به گزارش اقتصاد آنلاین، بیش از دو ماه است که شاهد فیلترینگ اینترنت در کشور هستیم. این موضوع، آن هم در دنیای پسا کرونا که تقریبا تمامی فعالیت‌های بشر به اینترنت گره خورده است، مشکلات زیادی را برای تمام اقشار به دنبال داشت. اما کسب و کارهای آنلاین شاید قشری باشند که بیشترین ضرر را از فیلترینگ دیدهاند. کسب و کارهایی که در زمان کرونا، غالباً به اینستاگرام کوچ کردند و ادامه حیات خود را در اینترنت میدیدند و درست زمانی که کسب و کارشان در حال جوانه زدن بود، قطعی اینترنت چون آواری بر کسب و کارشان فرو ریخت.
آماری که سخن می‌گویند
شاید دقیقا نتوان گفت که قطعی اینترنت چه آسیبی برای کسب و کارها به دنبال داشته است؛ زیرا آمارهای ضد و نقیص بسیاری نیز از تعداد کسب و کارهای اینترنتی در کشور موجود است. برای مثال پیشتر فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور، گفته بود: «طبق آمار در اینستاگرام دو میلیون و ۴۰۰ هزار واحد صنفی مجازی در کشور فعالیت دارند که از تعداد واحد‌های صنفی واقعی هم بیشتر هستند.»
وزیر ارتباطات معتقد است: «در حال حاضر سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ایران حدود ۷ درصد است.»
همچنین طبق گزارش اتاق بازرگانی حدود ۹ میلیون نفر به طور مستقیم از بستر اینستاگرام استفاده می‌کنند. علاوه بر آن مدیرکل دفتر خدمات کسب‌‌‌‌‌‌وکار وزارت صمت نیز اظهار کرد که ۹۰درصد از کسبوکارهای حوزه تبلیغات در فضای اینستاگرام دچار مشکل شده است. بنابراین باتوجه به اینکه متاسفانه مرجع آماری نداریم و از آنجا که بسیاری از این کسبوکارها مجوز‌محور نبوده‌‌‌‌‌‌اند، آمار دقیقی هم از آنها نداریم و نمیتوان گفت دقیقا چند شغل بعد از فیلترینگ به مشکل خورده‌است. لذا بر اساس آمار متفاوت از ۳۰۰هزار تا ۳میلیون کسب‌‌‌‌‌‌وکار در اینستاگرام، دچار مشکل شده‌اند. عددی که اگر افراد غیرمستقیم را هم وارد بازی کنیم، چیزی بین یک تا ۱۰میلیون خواهد شد. با همه این اوصاف و اعداد و ارقام غیرقطعی، چیزی که در این بین قطعی است، آسیبی است که قطعی اینترنت بر این کسب و کارها وارد کرده است. وب‌سایت جهانی «نت‌بلاکس» در خبری مدعی شد که قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیارد دلار معادل ۴۵میلیارد تومان زیان اقتصادی به ایران وارد میکند. رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران نیز مدعی شده بود که تا سوم ابان ماه، محدودیت اینترنت ۳۵هزار میلیارد‌تومان به اقتصاد حوزه فناوری اطلاعات و ۴۵هزار میلیارد‌تومان به کسبوکارهای سایر حوزهها خسارت وارد کرده است.
از سویی بسیاری معتقدند که کسب و کارها با قطعی اینترنت در حال حرکت به سمت نابودی هستند. برای مثال خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، با اشاره به موضوع قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت گفته «امسال به‌عنوان سال‌دانش‌‌‌‌‌بنیان نامگذاری شد اما محدودیت‌های اینترنت سبب شد که نه‌‌‌‌‌تنها شرکت‌های دانش‌‌‌‌‌بنیان و دیجیتال با رشد و بهبود شرایط روبه‌‌‌‌‌رو نشوند، بلکه شرایط سختی را هم تجربه کنند. آنچه رخ‌داده این است که خیلی از کسبوکارها با زیان شدید روبه‌‌‌‌‌رو شده یا تعطیل‌شده‌‌‌‌‌اند. قشر جوان بیشترین آسیب را از این محدودیت‌ها دیدهاند. محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ آسیب شدیدی به کسبوکارهای کوچک و بزرگ وارد کرده و تداوم این شرایط میتواند باعث ازبین‌رفتن بخش زیادی از کسبوکارها بشود.»
بنابراین هرچند آمار دقیقی از اینکه قطعی اینترنت چه بلایی بر سر فضای مجازی آورده، در دسترس نیست؛ اما اینکه نان بسیاری از خانواده‌ها در گرو این فضا است، کاملا مشخص بوده و نمیتوان آن را انکار کرد. حال سیاستگذاران، پلتفرم‌های داخلی را جایگزینی برای این خانواده‌ها عنوان می‌کنند. اما سوال این است که حتی در صورت برابری زیرساخت پلتفرم‌های ایرانی و خارجی، چه کسی ضرر و زیان از صفر شروع کردن این کسب و کارها را تقبل خواهد کرد؟ چرا کسب و کارها باید پس از سال‌ها هزینه و فعالیت برای ارتقای شغل و افزایش فروش، دوباره از صفر شروع کنند؟
اقتصاد دیجیتال در حال نابودی
شاید اینکه بخواهیم تنها از ضرر قطعی اینترنت بر کسب و کارهای اینترنتی بگوییم، به نوعی تقلیل دادن مساله باشد. موضوع مهم دیگر اقتصاد دیجیتالی است که بدنه آن در جریان فیلترینگ در حال نابودی است و اگر فکری به حال آن نشود، مانند دیگر بازارهای جهانی که به دلایلی چون تحریم، سیاستگذاری اشتباه و… از دست رفتند، این حوزه را نیز از دست خواهیم داد. موضوعی که به هیچ عنوان قابل جبران نخواهد بود.
برای مثال نایب‌‌‌‌‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران، در نشست هیات‌نمایندگان اتاق پایتخت گفته بود: «به واسطه اینترنت ما شبکه بسیار بزرگی از جوانان را در سراسر دنیا داشتیم، ایران همیشه فرصتی برای جهش در اقتصاد دیجیتال داشت. اقتصاد دیجیتال، فرصت صادرات خدمات فنی و مهندسی در آینده و جهش در بسیاری از حوزهها را برای ما فراهم میکند. اگر این بدنه نحیف از بین برود، بازسازی آن در افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت غیرممکن است.»
بنابراین تاثیر فیلترینگ بر اقتصاد، چیزی بسیار فراتر از کسب و کارهای اینترنتی است و ادامه این روند میتواند نابودی اقتصاد دیجیتال را به دنبال داشته باشد.
پلتفرم ایرانی پاسخگوی نیازها نیست
سیاستگذاران برای جبران ضرر و زیان‌های کسب و کارهای مجازی، پلتفرم‌های ایرانی را توصیه کرده‌اند. اما نظرسنجی‌هایی که تا به امروز انجام شده، حاکی از آن است که افراد علاقه‌ای به استفاده از این پلتفرم‌ها ندارند و به دلایل مختلف نمی‌خواهند وارد آن شوند. علاوه بر آن، اصلا پلتفرم داخلی، پاسخگوی نیاز این تعداد از کسب و کار نیست و کسب و کارها تا زمان فراهم شدن زیر ساخت آسیب بسیار زیادی از این موضوع خواهند دید. چرا کسب و کارهای مجازی باید تاوان سیاستگذاری غلط و فراهم نبودن زیرساخت در پلتفرم‌های داخلی را بدهند؟
هرچند سیاستگذاران سعی دارند با اعطای بسته‌هایی که قطعا به کسب و کارهای خرد نمیرسد و یا تشویق مردم به سمت پلتفرم داخلی موضوع را تقلیل دهند، اما این موضوع مانند دیگر مسایل قابل تقلیل نیست. چراکه زندگی و حیات مردم است. در شرایطی که اوضاع اقتصادی جامعه وضعیت بدی را سپری میکند. در شرایطی که قیمت مسکن در مرز ۴۰میلیون و تورم بالای ۴۰درصد، است، مردم خود راهی برای ادامه حیات و نجات از این شرایط تورمی یافته بودند و حال این زندگی نباید تحت تاثیر سیاست های نادرست قرار بگیرد.
