اقتصادآنلاین - مرتضی آل‌غفور؛ امروزه اینترنت و فضای مجازی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی شده و راه خود را به تمام ابعاد آن پیدا کرده است. مطابق آمار های مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، از زیر مجموعه های وزارت صمت، برآورد می‌شود در سال ۹۹ کشور ما بیش از ۵۸ میلیون کاربر تلفن همراه هوشمند و بیش از ۹۴ میلیون اکانت اینترنت داشته است. با فراگیر شدن فضای مجازی در کشور کسب و کار ها نیز سعی در استفاده از این پتانسیل بالقوه برای بالا بردن فروش خود داشته‌اند. طبق آمارهای همین مرکز، تعداد وبسایت های داری نماد اعتماد الکترونیکی(ای‌نماد) فعال، از ۴ عدد در سال ۸۹ به ۸۹هزار عدد در سال گذشته رسیده است. این رشد بالای کسب و کار ها در حالی است که خود این مجموعه، تعداد کل سایت های تجارت الکترونیک را بسیار بیش تر از آن و نزدیک به ۳۵۰ هزار عدد پیش بینی می‌کند؛ زمانی اهمیت تجارت الکترونیک در اقتصاد کشور مشخص می‌شود که بدانیم در سال گذشته مجموعا ۳ میلیارد تراکنش توسط درگاه های تجارت الکترونیک انجام شده‌است. نمودار زیر حجم تجارت الکترونیک و نسبت آن به تولید ناخالص داخلی بدون نفت را بر اساس داده های مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نشان می‌دهد.
همان طور که از این نمودار مشخص است تجارت الکترونیک، در سال گذشته با سرعت بالایی افزایش یافته و مجموع ارزش تجارت الکترونیک کشور به ۱۰۹۷ هزار میلیارد تومان رسیده است که معادل ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور بدون احتساب نفت است.
شبکه های اجتماعی نیز به واسطه محبوبیت بالای خود نقش پر رنگی در تجارت الکترونیک ایفا می‌کنند. بر اساس طرح آمار گیری از فرهنگ خانوار مرکز آمار، هر فرد بالای ۱۵ سال به طور متوسط روزانه یک ساعت و نیم زمان برای شبکه های اجتماعی صرف می‌کند. طبق بررسی های صورت گرفته در مرکز افکار سنجی ایسپا در مرداد امسال، نزدیک به ۷۹ درصد مردم استفاده از رسانه های اجتماعی را لازم و ضروری می‌دانند. در بخش دیگری از این افکار سنجی، نزیک به ۲۰ درصد کاربران شبکه های اجتماعی اعلام کرده اند که از آن کسب درآمد می‌کنند؛ همچنین ۵۵ درصد کاربران خود و یا خانواده شان تجربه خرید از شبکه های اجتماعی را داشته اند. این پتانسیل شبکه های اجتماعی باعث شده تا کسب و کار های زیادی در آنها شکل بگیرد. جدای از کسب و کار های کوچکی که تنها در این شبکه های اجتماعی فعال هستند، آمار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی حاکی از آن است که ۷۸ درصد واحد های تجارت الکترونیک علاوه بر وبسایت در شبکه های اجتماعی نیز فعال هستند. این در حالی است که این میزان برای سال ۹۷ تنها ۳۴ درصد بود. این خود گواهی بر حضور پر رنگ کسب و کارها در شبکه های اجتماعی است.
حال با مطرح شدن طرح صیانت از فضای مجازی در مجلس و زمزمه هایی از مسدود شدن کامل و یا کند شدن سرعت اپلیکشن های شبکه های اجتماعی خارجی؛ سر نوشت کسب کار های موجود در آنها در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
محبوبیت شبکه های اجتماعی داخلی نسبت به مشابه خارجی
مرکز ایسپا در بخش دیگری از سنجش مرداد ماه شبکه های اجتماعی ، اعلام کرده که ۴۸.۴ درصد ایرانیان تنها از اپلیکشن های خارجی استفاده می‌کنند، نزدیک به ۲۳ درصد از هر دو، و تنها ۱.۸ درصد ایرانیان تنها از اپلیکشن های ایرانی استفاده می‌کنند. همچنین مطابق نتایج، سنجش نگرش دیگری که در تیر امسال ، توسط این مرکز افکار سنجی صورت گرفت. واتس‌اپ، اینستاگرام و تلگرام سه شبکه اجتماعی پر طرفدار در ایران هستند که به ترتیب ۷۱.۴، ۵۳.۱، ۴۰.۴ درصد از ایرانیان از آنها استفاده می کنند. این در حالی است که روبیکا، محبوب ترین اپلیکشن شبکه اجتماعی ایرانی تنها ۸.۶ درصد از ایرانیان را به خود جذب کرده است. نمودار زیر میزان استفاده مردم از شبکه های اجتماعی مجازی را در تیر ماه امسال طبق برآورد های مرکز افکار سنجی ایسپا نشان می‌دهد.
به این ترتیب حتی تلگرام فیلتر شده محبوبیت بسیار بیشتری نسبت به اپلیکشن های داخلی دارد. باید دید شبکه های اجتماعی داخلی که حتی پس از فیلتر شدن تلگرام توانایی جذب کاربران آن را نداشتند؛ در صورت مسدود شدن تمام شبکه های اجتماعی خارجی می‌توانند کسب و کار ها را به خود متمایل کنند، و یا تجربه تلخ فیلتر تلگرام مجددا تکرار شده و کسب کار های کوچک را به نقطه شروع باز می‌گرداند.
