نکته مهم این است که رواج بازار مواد غذایی دریایی، به خودی خود باعث رونق بازار مواد غذایی آبزیان نیز شده است، چراکه افزایش تقاضا برای محصولات دریایی باعث رشد بالای پرورش آبزیان در سراسر جهان شده و این امر نیز در نهایت باعث بالا رفتن میزان تقاضا برای غذای آبزیان شده است، به طوری که پیش بینی می شود بازار غذای آبزیان تا سال ۲۰۱۹ به ارزشی برابر با ۱۲۲میلیارد دلار رسیده و با نرخ رشد سالانه ۱۱درصد رو به جلو حرکت کند.
سهم ۵۰درصدی خوراک آبزیان در آبزی پروری
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فرصت امروز ، به طور کلی باید گفت که آنچه باعث رشد کلی غذای آبزیان در سطح جهان شده، رشد و شکوفایی قابل توجهی است که در بازار پرورش آبزیان دیده می شود، چراکه در بین هزینه های کلی که مربوط به پرورش حیوانات آبزی است، بیشترین هزینه و سهم از آن خوراک آبزیان است و نزدیک به ۵۰درصد از درآمد بازار آبزی پروری را به خود اختصاص داده است.
روغن ماهی، ذرت، سویا و پودر ماهی از جمله مواد تشکیل دهنده اصلی خوراک ماهی به شمار می روند و نوساناتی که در هزینه این مواد وجود دارد، باعث ایجاد نوسان در بازار خوراک آبزیان شده و رشد و تحول این بازار را با دگرگونی های مهم اقتصادی مواجه کرده است.
اگرچه نوسان در هزینه مواد اولیه خوراک آبزیان باعث چالش هایی در بازار این محصول در سطح جهان شده است اما به طور کلی افزایش تقاضا برای غذای دریایی و گرایش مصرف کنندگان جهانی نسبت به محصولات آبزی، چالش های مذکور را طی سال های آینده رفع خواهد کرد، به طوری که مطابق با نظر محققان اقتصادی، بازاری پویا و قابل رشد در تولید غذای حیوانات آبزی شکل خواهد گرفت.
بیشترین تقاضای غذای آبزیان برای ماهی کپور
پرورش حیوانات آبزی انواع مختلفی را شامل می شود که مهم ترین آنها ماهی هایی مانند سالامون، کپور، گربه ماهی، حلزون، قزل آلا و… است که البته میزان تقاضای هر یک از این گروه های پرورشی نسبت به غذای مخصوص آبزیان مختلف بوده و با توجه به میزان مصرف و بازار جهانی ای که برای خود یافته اند، تقاضای آنها نسبت به خوراک آبزی نیز متفاوت است.
طبق بررسی های صورت گرفته در سال ۲۰۱۵، بیشترین میزان تقاضا برای غذای حیوانات آبزی در بخش پرورش ماهی کپور دیده شده است که طبق آمار ارائه شده ۲۵درصد از بازار غذای آبزیان را به خود اختصاص داده بود. چنین آماری نشان دهنده افزایش توجه مصرف کنندگان جهانی نسبت به ماهی مذکور است که در نهایت با توجه به میزان تقاضای آن برای خوراک آبزیان، قابل پیگیری است.
چشم انداز بازار خوراک آبزیان تا سال ۲۰۱۹
افزایش توجه جامعه جهانی نسبت به مصرف ماهی و به طور کلی غذاهای دریایی طی سال های آینده نیز رشد قابل توجهی داشته و این رشد به خصوص از طریق مقایسه بازار خوراک آبزیان در فاصله این سال ها، قابل توجیه است؛ طبق آمار ارائه شده در سال ۲۰۱۲ ارزش بازار غذای آبزیان برابر با ۵۷میلیارد دلار بوده و این در حالی است که این ارزش همان گونه که ذکر شد تا سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱۲۲میلیون دلار برسد و نرخ رشد سالانه آن نیز بیش از ۱۱درصد تخمین زده شده است؛ ناگفته پیداست افزایش دوبرابری بازار این محصول، نشان دهنده اهمیتی است که غذای دریایی در بین مصرف کنندگان جهانی خود پیدا کرده است.
پراکندگی جغرافیایی
بازار غذای آبزیان از نظر منطقه جغرافیایی به چند بخش عمده تقسیم می شود که مهم ترین آنها شامل بازارهای اروپا، آسیاپاسیفیک، آمریکای شمالی و سایر نقاط جهان می شود. در این میان منطقه آسیاپاسیفیک با داشتن یک سهم ۶۵درصدی از بازار جهانی خوراک آبزیان، بیشترین سهم را در بازار این محصول از آن خود کرده است و بعد از منطقه مذکور نیز اروپا دومین بازار بزرگ این محصول محسوب می شود.
رشد قابل توجه آبزی پروری
به طور کلی آبزی پروری در سال های اخیر رشد قابل توجهی یافته است و همان گونه که ذکر شد دلیل اصلی رونق بازار خوراک آبزیان نیز محسوب می شود. جالب است بدانید سهم آبزی پروری در بازار شیلات جهان در سال ۱۹۷۰ تنها ۴درصد بود و این سهم در سال ۲۰۰۶ حدود ۳۶درصد رشد داشت و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۰ تولید محصولات آبزی در بازار شیلات جهان به ۱۲۰ تا ۱۳۰میلیون تن نیز برسد.
راه های دست یازیدن به صنعت پودر ماهی
نمی دانم با گزارشی که در بخش بالا نوشته ایم دیگر چه انگیزه ای برای نوشتن از سرمایه گذاری باقی می ماند؟! پاسخ این سوال را خودم هم نمی دانم اما در این میان چیزی هست که می توان آن را به عنوان یک اصل قبول کرد و آن اینکه تولید حتی در بدترین شرایط هم تنها راه نجات یک مملکت است. بنابراین نمی توان تولید را به دلیل خرابی بازار به کناری نهاد، بلکه باید راهی برای فروش و گسترش بازار یافت.
البته براساس آنچه تولیدکنندگان این حوزه می گویند، راه هایی به صادرات هم جسته اند اما فعلاً در گیرودار بحث های مربوط به ال سی و… گیر افتاده اند و چین با فرصت طلبی همیشگی اش پودرماهی های بی کیفیتش را راهی ایران کرده است.
خریداران ایرانی هم که گاه از راه هایی که به عقل من و شما نمی رسد به ارز مبادلاتی دسترسی دارند، بهتر می دانند که این پودرهای فاقد کیفیت را ارزان تر بخرند و وارد کنند. حال برای اینکه از کم وکیف و عدد و رقم سرمایه مورد نیاز این بازار باخبر شویم و کمی هم حال و هوای غمگینانه گزارش مان را تلطیف کنیم، سری بزنیم به عالم سرمایه گذاری در این حوزه.
رامین صالحی، تولیدکننده پودر ماهی و مدیرعامل شرکت گنو در مورد نیاز بازار به پودر ماهی در طول سال می گوید: ۲۰هزار تن عددی است که می توان در این زمینه به آن اشاره کرد. هر چند اگر درهای واردات را ببندیم این رقم افزایشی تا دو برابر خواهد داشت.
وی در ادامه و در پاسخ به این پرسش که هر کیلو پودر ماهی در بازار با چه رقمی معامله می شود، می گوید: بسته به کیفیتی که این پودر دارد و نوع مصرفش برای ماهی، طیور و دام قیمت گذاری متنوعی به خود می بیند که بین ۳ هزار تا ۶هزار تومان است. این فعال بازار که بیش از پنج سال است در این بازار حضور دارد اشاره ای هم دارد به بازار صادرات و اینکه فعلاً سودده نیست چون راه های صادرات بسته است و پیچیدگی های مربوط به ال سی و… کماکان به قوت خود باقی است.
صالحی می گوید سابقه صادرات پودر ماهی به کشورهایی چون ارمنستان و آذربایجان را در کارنامه خود دارد اما شرایط صادرات در حال حاضر اصلاً به صرفه نیست. این تولیدکننده نبود شاخص های استاندارد برای تولید پودر ماهی را نیز مزید بر علت می داند تا کشورهای خواهان این کالا رغبتی به خریدش نداشته باشند.
به کارگیری نیروی بومی؛ یک مزیت ملی
مدیرعامل کارخانه گنو که در هرمزگان مستقر است، استان های شمالی و جنوبی کشور را مهم ترین مکان های استقرار کارخانه های تولید پودر ماهی می داند و دلیل این امر را نزدیکی به دریا دانسته و می گوید همچنین نزدیکی به کارخانجات تولید کنسرو نیز از دیگر دلایل استقرار این کارخانجات در این مناطق است.
وی همچنین می گوید: رونق چنین کسب وکارهایی از آنجایی که برای ایجاد نیروی بومی زمینه های کار و فعالیت را فراهم می کند، در نوع خود ارزشمند است. اما بی توجهی به این حوزه و وارداتی تا ۲۰هزار تن در سال موجب شده تا نیمی از کارخانجات این حوزه تعطیل شوند و سرمایه گذاری های میلیاردی که در این زمینه انجام شده بود، از بین برود. چون حتی کسی نیست که ماشین آلات و دستگاه های کارخانجات ورشکسته شده این حوزه را خریداری کند.
رامین صالحی در ادامه و در مورد منابع انسانی و نیروهای متخصصی که در کارخانه هایی از این دست استخدام می شوند، می گوید: هر کارخانه یک سرپرست فنی دارد اما متخصص علوم دامپزشکی نیز از دیگر نیروهای ثابت تولیدی های این حوزه است.
وی همچنین در مورد محل قرارگیری چنین کارخانه هایی می گوید: از آنجایی که مواد اولیه این تولیدی ها معمولاً بوی ناخوشایندی دارد و فرآیند تولیدی اش برای سایرین مزاحمت هایی ایجاد می کند، بنابراین باید خارج از شهرک های صنعتی مستقر شوند و حداقل متراژ مورد نیاز برای راه اندازی این خطوط تولیدی، ۱۰هزار متر است.
سودش را واسطه می برد
یزدان نصیری، مدیرعامل شرکت پودر ماهی ساردین از دیگر تولیدکنندگانی است که نظراتش در مورد اوضاع کنونی بازار و وضعیت تولید در بازار پودر ماهی را با ما در میان نهاده است. این تولیدکننده که سالانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰تن پودر ماهی تولید می کند از اعداد و ارقام ریزتر بازار اطلاعاتی در اختیارمان قرار داده است.
وی در ارتباط با قیمت هر کیلو ضایعاتی که برای تولید پودر ماهی خریداری می کنند، می گوید: هر کیلو ضایعات تا ۳۰۰تومان است. برای تولید هر کیلو پودر ماهی تا ۴کیلو ضایعات مورد نیاز است و پودر ماهی نهایت کیلویی بین ۳ تا ۶هزار تومان به فروش می رسد.
این تولیدکننده قیمت ضایعات را بالا می داند چون سایر هزینه های جاری کارخانه بسیار بالاست و در نهایت روی هر کیلو پودر ماهی بین ۳۰ تا ۴۰تومان سود به تولیدکننده می رسد. کارخانه پودر ماهی ساردین در حال حاضر برای ۲۰نفر ایجاد اشتغال کرده و اگر هزینه های انرژی را هم محاسبه کنیم، هر ماه تا ۲۵میلیون تومان هزینه های جاری یک کارخانه با این حجم تولید است.
«قبل از تحریم ماشین آلات کارخانه را خریداری کردم و آن زمان ۴۰۰میلیون تومان هزینه کردم.» این جملات را یزدان نصیری در پاسخ به پرسشی می دهد که از او در مورد سرمایه اولیه برای راه اندازی کارخانه اش پرسیدیم. مدیرعامل کارخانه ساردین از اوضاع کنونی راضی نیست و معتقد است در این فضا نمی توان سالم کار کرد. چون همیشه دست های پنهان و آلوده ای در کار است که کمترین زحمت را متحمل می شود اما بیشتری سود نصیبش می شود.
وی با توضیح بیشتری اضافه می کند: در شرایط کنونی این واسطه های هستند که سود این کار نصیب شان می شود چون در فضای خالی بین تولیدکننده و مصرف کننده قرار می گیرند و شیوه کارشان به این صورت است که مثلاً ۱۰کیلو پودر ماهی از تولیدکننده می خرند و ۵کیلو پودر گوشت به آن اضافه می کنند و این ۱۵کیلو را به قیمت پودر ماهی می فروشند؛ درحالی که قیمت هر کیلو پودر گوشت تا ۵۰۰تومان است و هر کیلو پودر ماهی حداقل ۳هزار تومان است. به همین دلیل تولیدکننده از هر ۱۰تن پودر ماهی یک و نیم میلیون تومان سود می برد اما واسطه ها از هر ۱۰تن، تا ۵میلیون تومان سود به دست می آورند.
