به صورت کلی قهوه از نظر نژاد به سه دسته اصلی روبوستا، عربیکا و لیبریکا تقسیم بندی می شود و مابقی اسامی مانند قهوه اسپرسو، قهوه فرانسه، قهوه ترک و غیره در واقع طریقه دم کردن قهوه می باشد. لازم به ذکر است که قیمت قهوه در ارقام نام برده شده تا حدودی با یکدیگر متفاوت می باشد. قهوه عربیکا نسبت به روبوستا کافئین کمتری دارد که این موضوع سبب خوش طعم شدن و افزایش محبوبیت آن در بازارهای جهانی شده است. در حال حاضر قهوه عربیکا نه تنها بیشترین سطح زیر کشت را به خود تخصیص داده است بلکه به عنوان گران قیمت ترین قهوه جهان نیز از آن یاد می شود. لبریکا نیز یکی دیگر از نژاد های قهوه می باشد که به دلیل ناچیز بودن سطح زیر کشت آن، کمتر کسی اسم این محصول را شنیده است و قیمت آن نیز به نسبت دو نمونه دیگر به مراتب پایین تر می باشد. در حال حاضر قهوه عربیکا و روبوستا پرفروش ترین ارقام قهوه به حساب می آیند که از آنها برای تهیه محصولات مختلفی از جمله کاپوچینو، نسکافه و غیره استفاده می شود.
محبوبیت زیاد قهوه باعث شده صدها برند مختلف فعالیت خود را در زمینه تولید و فروش انواع قهوه و مشتقات مربوط به آن آغاز کنند. این برندها محصولات خود را در حجم و بسته بندی های متنوع شیشه ای، پلاستیکی، پاکتی و غیره در بازار عرضه می کنند که قیمت گذاری آنها بر اساس کیفیت قهوه و نوع بسته بندی آنها مشخص می شود. به صورت کلی فاکتورهای متعددی از جمله حجم تولید سالانه، نرخ روز ارز، درجه کیفیت، اندازه دانه قهوه، بسته بندی، نوع قهوه، منطقه تولید و غیره بر روی قیمت تمام شده قهوه تاثیر دارند که در ادامه برخی از مهم ترین آنها را بررسی خواهیم کرد.
تاثیر نرخ ارز بر روی قیمت قهوه
پرورش گیاه قهوه نیازمند شرایط اقلیمی و آب و هوای خاصی می باشد، به همین دلیل تنها برخی از کشورها امکان پرورش این گیاه را دارند که متاسفانه ایران جزء آنها نمی باشد، به همین دلیل تمام قهوه موجود در بازار وارداتی می باشند و قیمت روز قهوه بر اساس قیمت این محصول در بازارهای جهانی تعیین می شود. این موضوع باعث شده ایران هیچ گونه کنترلی بر روی قیمت قهوه در بازارهای داخلی نداشته باشد و قیمت قهوه با کوچکترین تغییری بر روی قیمت دلار، تغییر پیدا کند. البته در سال های گذشته برخی از برندهای ایرانی نیز فعالیت خود را در زمینه فروش انواع قهوه و مشتقات آن آغاز کردند اما این برندها نیز همچنان ناچار به واردات دانه های رست شده یا خام قهوه برای تهیه محصولات خود می باشند. بنابراین نرخ ارز بر روی قیمت قهوه تولید شده توسط برندهای ایرانی نیز تاثیر دارد.
یکی از مشکلاتی که خریداران قهوه با آن مواجه هستند، تاخیر در کاهش قیمت قهوه با وجود کاهش قیمت دلار در بازار می باشد. با وجود اینکه افزایش قیمت دلار سبب بالا رفتن قیمت این محصول به صورت لحظه ای می شود اما این ماجرا در خصوص کاهش قیمت ارز صدق نمی کند. این مشکل دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم ترین آنها امتناع فروشندگان و وارد کنندگان از کاهش قیمت می باشد. در واقع از آنجایی که کاهش قیمت دلار مستمر نیست و تنها در کوتاه مدت اتفاق می افتد، بسیاری از فروشندگان برای خدشه دار نکردن اعتبار خود و اینکه مجبور نباشند همان محصول را بعد از چند روز با قیمت بالاتر خریداری کنند، قیمت قهوه را کاهش نمی دهند.
نقش همخوانی عرضه و تقاضا بر روی قیمت قهوه
همخوانی عرضه و تقاضا نقش اساسی و مهمی بر روی قیمت انواع قهوه در بازار دارد. با توجه به اینکه قهوه جزء محصولات وارداتی می باشد و سالانه مقادیر قابل توجهی از آن به صورت پودر، دانه و غیره وارد کشور می شود، می توان گفت که حجم واردات به صورت مستقیم بر روی قیمت قهوه تاثیر دارد. در صورتی که واردات این محصول کاهش پیدا کند و قهوه عرضه شده در بازار پاسخگوی نیاز بازار نباشد، قیمت قهوه به صورت لحظه ای افزایش پیدا می کند.
قیمت قهوه در بازارهای داخلی
قیمت تمام شده قهوه در بازارهای داخلی کشور به فاکتورهای متعددی از جمله نام برند، نوع بسته بندی، دخالت واسطه ها، درجه رست شدن، کیفیت، عطر، طعم، تازه بودن، نوع قهوه، رنگ و غیره بستگی دارد. وارداتی بودن قهوه باعث فراهم شدن زمینه دخالت واسطه ها شده که این موضوع در نهایت بر روی قیمت قهوه به صورت مستقیم تاثیر خواهد داشت. در واقع این واسطه ها اقدام به خرید قهوه از تامین کنندگان اصلی یا وارد کنندگان کرده و بعد از اضافه کردن هزینه های جانبی، همان محصول را با قیمت بالاتر به خریدار نهایی تحویل می دهند. به همین دلیل ممکن است افراد هنگام خرید قهوه با قیمت های متغیری مواجه شوند.
یکی از پارامترهای تاثیرگذار دیگر بر روی قیمت قهوه تعرفه گمرکی واردات قهوه می باشد. دقت داشته باشید که تعرفه گمرکی قهوه بو داده، بو نداده، پودر قهوه و غیره با یکدیگر تا حد زیادی تفاوت دارند. لازم به ذکر است که این تعرفه ها ثابت نیستند و دائما در حال تغییر می باشند که این موضوع در نهایت قیمت قهوه در بازارهای داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد. کشور وارد کننده نیز یکی دیگر از مولفه های تاثیرگذار بر روی قیمت قهوه می باشد. در صورتی که مسافت بین دو کشور مبدا و مقصد کمتر باشد، هزینه های حمل و نقل، نگهداری از محصول، نیروی انسانی و غیره نیز به همان نسبت کمتر خواهد بود که این موضوع در نهایت هنگام قیمت گذاری قهوه در بازار مد نظر گرفته می شود.
قیمت انواع قهوه از نرخ تورم نیز تاثیر می پذیرد. افزایش نرخ تورم سبب بالا رفتن هزینه های حمل و نقل، توزیع، نیروی انسانی، بسته بندی، انبارداری و غیره خواهد شد که این عوامل نیز در نهایت منجر به افزایش قیمت قهوه خواهند شد. تمامی فاکتورهای نام برده به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر روی قیمت قهوه تاثیر دارند و ممکن است قیمت قهوه را در بازارهای داخلی و خارجی به صورت لحظه ای تغییر دهند.
