اقتصاد آنلاین- محبوبه فکوری؛ بازار کاغذ به خصوص در حوزه کاغذ روزنامه همچنان ملتهب است و قیمت در بازار به میزان قابل توجهی افزایش یافته است؛ حال آنکه، توانایی تولید کاملا در کشور وجود دارد و اگر ریل‌گذاری‌های دولت اصلاح شود و حمایتهای لازم از تولیدکنندگان صورت گیرد، نه تنها این التهاب فروکش خواهد کرد، بلکه تولید هم مسیر خود را پیدا کرده و راه تنظیم درست بازار را هموار می‌کند.
بازار کاغذ روزنامه که ظرف هفته‌های گذشته با التهابات بسیار مواجه بوده، امروز دستخوش تصمیماتی است که به دلیل عدم حمایتهای دولت ظرف ماههای گذشته، چنین حال و روزی را تجربه می‌کند و تولیدکنندگان بزرگ کشور که توانایی پاسخگویی به تمامی نیازهای این بخش را دارند، به حاشیه رانده شده‌اند؛ هر چند دولت سیزدهم تا حدودی تلاش کرده تا بتواند کاستی‌های گذشته را جبران کرده و تولید را دوباره به روزهای اوج خود نزدیک کند، اما به هر حال، تا زمانی که چرخ‌های کارخانجات بزرگ در صنعت کاغذ به حرکت درنیایند، نمی‌توان این تلاش‌ها را مثمرثمر دانست.
برآوردهای آماری حکایت از آن دارد که نیاز کشور به کاغذ روزنامه ۳۰ تا ۴۰ هزار تن است که اتفاقا ظرفیت تولید آن از سوی بزرگترین کارخانه تولیدکننده کاغذ در ایران وجود دارد، اما زیرساختها در حوزه تامین مواد اولیه همچنان مانعی بر سر راه شده تا نیازهای این بازار از طریق واردات تامین شود، چراکه هم اکنون امکان تولید کاغذ روزنامه در کشور وجود ندارد؛ حال آنکه ساختار کارخانه‌ای که بزرگترین تولیدکننده کاغذ در کشور است، کاملا به نحوی است که توانایی تولید این محصول را تا سطح ۹۰ هزار تنی هم دارا است و کافی است تنها زیرساخت‌های لازم را برای آن فراهم کرد.
نکته حائز اهمیت در این میان، جذابیت ارزهای ۴۲۰۰ تومانی و البته واردات کالا برای بسیاری از مقامات مسئول و تصمیم‌گیر کشور است که به صورت سنتی، ترجیح می‌دهند کالای مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین شود و خیلی هم، به تولید داخلی علاقمند نیستند؛ به همین دلیل واردات آن هم در شرایط کنونی مضیقه ارزی کشور، باز هم انجام می‌شود و به جای حمایت از تولید داخلی، کالاهای وارداتی آن هم با ارزهای رانتی، مسئولیت تنظیم بازار و پاسخگویی به نیازها را به دوش می‌کشند؛ هر چند به هر حال از رانت‌ها و اتفاقاتی که به طور معمول در سایر کالاها برای ارزهای ۴۲۰۰ تومانی می‌افتد هم در امان نیستند و بازار هم به موازات آن، همچنان متلاطم باقی می‌ماند.
حالا فعالان این صنعت و تولیدکنندگان می‌گویند اگر قرار باشد که کاغذ روزنامه کل کشور از طرف تولیدکننده داخلی تامین شود، امکان آن وجود دارد؛ فقط کافی است که زیرساخت‌های لازم فراهم شده و مواد اولیه مورد نیاز به موقع تامین شود.
به گفته فعالان این حوزه، تامین مواد اولیه از سایر کشورها در شرایط کنونی، به لحاظ مشکلات موجود در حوزه گمرک از یک سو و تحریم‌ها از سوی دیگر، عملا با دشواری‌های خاصی همراه است که اگر حمایتهای دولتی صورت نگیرد، تولیدکنندگان از پس رفع آنها برنخواهند آمد.
موضوع دیگر در این رابطه اختصاص ارز لازم برای واردات مواد اولیه است، چراکه اکنون جذابیت پرداخت ارزهای رانتی به واردات کالای تمام‌شده بسیار بالا است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که متولی این حوزه است، تامین‌کننده و تصمیم‌گیر در این بخش به شمار می‌رود؛ این در حالی است که بنا به روایت‌های مختلف، قرار است برای حمایت از صاحبان رسانه‌ها، اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ روزنامه تا پایان سال ادامه یابد، در حالیکه تولیدکنندگان می‌گویند اگر همین ارز به واردات مواد اولیه اختصاص داده شود، نه تنها کاغذ مورد نیاز بازار تامین خواهد شد، بلکه اشتغال هم حفظ شده و چرخ تولید به حرکت واداشته می‌شود؛ موضوعی که عدم توجه به آن باعث شده تا اکنون، حتی یک کیلوگرم از ۳۰ هزار تنی که مورد نیاز کشور در این نوع از کاغذ است، تولید نمی‌گردد.
البته موضوع واردات مواد اولیه و تولید کاغذهای روزنامه به دلیل گرفتاری‌های عدیده‌ای که دارد، کار را برای تولیدکنندگان از مقرون به صرفه بودن خارج کرده و اگرچه اکنون قیمت کاغذ روزنامه به دلیل سیاست‌های غلط به کیلویی ۳۰ هزار تومان رسیده است، اما تا یکماه پیش هر کیلوگرم از آن، ۲۳ هزار تومان معامله می‌شده است؛ حال آنکه قیمت تمام شده به دلیل مشکلاتی که وجود دارد، اکنون از این رقم بالاتر است؛ در حالیکه تولیدکنندگان می‌گویند سیاست‌های غلط دولتی و عدم حمایت آن از تولید کاغذ روزنامه، قیمت تمام شده را بالا برده و اگر این سیاستها اصلاح شوند، قیمت کاملا رقابتی بوده و تولید مقرون به صرفه است؛ چه بسا تولید با نرخ پایین‌تر از واردات هم صورت گیرد.
در واقع، برای تولید کاغذ روزنامه، نیاز به چوب مرغوب وجود دارد که این چوب مرغوب می‌تواند از درخت صنوبر با قطر مناسب باشد، در حالیکه بخشی از آن از طریق تولید داخلی و بخشی دیگر از طریق واردات از کشور روسیه تامین می‌شود؛ اما واردات آن تماما با ارز آزاد انجام می‌گیرد.
اما این همه داستان بازار کاغذ نیست؛ بلکه در حوزه کاغذ چاپ و نشر و بسته بندی نیز مشکلاتی وجود دارد که البته به مراتب کمتر از کاغذ روزنامه است. در این میان، برخی از کارخانجاتی که توانایی تولید هر سه نوع کاغذ را دارند، اکنون با مشکلات بسیاری مواجه هستند که دامنه آن از عدم تامین به موقع مواد اولیه تا تامین ارز و حتی قطعی‌های برق هم کشیده شده است.
اکنون بزرگترین کارخانه تولیدکننده کاغذ در ایران که ظرفیت تولید سالانه ۱۷۵ هزار تن انواع کاغذ را دارد، نه تنها کاغذ روزنامه را علیرغم توانایی‌های خود تولید نمی‌کند؛ بلکه در تامین مواد اولیه هم مشکلات جدی دارد.
اینجا است که باید دولت با حمایتهای هر چه بیشتر خود از تولیدکنندگان بزرگ داخلی، زمینه را برای تامین نیاز بازار از منابع داخلی فراهم کرده و حتی به موازات در گام دیگر، زمینه را برای تعادل‌بخشی به تولید کالاهای مختلف در این حوزه فراهم نماید، چراکه هم اکنون در برخی از انواع کاغذ، مازاد تولید وجود دارد و در حالیکه خط تولیدی این تولید مازاد می‌تواند به تولید کاغذ روزنامه اختصاص یافته و نیاز بازار را تامین کند، اما به دلیل سیاستگذاری غلط، تولید یک دسته از کاغذ با مازاد عرضه مواجه بوده و تولید نوع دیگر، با کمبود عرضه دست و پنجه نرم می‌کند.
