به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، با وجود برداشت‌های عمدتا منفی و نگران‌کننده که از سخنان نیکی هیلی در رسانه‌های متفاوت بین‌المللی شد اما می‌توان گفت که وی نه برای تمجید از توافق هسته‌ای با ایران و نه برای اعلام مراسم تشییع جنازه برجام به اندیشکده امریکن اینترپرایز رفته بود. میزبان وی برای این سخنرانی یکی از تند‌ترین اندیشکده‌ها در واشنگتن بود. مکانی که بسیاری آنجا را لانه‌ای برای معماری جنگ عراق و همچنین شعار مبارزه با ترور می‌دانند. البته می‌توان گفت که امریکن اینترپرایز میزبان تندروترین چهره‌های ضدایران در واشنگتن است.
به نظر می‌رسد که سیاست جدید دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا می‌تواند ارجاع دادن ماجرا به کنگره باشد. خمیرمایه سخنان نیکی هیلی تکراری بود و عجیب‌تر آنکه نماینده امریکا در سازمان ملل که اتفاقا قریب به ١٠ روز پیش با یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد جزییات فنی توافق هسته‌ای ١+٥ با ایران سخن گفته بود هنوز متوجه نشده است که برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام براساس مذاکرات شش کشور با ایران پیرامون مساله هسته‌ای این کشور است و لاغیر. این برداشت اشتباه از متن توافق هسته‌ای در دولت دونالد ترامپ که به نظر می‌رسد عمدا هم از سوی چهره‌هایی مانند نیکی هیلی پیگیری می‌شود در حال به خطر انداختن جان این توافق است. نیکی هیلی برای چندمین بار در این سخنرانی نیز تکرار کرد که توافق هسته‌ای لیست بلندبالایی از انتقادهای امریکا از رفتارهای ایران را مورد توجه قرار نداده است و بار دیگر هم مساله حمایت ایران از حزب‌الله لبنان و سایر فعالیت‌های منطقه‌ای تهران به انضمام آزمایش‌های موشکی این کشور را به توافق هسته‌ای سنجاق کرد.
در روزهایی که جهان گرفتار مساله کره شمالی است و بحران آزمایش‌های هسته‌ای این کشور نه فقط همسایگانش در شرق دور که اروپا، روسیه و امریکایی‌ها را هم نگران کرده است نیکی هیلی ترجیح داد به تنور ایران ستیزی رییس‌جمهور جدید امریکا مجال خاموش شدن ندهد. ابهام‌آفرینی پیرامون نقشه‌ای که دونالد ترامپ برای برجام کشیده است همچنان سیاستی بود که بر سخنان نماینده امریکا در سازمان ملل سایه انداخته بود. وی با این ادعا که توافق با ایران، دارای نقایص فراوانی است و خروج از آن وسوسه‌انگیز است، افزود: این توافق به نحوی بسته شده است که خروج از آن غیرجذاب‌تر به نظر می‌رسد. البته هیلی در ادامه سخنانش بارها تاکید کرد که نمی‌داند رییس‌جمهور ترامپ قرار است با این توافق چه کند.
براساس توافقی که کاخ سفید با کنگره امریکا در زمان باراک اوباما، رییس‌جمهور پیشین این کشور داشت، رییس‌جمهور باید هر ٩٠ روز یک بار در نامه‌ای به کنگره، پایبندی تهران به توافق هسته‌ای را اعلام کند. اگر چنین نامه‌ای در اختیار کنگره قرار نگیرد، توپ در زمین قانونگذاران امریکایی قرار می‌گیرد تا مشخص کنند که آیا باید تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را مجددا اعمال کنند یا خیر. این تحریم‌ها در حال حاضر براساس توافق هسته‌ای در حالت تعلیق به سر می‌برند. نیکی هیلی در بخش‌هایی از سخنانش ادعا کرد که تنها وظیفه رییس‌جمهور این نیست که پایبندی ایران به برجام را اعلام کند بلکه باید مشخص کند که آیا معلق ماندن اجرای تحریم‌های هسته‌ای ایران در چارچوب تامین منافع امریکا است یا خیر؟
نیکی در بخش دیگری از سخنانش درباره سیاست احتمالی ترامپ پیرامون برجام گفت: اگر رییس‌جمهور تصمیم بگیرد که پایبندی ایران به برجام را تایید نکند، این به معنی خروج ایالات متحده از برجام نخواهد بود. خروج از برجام بر اساس بندهای این توافق صورت می‌گیرد. مصوبه کنگره مربوط به روابط میان دولت و نمایندگان است. اگر رییس‌جمهور پایبندی ایران را تایید نکند، آن زمان مساله در اختیار کنگره خواهد بود و نمایندگان ٦٠ روز فرصت خواهند داشت در صورت نیاز علیه ایران تحریم تصویب کنند.
لورا روزن، خبرنگار ارشد المانیتور در بخشی از گزارش خود درباره سخنان نیکی هیلی می‌نویسد: «در قریب به یک ساعت سخنرانی که بخش عمده‌ای از آن به بیان ایرادها و کمبودهای برجام اختصاص داشت، نیکی هیلی هیچ گونه اظهارنظری در این باره که چه گام‌های فرعی وجود دارد که دولت ترامپ می‌تواند برای مهار رفتارهای هسته‌ای ایران در صورت پایان یافتن برجام بردارد، نکرد.» المانیتور در حالی به این مساله توجه کرده است که روسیه، چین و سه کشور اروپایی حاضر در مذاکره با ایران همواره تاکید کرده‌اند که برجام توانسته به اختلاف‌های هسته‌ای میان تهران با جامعه جهانی که عمر آن بیش از ١٠ سال بود، پایان دهد.
یک عضو سابق وزارت امور خارجه امریکا در این باره به لورا روزن می‌گوید: «اینکه نیکی هیلی هیچ پاسخی برای این سوال که جایگزین‌های برجام چیست، ندارد بسیار عجیب و گیج‌کننده است. یک سوال اساسی و همیشگی وجود دارد و آن هم این است که چرا کشورهای اروپایی باید از عدم تایید پایبندی ایران به برجام حمایت کنند؟ همچنین سوال دیگری که پاسخی برای آن نیست این است که چرا جهان بدون توافق هسته‌ای می‌تواند فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بیش از جهان با برجام، تحت نظر داشته باشد؟ به نظر می‌رسد که اصولا جمهوریخواهان تمایل بیشتری به غلبه بر دستاوردهای رییس‌جمهور پیشین امریکا دارند. آنها از زیرسوال بردن اصلاحات اوباما در حوزه سلامت و بهداشت عمومی حرف می‌زنند اما همزمان هیچ‌گونه جایگزینی هم برای آن ندارند.» نیکی هیلی درحالی مدام مساله نقص‌های برجام را تکرار می‌کند که حتی جمهوریخواهانی که با وی در این مساله هم عقیده هستند نیز تاکید دارند که خانم هیلی هیچ گونه طرحی برای فردای از بین رفتن برجام ندارد. مایکل سینگ از اعضای شورای امنیت ملی در دولت جورج بوش در این خصوص می‌گوید: «چالش اصلی که دولت با آن روبه‌رو است تشخیص ضعف‌های برجام نیست بلکه این است که باید با برجام چه کرد؟»
هشت ماه از حضور دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا در کاخ سفید می‌گذرد و در این مدت فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها تاکید کرده که هرچندبار که لازم باشد تکرار خواهد کرد که برجام توافقی بین‌المللی است و صرفا در مورد مساله هسته‌ای. مقام‌های روسیه نیز اخیرا اعلام کرده بودند که آماده کار با امریکایی‌ها برای ممانعت از تهدید توافق هسته‌ای توسط دولت جدید هستند. به نظر می‌رسد که چهره‌هایی مانند رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا نیز با توجه به همین مخالفت شدید اروپا با زیرپاگذاشته شدن برجام است که مخالف سیاست دونالد ترامپ برای خروج به هر قیمتی و با هر هزینه‌ای از برجام هستند. اما نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل که به نظر می‌رسد به فراخور کرسی که به خود اختصاص داده باید به قوانین روابط بین‌الملل مسلط باشد تاکید دارد که آنچه مهم است منفعت امریکا است و نه نظر متحدان امریکا در قاره سبز. نیکی هیلی در سخنرانی سه شنبه شب خود در این خصوص گفت: ما می‌دانیم که متحدان اروپایی ما خواهان باقی ماندن ما در این توافق هستند اما امریکا باید بررسی کند که آیا برجام بهترین تامین‌کننده منافع ملی امریکا است یا خیر؟
المانیتور در این باره می‌نویسد: «با وجود اینکه نیکی هیلی می‌گوید که امریکا نباید گروگان فشارهای بین‌المللی برای حفظ این توافق باشد اما دلیلی هم ارایه نمی‌دهد که چرا امریکا نباید با برجام، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود نگاه دارد و همزمان راه دیگری برای تغییر دادن دیگر رفتارهای نامطلوب ایران از نظر واشنگتن انجام دهد؟»
نیکی هیلی در بخش‌های دیگری از سخنان خود با این ادعا که نمی‌توان کاری کرد که یک توافق پرنقص بهتر به نظر برسد، گفت: این بی‌میلی برای به چالش کشیدن رفتار ایران از ترس تخریب توافق هسته‌ای است که به تهدیدی جدی برای امنیت ملی ما (امریکا) بدل شده است. این توافق یک خط مصنوعی میان توسعه هسته‌ای ایران و سایر رفتارهای غیرقانونی این کشور کشیده است!
ریچارد نفیو یکی از اعضای سابق تیم مذاکره‌کننده امریکا با ایران در جریان مذاکرات هسته‌ای در نوشتاری به بیان اشتباهات نیکی هیلی در سخنانش پرداخته و نوشته است: نماینده امریکا در سازمان ملل ادعا کرده که نیت باراک اوباما این بوده که توافق هسته‌ای رفتارهای غیرهسته‌ای ایران را هم اصلاح کند. این ادعا به هیچ‌وجه درست نیست. ما ابتدا توافق کردیم که قرار نیست توافقی در مورد همه مسائل مورد اختلاف داشته باشیم.
جدا از ریچارد نفیو، سفیر فرانسه در سازمان ملل نیز در واکنش به سخنان نیکی هیلی، جمله مشابهی را مطرح کرد و در توییتر خود نوشت: توافق هسته‌ای در مورد مساله هسته‌ای است. ایران نیز به تعهدهایی که در قالب مورد توافق داده بود، عمل کرده است.
المانتیور در بخشی از گزارش خود در این باره می‌نویسد: سخنان نیکی هیلی و تعبیرهایش از نقص‌های برجام منعکس‌کننده نگاه‌ها و نظرات چهره‌های حاضر در وزارت امور خارجه امریکا یا کارشناسان اهل فن نیست. متحدان اروپایی امریکا در این توافق همچنان تاکید دارند که منافع برجام برای آنها بسیار بیشتر از هرگونه کمبودی است که شاید به نظر برسد در این توافق وجود دارد. یک مقام حاضر در اتحادیه اروپا و مرتبط با برجام به شرط عدم افشای نام خود در این باره به المانیتور می‌گوید: ما به صراحت گفته‌ایم و می‌گوییم که اولویت ما در حال حاضر پیشبرد توافق هسته‌ای با ایران و نگاه به آینده است. این نظر ما تغییر نخواهد کرد و ایران نیز به تعهدات خود پایبند است.
نیویورک تایمز در این باره می‌نویسد: در حالی که جهان درست در میانه بحران با کره‌شمالی به سر می‌برد، دولت ترامپ توسط سخنانی که از زبان نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل شنیده شد، نشان داد که در حال بسترسازی برای بحرانی همزمان با ایران نیز است. از سخنان تند و تیز نیکی هیلی می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که ترامپ نمی‌خواهد پایبندی ایران به برجام را در ضرب‌الاجل آتی که پایان ماه اکتبر است، اعلام کند. به نظر می‌رسد که کنگره با این ترفند ترامپ همه کاره خواهد بود و این قانونگذاران امریکایی هستند که باید تصمیم بگیرند از توافق خارج شوند یا خیر؟ دونالد ترامپ با انداختن توپ به زمین کنگره عملا خود را مقصر نقض برجام نخواهد دانست و بدین‌ترتیب از تنش با دیگر اعضای حاضر در برجام مانند کشورهای اروپایی نیز در امان خواهد بود. برخی از مقام‌های حاضر در دولت می‌گویند که اکنون دیگر شک و شبهه بسیار اندکی در این خصوص باقی مانده که ترامپ عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام خواهد کرد. وی پیش از این در ضرب‌الاجل دوم که ماه جولای بود نیز اعلام کرده بود که تمایلی به اعلام پایبندی ایران ندارد و اگر وی در این زمینه مختار بود ١٨٠ روز قبل این کار را انجام می‌داد.
نیکی هیلی در این مقطع زمانی در سخنان خود از توجه به امنیت امریکا پیش از وعده باقی ماندن در برجام به متحدان اروپایی‌اش سخن می‌گوید که همزمان دونالد ترامپ به دنبال جلب حمایت رهبران دیگر کشورها در تحریم کره‌شمالی است. البته تحریم‌هایی که این‌بار قرار است عنوان شدیدترین سیستم تحریمی امریکا علیه پیونگ‌یانگ را به خود اختصاص دهند. ترامپ به دنبال قطع کردن واردات نفت کره‌شمالی است. این حرکت نیازمند همکاری چین با امریکا است چرا که پکن تقریبا تمام نیاز نفتی پیونگ‌یانگ را تامین می‌کند و به نظر می‌رسد که در تماس تلفنی که روسای جمهور چین و امریکا به زودی با هم خواهند داشت دو طرف در مورد این همکاری مشترک برای تحت فشار قرار دادن کره‌شمالی بیشترین گفت‌وگو را داشته باشند. یکی از اعضای اندیشکده امریکن‌اینترپرایز در این باره به نیویورک‌تایمز می‌گوید: باید به نیکی هیلی برای مطرح کردن علنی نگاه و رویکرد دولت ترامپ به ایران آفرین گفت. البته به نظر می‌رسد این ایده که رییس‌جمهور اختیارات خود را که قانون اساسی به وی داده به کنگره واگذار کند، عجیب است.
سخنان نیکی هیلی در حالی مطرح شد که دقیقا یک هفته از هفتمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در آن پایبندی ایران به برجام تایید شد، می‌گذرد. البته نیکی هیلی در سخنانش برای چندمین بار بدون توجه به ماهیت فنی برجام ادعا کرد که پایبندی ایران به توافق هسته‌ای صرفا تعهدات فنی نیست! نیویورک‌تایمز در ادامه می‌نویسد: یکی از دلایل ناخوشایند خروج از برجام برای امریکا، غیبت حمایت متحدان اروپایی‌اش است. یکی از دلایلی که ایران حاضر به مذاکره شد اجماعی بود که در آن زمان میان کشورهای اروپایی، روسیه و چین با امریکا ایجاد شد. اگر دولت ترامپ اکنون این توافق را زیر پابگذارد، تعداد محدودی از شرکای سابقش در تحریم دوباره ایران با وی همراه خواهند شد و نیکی هیلی در سخنانش ادعا کرد که هرچند که امریکایی‌ها دائما به متحدان اروپایی خود تاکید می‌کنند که شعار اول امریکا به معنای امریکای تنها نیست اما درباره مساله هسته‌ای ایران این تنهایی بد نخواهد بود چرا که سوژه مورد بحث منافع امریکا است.
نیویورک‌تایمز در ادامه این بحث تلاش می‌کند میان مورد ایران با کره‌شمالی نیز ارتباطی ایجاد کند و می‌نویسد: در حالی که برنامه‌های هسته‌ای ایران و کره‌شمالی با هم کاملا متفاوت هستند و کره‌شمالی از تسلیحات هسته‌ای برخوردار است و ایران خیر اما تصمیم در مورد این دو پرونده و نحوه برخورد با آن کاملا به هم مرتبط است. اما مساله اینجاست که اگر امریکا از توافق با ایران که دستپخت رییس‌جمهور سابق است خارج شود، کشوری مانند کره‌شمالی که این روزها بر سر دو راهی مذاکره یا ادامه مخاصمه قرار دارد، تن به گزینه نخست نخواهد داد و به امریکا اعتماد نخواهد کرد. با این وجود نیکی هیلی در سخنان خود چنین نگرانی از الگوبرداری پیونگ‌یانگ از تهران را بیهوده دانست و گفت: همه چه ایران، چه کره‌شمالی یا هر کشور دیگری باید بدانند که ما همیشه به دنبال تامین منافع و امنیت خود هستیم.
انداختن توپ به زمین کنگره برای تصمیم‌گیری درمورد برجام درست مانند سیاستی است که ترامپ در مورد رویارویی با قانون داکا پیرامون پناه دادن به کودکان مهاجران و محافظت از آنها در برابر اخراج از خاک امریکا اتخاذ و اعلام کرد که تصمیم‌گیری نهایی در مورد این مساله برعهده کنگره است که شش ماه برای اعلام نظر خود فرصت دارد. با این وجود نیویورک‌تایمز در بخشی از گزارش خود به نقل از مارک دوبوویتز از کارشناسان مسائل دفاعی می‌نویسد: سخنان نیکی هیلی بستر لازم برای رییس‌جمهور امریکا برای خروج از برجام در صورت تمایل را آماده کرد اما این سخنان نمی‌تواند به معنای این باشد که کنگره، تحریم‌های هسته‌ای ایران را مجددا از‌سر‌خواهد گرفت.
