اقتصاد آنلاین – پرستو بهرامی‌راد؛ پرونده برجام که بعد از خروج دونالد ترامپ، رییس جمهوری سابق آمریکا از آن به کما رفته بود، روزهای پرتلاطمی را برای احیا میگذراند. مخالفین برجام در داخل ایران و آمریکا و حتی دیگر کشورها دست به کار شده‌اند. از سوی دیگر اعلام شده بود که احتمالاً تا آخر فوریه شرایط پرونده احیای برجام روشن می‌شود، اما هنوز توافقی بر روی میز مذاکرات هتل کوبورگ قرار نگرفته است.
علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران روز یکشنبه به وین بازگشت تا دور هشتم مذاکرات را ادامه دهد. او در حالی به وین سفر کرد که جنگ روسیه و اوکراین داغ‌ترین شرایط خود را سپری می‌کرد. نخست بحث‌ها در رابطه با تاثیر این جنگ بر مذاکرات شکل گرفت و هنوز هم مشخص نیست که شروع این جنگ بر مذاکرات وین چه تاثیری داشته است.
با این حال زورآزمایی لحظات آخر در وین ادامه دارد و شرایط هر لحظه متغیر است. اخبار مرتبط هم در هر دو طیف حرکت می‌کند، برخی روزها برخی حاضران در توافق، انجام آن را محتمل‌تر می‌دانند و گاهی عده‌ای خبر از احتمال شکست مذاکرات می‌دهند. با این حال منبع مطلع از مذاکرات وین به اقتصاد آنلاین گفته است که تیم ایرانی همه تلاش خود را برای رسیدن به یک توافق خوب به انجام خواهد رساند، هنوز مذاکرات ادامه دارد و هنوز بن بستی در کار نیست.
امروز صبح هم توییتر به اطلاع رسان اول مذاکرات تبدیل شد و استفانی القاق، مذاکره‌کننده ارشد بریتانیا با انتشار تصویری از رایزنی نمایندگان هیات‌های تروییکای اروپایی با انریکه مورا و رابرت مالی در خارج از هتل کوبورگ نوشت که مذاکرات برای احیای برجام تا پاسی از شب گذشته ادامه داشته است و امروز با پیاده‌روی صبحگاهی همراه بوده است. او بار دیگر در انتهای توییت خود از هشتگ «مرحله پایانی مذاکرات وین» استفاده کرده است.
در حالی که ساعات یا روزهای پایانی مذاکرات احیای برجام در جریان است، اما همزمان یک جنگ رسانه‌ای هم در خصوص مذاکرات به راه افتاده است. رسانه‌های غربی و حتی مقامات آمریکایی توپ را به زمین ایران می‌فرستند و ایران نیز معتقد است که به اندازه لازم انعطاف نشان داده است.
جنگ رسانه‌ای در کنار مذاکرات وین
با تغییر تیم مذاکره‌کننده در ایران شرایط مذاکرات به پشت درهای بسته منتقل شد و اخبار کم و بسیار محدودی در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت که با گمانه زنی‌های زیادی هم همراه شد. تحلیل‌ها به حدس و گمان پیش رفته و اخبار هم با توییت‌های جست و گریخته مطلعین و مذاکره‌کننده‌ها پخش می‌شد. در این شرایط هر چه به پایان این ماراتن حساس نزدیک‌تر می‌شویم، شرایط اخبار تند و تیزتر و پر تنش‌تر شده است.
در هفته اخیر برخی رسانه‌های داخل ایران و حتی غربی از شکست مذاکرات خبر دادند. با این حال همزمان منابع غربی از تعیین ضرب‌الاجل چند روزه از سوی مقام‌های آمریکایی سخن می‌گفتند. از سوی دیگر رسانه‌های آمریکایی یک خط خبری واحد را دنبال کردند که رویکرد ایران به دلیل جنگ روسیه با اوکراین سختگیرانه‌تر شده و علاوه بر مطالبه‌های مورد اختلاف پیشین، مطالبه‌های دیگری را هم روی میز قرار داده است. با این حال هنوز مذاکرات در وین ادامه داشت و دارد. در میانه جنگ رسانه‌ای در خصوص شرایط منفی در میز مذاکرات وین، توییت‌های مذاکره‌کننده ارشد بریتانیا اندکی از التهاب فضا تا امروز کاسته است.
در حقیقت رسانه‌های غربی سعی دارند توپ را در لحظات آخر این ماراتن در زمین ایران بیاندازند تا اگر توافقی شکل نگرفت ایران را مقصر جلوه دهند. اما خبرگزاری ایرنا در گزارشی اختصاصی با اشاره به اینکه هنوز توافق برای احیای برجام در وین نهایی نشده، از بخش‌های گزینشی از متن توافق احتمالی رونمایی کرد. بخش‌های منتشر شده از متن توافق در خبرگزاری دولت متمرکز بر دریافتی‌های ایران در نتیجه 10 ماه مذاکره بود. پس از انتشار این گزارش، تحلیلگران اشاره کردند که ایران انعطاف لازم را داشته است، پس مشکل چیست؟
لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در توییتی در این باره نوشته بود صحبت‌های زیادی در مورد بازگشت علی باقری و سخت‌گیری بر خطوط قرمز گفته می‌شود ولی چیزی که من دریافتم کمی متفاوت است. موضع ایران سخت گیری بر پادمان و بستن پرونده تحقیقات هسته‌ای (مفتوح از گذشته) اما انعطاف‌پذیری در سایر امور است.
بستن پرونده تحقیقات هسته‌ای
بعد از جریانات مطرح کردن عدم انعطاف ایران مشخص شد که موضع جدید ایران در مورد اختلاف‌های پادمانی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده است. رییس هیات مذاکره‌کننده بریتانیا نیز در توییتر خود نوشت: «سه کشور اروپایی حامی استقلال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند و مسائل پادمانی جدا از برجام پیگیری می‌شوند. ما همواره هرگونه تلاش برای زیر سوال بردن استقلال آژانس را رد کرده‌ایم.»
این در حالی است که یک منبع آگاه نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از نقش منفی فرانسه در حل‌وفصل موضوعات پادمانی باقی‌مانده بین ایران و آژانس خبر داده است. در واقع ایران به دنبال بسته شدن پرونده اختلاف با آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران در گذشته است، اما مذاکره‌کننده‌ها مایل به حل این مسئله در مذاکرات وین نیستند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در نشستی خبری در همین خصوص گفته است: «موضوع مذاکرات وین برای بازگشت کشورها به توافق هسته‌ای برجام با موضوع مسائلی که باید به آژانس توضیح داده شود، دو مقوله جدا از هم هستند. در ظاهر رابطه‌ای متقابل میان این دو موضوع وجود دارد اما اینکه بگوییم هر یک از این دو موضوع چقدر بر دیگری اثر گذار است، چندان مفید نیست و کمکی به حل مسائل نمی کند. آنچه اکنون نیاز داریم، رسیدن به توافق خوب در خصوص هر دو موضوع است و آن وقت هرگونه ارتباط میان این دو مقوله می تواند ارتباط مثبت باشد.» در واقع به نظر می‌رسد مدیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز مایل است موضوعات آژانس با مذاکرات وین جدا بررسی شود.
در هر صورت مذاکرات وین آن‌طور که طرف غربی و حتی مذاکره‌کننده روسیه می‌خواستند تا پایان ماه فوریه به مقصد توافق نرسیده، با این حال هنوز در حال حرکت بر یک پل چوبی باریک است. باید دید که بعد از ده ماه مذاکرات فشرده در وین پرونده سرگردان احیای برجام به طرف دیگر پول با موفقیت می‌رسد یا خیر؟
