اقتصادآنلاین – فاطمه جوادی؛ امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو درخصوص وضعیت عرضه خودرو در بورس کالا به اقتصادآنلاین گفت: روش معمول برای فروش خودرو در دنیا عرضه در حاشیه بازار و یا همان قیمت‌گذاری آزاد است که برای شرایط فعلی ایران مناسب نیست و در حال حاضر هیچ سیاستمداری آن را اجرا نمی‌کند. راه بعدی که در مواقع جنگ و یا در کشورهای کمونیستی به کار می‌رفته، قیمت‌گذاری دستوری است که در ۵ سال اخیر در کشور به کار رفته و باعث به هم ریختن بازار و زیان‌دهی به مردم و صنعت خودرو شده است. راه آخر نیز عرضه خودرو در بورس کالا بوده که با توجه به شرایط ایران در این مدت موفق بوده است؛ ابتدا خودروهای کم تیراژ و گران‌قیمت عرضه و مانع از افزایش قیمت‌ها شد.
کاکایی افزود: قبل از جهش‌های قیمتی اخیر خودرو که همزمان با افزایش نرخ دلار رخ داد، ۲۰۷ با عرضه در بورس پایین‌تر از نرخ بازار به فروش می‌رفت. در این سه هفته اخیر با وجود تنش‌های ارزی که ناشی از سیاست‌ها، مسائل اقتصاد کلان و موضوع برجام بود؛ بورس کالا عرضه خودرو نداشته، اما به طور کلی در مواردی که خودرو به صورت مرتب و در تعداد معقول عرضه شده، قیمت پایین آمده و یا ثابت مانده است.
وی ادامه داد: هرچند عرضه خودرو در بورس کالا موفق بوده؛ اما ما نباید این انتظار را داشته باشیم که بورس کالا مشکلات صنعت خودرو را رفع کند. این دولت است که باید فشارها را برای افزایش تولید تشدید کند تا با رشد تیراژ و بهبود کیفیت، قیمت ثبات پیدا کند. البته این وضعیت در شرایطی محقق می‌شود که نرخ ارز ثابت بماند.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: روش قیمت‌گذاری دستوری باعث یک سری رانت می‌شد که با روش عرضه در بورس این رانت جمع شد و طبیعی است که درحال حاضر صدای اعتراض برخی به گوش برسد. ضمن این که عده‌ای دوست دارند تمام مشکلات کشور را گردن خودروسازها بیندازند.
کاکایی با انتقاد از اختصاص سهمیه خودرو به مادران گفت: در حال حاضر ۷۰ درصد تولید خودروهای پرتیراژ در دو طرح سهمیه مادران و خودروهای فرسوده عرضه می‌شود. مگر چند درصد خودرو در بورس کالا عرضه کردند که این تعداد را به مادران می‌دهند؟ اختصاص سهمیه خودرو به مادران، طرح خوبی است؛ اما چرا باید پول آن را خودروسازان بدهند و اصلا چه ربطی به آنها دارد. این موضوع وضعیت بازار را به هم می‌ریزد؛ دولت به جای این کار می‌تواند به مادران پول بدهد. اختصاص تولیدات ایران خودرو و سایپا به طرح مادران اشتباه است. این دو شرکت صندوق اعانه ملی هستند؛ چرا دولت هر جا پول کم می‌آورد از جیب خودروسازان خرج می‌کند؟
وی تصریح کرد: هر زمانی که به صورت مرتب و با برنامه خودرو در بورس عرضه شد؛ می‌توان روند افزایش و یا کاهش قیمت خودرو را بررسی کرد. اما این طرح تا به امروز با نظم اجرا نشده، به دلیل این که سیاست‌گذاری ما نظم ندارد؛ در حال حاضر هم همین بی‌نظمی وجود دارد و دولت سیاست شل کن سفت کن را دنبال می‌کند.
این استاد دانشگاه درخصوص حذف رانت با عرضه خودرو در بورس اظهار کرد: در ۵ سال گذشته بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رانت در حوزه فروش خودرو تولید شده است؛ هر گامی که مانع تولید رانت شود، به نفع صنعت کشور است. صرف چند بارعرضه سبب شده تا به گفته رییس سازمان بورس ۱۱ هزار میلیارد تومان به جیب دلالان نرود.
کاکایی گفت: هر چند ابتدا از مخالفان عرضه خودرو در بورس بودم، اما این روش در برابر دو روش دیگر به ویژه قیمت‌گذاری دستوری تنها راه حل ماست و راه دیگری وجود ندارد. دو یا سه بار عرضه خودرو در بورس، مشکل بازار خودرو را حل نمی‌کند و تداوم این روند سبب می‌شود تا به ثبات برسیم.
وی درخصوص عرضه خودروهای وارداتی در بورس نیز گفت: واردات خودرو در شرایط فعلی غلط بود و خود به عاملی برای افزایش قیمت دلار منجر شد؛ چرا که رشد تقاضا برای دلار باعث افزایش قیمت آن شد. اما تنها راهکار فروش خودروهای وارداتی هم عرضه در بورس کالا است؛ قیمت‌گذاری دستوری و قرعه‌کشی در این زمینه مسخره است. البته یک خرابکاری هم در این زمینه شده که امیدوارم غلط باشد و آن این است که مسئولان برای این که قیمت خودروهای وارداتی ارزان باشد، تعرفه ۵۰ درصدی را ۱۰ درصد محاسبه کرده‌اند و ۴۰ درصد از حق و حقوق دولت گذشته‌اند. کاش همین کار را برای خودروهای داخلی هم می‌کردند تا قیمت پایین بیاد؛ اما این اتفاق برای خودروهای خارجی رخ می‌دهد، چون عده‌ای به دنبال دلالی‌اند. اگر هدف دولت واقعا کاهش قیمت خودرو بود، از مالیات مضاعفی که از ایرانی‌ها در زنجیره ارزش تامین دریافت می‌کند، صرف‌نظر می‌کرد. در این که اخذ مالیات و تعرفه حق دولت است شکی نیست؛ سوال این جاست که چرا برای خودروهای وارداتی چنین تعرفه‌ای قائل شده‌اند؟
این کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: واردکنندگان خودروها با کاهش تعرفه‌ها دست پیش گرفته‌اند؛ چرا که وعده‌های آنها مبنی بر عرضه بهترین خودروی خارجی با نصف قیمت محصول داخلی و ایجاد رقابت در بازار شکست خورده است. برای مثال خودروی سراتو در بورس کالا رقمی حدود یک و نیم تا ۲ میلیارد قیمت خواهد داشت. ضمن این که برای خیلی از این خودروها استاندارها را هم رعایت نکردند و در آینده با عرضه این خودروها در بازار تمام این موارد روشن خواهد شد.
کاکایی در پایان گفت: در ۵ سال گذشته از جیب سهام‌داران ایران خودرو و سایپا قیمت‌گذاری دستوری را اجرا کردند و بالای ۱۵۰ هزار میلیارد به صنعت خودرو زیان وارد کردند که هر دوی آنها هم سهامی عام هستند. الان هم دولت به جای این که مشکل را که خود عامل‌اش است را حل کند؛ به دنبال این است که مشکلات موجود را به خودروسازان تحمیل کند.
