اقتصادآنلاین - پرستو بهرامی راد؛ چهارمین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان، پنجشنبه ۲۴ فروردین در شهر سمرقند ازبکستان برگزار شد. وزرای خارجه چین، ایران، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در این رویداد شرکت کردند.
در این نشست در مورد مسئله افغانستان، راه‌های توسعه رویکرد مشترک منطقه‌ای نسبت به وضعیت منطقه و اجرای توافق‌های صورت گرفته بین کشورها در نشست‌های قبلی گفتگو شد. آخرین مذاکرات در این قالب در شهر تونشی چین در مارس ۲۰۲۲ انجام شد.
محسن روحی‌صفت، کارشناس مسائل افغانستان در خصوص تاثیر برگزاری اینگونه نشست‌ها برای حل بحران افغانستان گفت: مشکل اصلی افغانستان انحصارطلبی طالبان است. طالبان قدرت را به دست گرفته و آمادگی ندارند که این قدرت را به صورت گروهی در بیاورند. در واقع یک گروه است که کشور را اداره می‌کند.
وی در ادامه بیان کرد: در واقع حکومت حال حاضر افغانستان بر گرفته از تمام اقوام، نژادها و طبقات جامعه نیست. این انحصارگرایی طالبان مانع تغییر آنها شده است. لذا من هم اعتقاد دارم که نمی‌توانیم امیدواریم باشیم که افغانستان روی ریل درستی قرار بگیرد. حل مشکل افغانستان یک راه‌حل طولانی مدت احتیاج دارد و به این سادگی امکان‌پذیر نیست. حال آیا امروز افغانستان در مسیر صحیحی قرار گرفته که به یک راه حلی برسد؟ جواب منفی است و به نظر نمی‌آید این کشور در مسیر صحیحی قرار گرفته باشد.
بهترین راه ایران در مقابل طالبان را روحی‌صفت اینگونه توصیف کرد: اگر افغانستان همسایه ما نبود راه‌حل متفاوتی در مقابل این کشور داشتیم. ولی وقتی همسایه است مجموع الزاماتی داریم که در همسایگی مجبور به رعایت آنها هستید. زیرا طبعات هر تحولی در افغانستان مستقیم بر روی ایران اثر می‌گذارد. لذا ما باید گام‌هایمان بسیار حساب شده و با دید دراز مدت‌تری صورت بگیرد.
وی در ادامه توضیح داد: از یک طرف الزام داریم با آنها ارتباط داشته باشیم، چون بیخ گوش ما هستند. لذا باید حتماً با آنها تعامل داشته باشیم تا بدانیم چه در آنجا می‌گذرد. از سوی دیگر در مواقعی لازم است هشدارهای را بدهیم تا اوضاع بدتر نشود و در واقع ما غافل‌گیر نشویم. برای مثال زمانی که حکومت تغییر کرد یک مرتبه ۳ الی ۴ میلیون مهاجر به ایران سرازیر شدند و در واقع این یک خطر است. ما اعتقاد داریم اگر طالبان اصول و شاخص‌های داخلی، منطقه‌ای، بین‌المللی را رعایت نکند، در افغانستان آرامش، صلح و توسعه اتفاق نمی‌افتد؛ مانند شرایط امروز افغانستان.
این کارشناس مسائل افغانستان مطرح کرد: طالبان هیچ شاخص بین‌المللی و حتی سنتی افغانستان را رعایت نکرده است. ۹۸ درصد کسانی که حکومت می‌کنند صرفاً از گروه طالبان هستند و ۸۰ درصد آنها از پشتون‌ها بودند. در حالی که بخشی از پشتون‌ها خودشان از شرایط ناراضی هستند. لذا طیف بسیار کمی از مردم افغانستان حکومت می‌کند. ما اعتقاد داریم بدون اینکه یک حکومت فراگیر در افغانستان تشکیل شود، ثبات برقرار نمیشود و وضعیت امروز پایدار نخواهد بود. بعد از مدتی ما شاهد خشونت یا درگیری‌هایی خواهیم بود، زیرا مردم احساس نمی‌کنند در حکومت نمایندگی دارند.
روحی‌صفت در ادامه اشاره کرد: در رابطه با افغانستان مهمترین موضوع برای ما بحث شاخص مرزی است. بعد از آمدن طالبان کیفیت موضوعات مرزی کاهش یافته است. جابجایی مواد مخدر از مرز افزایش بیشتری یافته است. از سوی دیگر درگیری مرزی هم افزایش چشمگیری داشته است. البته دلیل این شرایط عدم آگاهی نیروهای طالبان است. زیرا آنها ارتش منظم و ساختار مشخصی ندارند. لذا آنها آشنا به قوانین بین‌المللی و مسائل مرزی نیستند و حادثه آفرینی می‌کنند. در بین خود افراد طالبان هم افرادی هستند که ممکن است عداوت نسبت به ایران داشته باشند. همچنین چون سازماندهی مشخصی ندارند، افرادی از گروه داعش در آنها نفوذ می‌کنند. یعنی به راحتی می‌توانند در بین آنها حضور داشته باشند و حتی تا رده های بالا بروند و متوجه نشوند که آنها نفوذی داعش هستند.
محسن روحی‌صفت در خصوص کمک‌های ایران به مهاجرین افغانستانی گفت: واقعیت این است که ما در دنیا تنها کشوری هستیم که این مقدار برای مهاجرین افغانستانی هزینه میکنیم. تا قبل از شروع حاکمیت طالبان ۴۰۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی در ایران حضور داشتند، اما امروز به ۷۰۰ هزار نفر رسیده است. سرانه هر دانش‌آموز را در ایران ضرب در ۷۰۰ هزار نفر کنیم، رقم بسیار بالایی می‌شود. اما این هزینهها انعکاس جهانی ندارد. ما باید به خاطر این موضوع از سازمان های بین‌المللی هزینه دریافت کنیم تا بار کمتری بر دوش ملت ما باشد. اما این اتفاق نیفتاده و این به دلیل اشتباه مسئولین است. مثلاً کانادا با کلی تبلیغ اعلام کرد که بعد از به قدرت رسیدن طالبان نیروهایی که با طالبان مشکل دارند مخصوصا دختران را جذب می‌کند و ۳۰ هزار نفر ساکن شدند. بعد از این اتفاق در سطح جهانی شرایط را مطرح کردند و بودجه‌هایی از سازمان‌های بین‌المللی دریافت کردند. ولی ما برای ۸ میلیون مهاجر چنینی راهی را در پی نگرفته‌ایم. این مشکل مسئولین ما است که درک درستی از این شرایط و سازمان‌های بین‌المللی ندارند. در سازمان‌های بین‌المللی عضو هستیم، ولی تعامل درستی نداریم.
