علائم مسمومیت با مونوکسید کربن

به گزارش اقتصادآنلاین، اگر دودکش وسیله گازسوز نشتی داشته باشد یا قسمت انتهایی آن مسدود باشد و همینطور اگر تهویه مکانی که وسایل گازسوز در آن قرار دارند، مسدود باشد، گاز مونوکسید کربنی که در اثر سوختن گاز در محیط منتشر شده است در محیط باقی می ماند و مجال خروج از محیط نمی یابد. انتشار این گاز در حجم زیاد باعث بروز مسمویت در افراد می شود. در صورت ادامه دار بودن این مسمومیت، متاسفانه مرگ فرد مسموم در مرحله بعد قرار دارد.

از آنجا که گاز مونوکسید کربن فاقد هرگونه بو و طعم است و علائمی که فرد مسموم با این گاز با آن رو به رو می شود مانند عوارض بیماری سرماخوردگی است، این نوع مرگ را مرگ خاموش می نامند. سوزش چشم، سرگیجه، سر درد، سستی بدن و ضعف و بی حالی از مهمن ترین نشانه های مسمومیت افراد با گاز مونوکسید کربن است.

علت مسمومیت

گاز مونوکسید کربن در اثر سوختن نفت، گاز، بنزین، گازوئیل، زغال چوب و سایر سوخت های فسیلی به شکل ناقص به وجود می آید. این گاز سمی کاملا بی بو و بی مزه است و در گروه گاز های غیر محرک قرار دارد که به همین سبب مسمومیت با مونوکسید کربن به سادگی رخ می دهد.

مکانیسم ایجاد مسمومیت

مونوکسید کربن میل ترکیبی بالایی با هموگلوبین دارد. میل ترکیب مونوکسید کربن با هموگوبین بسیار بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است و به همین دلیل مونوکسید کربن پس از ترکیب با هموگلوبین یک ترکیب بسیار پایدار را تشکیل می دهد. از طرفی با بالا رفتن مونوکسید کربن در خون، هموگلوبین های آزاد کم تری در خون باقی می مانند تا بتوانند با اکسیژن ترکیب شوند و عمل اکسیژن رسانی به اندام و بافت های بدن به شدت مختل می شود.

مغز، از جمله بافت های بدن است که در پی وجود کربن مونوکسید در خون و بازماندن بدن از اکسیژن رسانی به آن، دچار مشکلات زیادی می شود و در نتیجه سیستم عصبی با اختلال و به رو می شود. با بروز اختلال در سیستم عصبی، فرد مسموم توانایی هرگونه اقدام را از دست می دهد.

هموگلوبین که پیش تر درباره آن صحبت کردیم، بخش مهمی از گلبول های قرمز خون است. این بخش مهم از گلبول های قرمز، وظیفه حمل اکسیژن به همه بافت ها و اندام های بدن را بر عهده دارد. هموگلوبین با مونوکسید کربن بسیار سریع تر از اکسیژن ترکیب می شود و ترکیب پایدارتری با آن را می سازد. بنابراین با گذشت زمان هیچ هموگلوبین آزادی برای ترکیب با اکسیژن در خون باقی نمی ماند.

علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن

در صورتی که بدن انسان در معرض تنفس بیش از اندازه مونوکسید کربن قرار بگیرد، این گاز سمی در خون با اکسیژن جایگزین می شود. در نتیجه نبودن اکسیژن در بدن نیز سلول های بدن از بین می روند و فعالیت تمامی اندام ها متوقف می شود.

متاسفانه هر سال هزاران نفر در سراسر جهان به دلیل استشمام بیش از اندازه گاز مونوکسید کربن، جان خود را از دست می دهند. به همین دلیل است که آشنایی با علائم اولیه این مسمومیت اهمیت ویژه ای دارد. در صورت آشنایی با علائم و نشانه های اولیه این اختلال و دربافت کمک پزشکی در مراحل اولیه مسمومیت، جان تعداد قابل توجهی از انسان ها در امان خواهد ماند. در ادامه علائم این مسمومیت را مطالعه خواهید کرد.

سردرد مبهم

این علامت شایع ترین علامت هشدار دهنده مسمومیت خفیف با گاز مونوکسید کربن است. سردرد تنشی یک علامت هشدار دهنده اولیه هنگام بروز مسمومیت است. مبتلایان به مسمومیت با مونوکسید کربن اذعان داشته اند که سردرد مداومی در بخش جلویی سر خود احساس کرده اند که این سردرد دارای درد مبهمی بوده است.

متاسفانه به علت شایع بودن سردرد با دلایل مختلف بین افراد، اغلب مواقع این سردرد ها نادیده گرفته می شوند. جهت رعایت موارد ایمنی توضیح می شود در صورتی که در افراد در محیطی ثابت قرار دارند و چنین سردردی را تجربه می کنند، این درد را جدی بگیرند. این سردرد مبهم با تغییر مکانی که نشت مونوکسید کربن در آن وجود دارد، به سرعت بهبود می یابد.

ضعف عضلانی و سرگیجه

پس از جایگزینی مونوکسید کربن با اکسیژن در خون، سلول های بدن حیات خود را از دست می دهند. ضعف عضلانی یکی از عواقبی است که در نتیجه مرگ سلول ها گریبان افراد را خواهد گرفت. در صورت بروز ضعف عضلانی، کارهای روزمره مانند پیاده روی برای انسان سخت و چالش برانگیز خواهد بود.

از دیگر نشانه های هشدار دهنده اولیه برای مسمومیت با مونوکسید کربن، سرگیجه است. در مواردی که مسمومیت شدید باشد و مونوکسید کربن در حجم بالایی تنفس شده باشد، علاوه بر سرگیجه، شاهد از دست رفتن هوشیاری فرد مسموم و حتی غش کردن او خواهیم بود.

حالت تهوع و استفراغ

نخستین نشانه های مسمومیت خفیف با مونوکسید کربن مانند نشانه های بیماری آنفولانزا است. حالت تهوع، استفراغ و خستگی از همین علائم مشترک بین آنفولانزا و مسمومیت با مونوکسید کربن هستند. برای تشخیص تفاوت علائم مسمومیت با گاز و آنفولانزا باید دقت کرد که علائم یاد شده در آنفولانزا با بالا رفتن دمای بدن و بروز تب همراه است که در هتگام مسمومیت با مونوکسید کربن شاهد این عارضه نخواهیم بود.

بنابراین اگر چند نفر در یک محیط بسته علائم یاد شده را در خود مشاهده می کنند، شرایط موجود نگران کننده و اضطراری به نظر می رسد و اقدامات اورژانسی ضروری به نظر می رسد.

تنگی نفس

برخی از علائم دیده شده در زمان مسمومیت با مونوکسید کربن با گذر زمان تشدید می شوند. تنفس سریع یا تنگی نفس از این دسته علائم هستند. بنابراین چنین علامتی به همراه سایر علامت های ذکر شده، زنگ خطر را به صدا در می آورد و نباید نادیده گرفته شود، به ویژه اگر چند نفر به صورت هم زمان این علائم را بروز می دهند.

با بروز تنگی نفس در افراد مسموم باید منتظر احساس فشار و درد در ناحیه قفسه سینه باشیم. ممکن است برخی مسمومان که تنگی نفس را تجریه می کنند، از این علائم نیز رنج ببرند. این درد که در ناحیه سینه بروز می کند، به همراه تندتپشی (بیش از 100 تپش قلب در دقیقه) دیده خواهد شد.

گیجی و خواب آلودگی

به علت تجمع مونوکسید کربن در خون، توانایی تفکر روشن در فرد از بین می رود. در نتیجه از بین رفتن توانایی فکر کردن مشکلاتی مانند سردرگمی، اختلال در قضاوت، مشکلات حافظه و گاهی توهم نیز در افراد دیده خواهد شد.

مسمومیت با مونوکسید کربن در اغلب مواقع احساس خواب آلودگی را نیز به همراه خواهد داشت. این نشانه اغلب دست کم گرفته می شود و به آن توجهی نمی شود. در نتیجه به خواب رفتن فرد و ادامه پیدا کردن تنفس مونوکسیدکربن، مسمومیت تا درجات بالا ادامه پیدا کرده و منجر به مرگ می شود.

تاری دید

به علت کمبود اکسیژن در مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مشکلات به وجود آمده در مفز باعث بروز تاری دید می شود. این نشانه برخلاف موارد قبلی کم تر شایع است و تنها در مواردی دیده می شود که مسمومیت به مرحله

پیشرفته رسیده باشد و تجمع مونوکسید کربن در خون به سطح بسیار زیادی می رسد.

در صورتی که تاری دید و مشکلات بینایی در افراد دیده شود و سایر موارد ذکر شده در این لیست در آن ها وجود

داشته باشد، دریافت کمک های اورژانسی پزشکی بسیار لازم است.

تشنج

در صورت مسمومیت  سطح بالا با مونوکسید کربن تشنج نیز در برخی افراد دیده می شود. این تشنج در واقع یک انفجار خارج از کنترل است که در بخش فعالیت های الکتریکی مغز اتفاق می افتد و در نتیجه اسپاسم عضلانی را به همراه خود دارد.

افراد مسموم با گاز مونوکسید کربن معمولا در شرایط نزدیک به مرگ تشنج می کنند. کمک پزشکی در این مرحله بسیار ضروری است که در صورت تاخیر در آن ممکن است فرد مسموم از نقطه احیا عبور کرده و جان خود را از دست بدهد.

در موارد زیر به فکر مسمومیت با گاز منوکسید کربن باشید

• اگر همه اعضای خانواده یا همکاران شما دارای علائم مشابهی که در بالا ذکر شده است هستند.
• هنگامی که محیط را ترک می کنید علائم دیده شه در شما از بین می رود.
• علائم را تنها در فصلی خاص مشاهده می کنید(فصولی که وسایل گرمایشی روشن هستند)

پیشگیری از مسمومیت با مونوکسید کربن

سیگار کشیدن باعث افزایش مونوکسید کربن شده و توانایی بدن در انتقال اکسیژن را کاهش می دهد. به همین دلیل باید بین 10 تا 12 ساعت قبل و بعد از غواصی از سیگار کشیدن اجتناب کرد. علاوه براین، سیگار کشیدن خطر آسیب انبساط ریه (overexpansion) را افزایش می دهد. علت این است که بافت ریه توسط مواد شیمیایی موجود در سیگار آسیب دیده است.

یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه در مسمومیت با مونوکسید کربن استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد است. لازم و ضروری است که پیش از راه اندازی بخاری منافذ دودکش را از بین برد و انسداد های احتمالی ان را بررسی کرده و از باز بودن راه دودکش اطمینان کسب کرد. این مساله یکی از گام های مهم در جلوگیری از مسمومیت با مونوکسید کربن است.

با بررسی رنگ شعله بخاری اطلاعات مناسبی از نحوه عملکرد آن به دست می آید. رنگ مناسب شعله بخاری آبی است. این مطلب درباره اجاق گاز نیز صدق می کند. اگر رنگ شعله بخاری یا اجاق گاز به رنگ های نارنجی و قرمز تغییر کند، این مساله نشان دهنده نقص در سوختن گاز و مشکل در اکسیژن رسانی در محیط است. اگر رنگ شعله آبی نباشد ممکن است هوای لازم به بخاری نرسد و گاز مونوکسید کربن در محیط تولید شود.

در صوت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه لازم است روزنه ای برای جابه جایی هوا تدارک دیده شود و همه درب و پنجره ها به خصوص پنجره اتاق خواب مسدود نشود.

هرگز نباید اقدام به نصب آبگرمکن در حمام کرد. در آشپزخانه نیز نباید از شعله های اجاق گاز برای گرم کردن محیط استفاده کرد.

انتهای دودکش باید حداقل یک متر از پشت بام و یک متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد. داشتن کلاهک به شکل H نیز از الزامات دودکش است.

دودکش و همه اتصالات آن باید از جنس های مقاوم ساخته شده باشند. هیچ منفذ یا نشتی نباید در سرتاسر دودکش وجود داشته باشد. لازم است که قطر لوله دودکش از قطر خروجی وسیله گازسوز گرمایشی بزرگ تر باشد یا حداقل یا آن هم اندازه باشد.

دقت کنید که لوله خارجی بخاری نباید به طرف ظرف آب قرار داده شود. وسایل گرمایشی گازسوزی که بدون دودکش هستند و یا دارای نقص در دودکش هستند به هیچ وجه نباید مورد استفاده قرار بگیرند.

ممکن است در صورت مداومت در روشن بودن بخاری های گازی دیواری، خطراتی محیط را تهدید کند. از آبگرمکن های گازی دیواری نباید در مکان هایی که بسته هستند یا فاقد جریان هوا هستند، استفاده کرد.

تمامی وسیله های گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل باشند. این دودکش باید منتهی به فضای بیرونی باشد. هرگز نباید از منقل یا کباب پز در خانه، گاراژ یا محوطه بسته استفاده کرد.

هرگز نباید از بخاری یا چراغ نفتی که دودکش ندارد در خانه به ویژه در زمان خواب استفاده کرد.

توصیه می شود درون خانه به ویژه در محل خواب از دستگاه دتکتور مونوکسید کربن استفاده شود. ضروری است که برای تعمیر وسایل گرمایشی گازسوز از افراد مجرب و باتجربه استفاده کرد و ریسک مشکلات احتمال همکاری با افراد غیر حرفه ای را به کلی از بین برد.