ذخایر استراتژِک گندم از منابع داخلی برای سال آینده را بیشتر از گذشته کرده است.
احتمال افزایش وابستگی به واردات محصول مهمی مانند گندم در شرایطی است که کشور در آستانه تغییرات بزرگ سیاست ارزی قرار دارد. هر چند تا امروز پرداخت ارز ترجیحی ( ۴۲۰۰ تومانی ) برای گندم ادامه داشته و طبق سیاست دولت در شش ماهه دوم سال براساس قانون ارز ترجیحی کالاهای اساسی از جمله گندم، به صورت ماهانه تخصیص پرداخت شده است. اما، آنگونه که از سخنان سید حمید پورمحمدی معاون امور اقتصادی سازمان برنامه و بودجه، در ماه جاری بر می‌آید؛ برای سال آینده خبری از ارز ترجیحی برای تولید و خرید گندم نیست.
وی در این ارتباط گفت: برخی از نهاده‌های دامی، گندم و دارو ارز دریافت می‌کند، ارز ۴۲۰۰ تومانی از طریق چاپ پایه پولی تامین و در نهایت تورم نصیب مردم می‌شود.
پورمحمدی ادامه داد: ما گفته‌ایم که این شیوه را باید کنار بگذاریم و از بخش خصوصی دعوت کرده‌ایم تا هر کالایی را به وفور تامین کنند و در اختیار مردم قرار دهند و هر تغییری که صورت می‌گیرد به صورت یارانه نقدی در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.
معاون امور اقتصادی سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اینکه مساله اساسی این است که رشد قیمت‌ها را کنترل می‌کنیم و جلوی گرانی را می‌گیریم، افزود: شیوه‌ای را در نظر گرفته‌ایم تا چند کالا ارز ترجیحی دریافت کنند لذا تلاش شده تا منابعی در نظر گرفته شود و تمام واسطه‌ها باید حذف شوند تا امکان قاچاق نباشد.
ادامه خشکسالی در بیشتر مناطق کشور و سیلاب در بخش جنوبی، ضرورت برآورد میزان تولید در سال جاری و برنامه ریزی برای تامین ذخایر استراتژیک در سال آینده را از بیش از سال گذشته در شرایطی که قرار است شاهد تحولات اساسی در منابع تخصیص ارز برای کالای اساسی باشیم، نشان می‌دهد.
پیش بینی تولید گندم برای سال آینده ممکن نیست
سهراب سهرابی، مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی، در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین در تشریح وضعیت کشت و تولید گندم کشور برای سال آینده، اظهار کرد: کاهش بارش‌های پاییزه در مقایسه با تاریخ مشابه سال گذشته و در بلندمدت، در برخی مناطق منجر به کشت کرپه گندم شده است.
وی یادآور شد: کشت کرپه، کشت گیاه زراعی دیرتر از زمان معمول آن است که امسال در گندم این اتفاق افتاده است.
به گفته سهرابی، به رغم کشت کرپه گندم در برخی از مناطق کشور، بارندگی‌های اواخر آذر ماه و دی ماه موجب شده تا امروز سطح سبز مطلوبی را در مزارع گندم شاهد باشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که اثر سیل جنوب کشور بر مزارع گندم چگونه بوده است، گفت: بر اساس یافته‌های بازدیدهای میدانی صورت گرفته از مزارع گندم مناطق سیل زده کشور، به رغم برخی خسارات وارده بر مزارع، اثرات مثبت و امیدوارکننده‌ای در مزارع گندم دیده می‌شود.
سهرابی پیش بینی میزان تولید در شرایط کنونی را ناممکن دانست و افزود: با توجه به اینکه کاشت مزارع گندم به تازگی پایان یافته و هنوز مزارع در ابتدای رشد و نمو خود هستند، پیش بینی تولید برای سال آینده، در حال حاضر امکان پذیر نیست.
وی تصریح کرد: اما با توجه به پیش بینی های فصلی هواشناسی مبنی بر بارش‌های نرمال تا بیش از نرمال برای فصل زمستان خصوصا در نیمه جنوبی کشور، در صورت تحقق این پیش بینی‌ها و البته وقوع بارندگی بهاری حداقل در حد نرمال، پیش بینی برای تولید گندم سال آینده مثبت خواهد بود.
سهرابی با اشاره به مشکلات پیش آمده برای کشاورزان گندمکاران در تامین کود برای کشت، اظهار کرد: طبق برنامه ابلاغی بیش از ۳ میلیون تن انواع کود یارانه‌ای تدارک و تامین شده که نزدیک به ۲.۵ میلیون تن آن وارد شبکه‌های توزیع سراسر کشور شده است.
مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرد: در حال حاضر نه تنها هیچگونه کمبودی برای تامین کود کشاورزان گندمکاران وجود ندارد، بلکه انواع کودهای ازته، فسفاته و پتاسه در دسترس آنها قرار دارد.
