تلاش مخالفان اردوغان برای رسیدن به قدرت/ اردوغان قدرت را مسالمت آمیز تحویل می دهد؟
حزب کمال قلیچداروغلو و احزاب رقیب، اختلافات عمیق را کنار گذاشته و در همکاری با یکدیگر برای برکناری رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری کنونی ترکیه تلاش می‌کنند.
اقتصاد آنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش فایننشال تایمز، برای سال‌ها کمال قلیچداروغلو رهبر مخالفان ترکیه به دلیل رفتار ملایم و عدم موفقیت در انتخابات مورد تمسخر قرار گرفت. با این حال اخیرا رییس حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) طعم جسارت را چشیده است. او روز جمعه بدون دعوت در آژانس آمار حضور یافت و آنها را به دستکاری داده‌های تورم به دستور رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه متهم کرد. او که بیرون از درهای قفل شده آژانس ایستاده بود، پس از رد درخواست ملاقات، به کارمندان دولتی هشدار داد که «راه درست را در پیش بگیرند.»
در شرایطی که ترکیه گرفتار آشفتگی اقتصادی، کاهش ارزش پول و تورم دو رقمی شده است، قلیچداروغلو با انجام نظرسنجی‌های متفاوت نشان می‌دهد مجموع آرای ائتلاف مخالفی که او به ایجاد آنها کمک کرده است، بیش از آرای اردوغان و متحدان اوست و این امر او را خوشحال کرده است. ائتلاف سست متقاعد شده است که می‌تواند رییس‌جمهوری را در یک رای‌گیری ملی که برای سال ۲۰۲۳ برنامه ریزی شده، سرنگون کند.
قلیچداروغلو بروکرات سابق ۷۲ ساله که بیش از یک دهه رهبری CHP را بر عهده داشت، در این باره به فایننشال تایمز گفت: دولت به طور جدی ظرفیت خود را برای حکومت از دست داده است، بخش بزرگی از جامعه که این ایده را پذیرفته‌اند، راه خود را برای خروج از کشور یافته‌اند.
قلیچداروغلو برای اتحاد غیرمحتمل اپوزیسیون ملی گرایان، کردها، چپ گراها، راست گراها و محافظه کاران مذهبی به عنوان یک رهبر آشکار و رسمی شناخته نمی‌شود.
حزب جمهوری خواه خلق CHP که او رهبری آن را بر عهده دارد، از سوی پدر و بنیان‌گذار ترکیه کنونی مصطفی کمال آتاتورک راه‌اندازی شد و مدت‌هاست که به عنوان پرچمدار سکولاریسم شناخته می‌شود و آن را با محافظه‌کاران ترکیه در تضاد قرار می‌دهد. حزب جمهوری خواه خلق که عنوان خود را «سوسیال دموکرات» توصیف می‌کند، دارای رگه‌های ناسیونالیستی قوی است که میلیون‌ها کرد را در این کشور بیگانه کرده است.
اما پس از سال‌ها شکست در کاهش محبوبیت اردوغان، حزب عدالت و توسعه (AKP) که تقریبا برای دو دهه قدرت را در دست داشته است، قلیچداروغلو به عنوان معمار این ائتلاف دور از ذهن ظاهر شد که اکنون کنترل اردوغان بر قدرت را به چالش می‌کشد. این ائتلاف در سال ۲۰۱۷ آغاز به کار کرد زمانی که احزاب رقیب اختلافات خود را کنار گذاشتند تا با هم در همه‌پرسی شرکت کرده و رای «نه» به لغو سیستم پارلمانی و تحکیم کنترل رییس‌جمهوری بدهند.
این سمت به سختی شکست خورد اما کمپین زمینه را برای همکاری‌های بیشتر فراهم کرد. این امر دو سال بعد یعنی زمانی که نامزدهای اتحاد مخالفان در انتخابات شهرداری استانبول و آنکارا پیروز شدند، به ثمر نشست و به ۲۵ سال تسلط اردوغان بر هر دو شهر بزرگ ترکیه پایان داد. از آن زمان قلیچداروغلو نقش میانجی را با شش حزب دیگر ایفا کرده است.
رییس‌جمهوری ترکیه با بهره‌برداری از گسل‌های ایدئولوژیک سعی در شکستن این اتحاد داشته است. اما این گروه تاکنون با متحد شدن در پشت فراخوان بازگشت به نظام پارلمانی و تمرکز بر وضعیت اقتصادی به هم پیوسته است.
تورم بالای ۲۰ درصد همراه با سقوط لیر ترکیه که در سال جاری تقریبا نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده، به کاهش محبوبیت AKP کمک کرده است و بر اساس نظرسنجی‌ها، سهم آرای این حزب اکنون بالای ۳۰ درصد است. در حالی که اوج محبوبیت حزب در انتخابات ۲۰۱۱ بالای ۵۰ درصد بوده، اکنون اختلاف فاحشی ایجاد شده است.
قلیچداروغلو که بارها خواستار برگزاری زود هنگام انتخابات شده تا مردم بتوانند حکم خود را در مورد مدیریت اقتصادی اردوغان صادر کنند، در این باره گفت: نرخ بیکاری بسیار بالاست، هزینه زندگی افزایش یافته و مردم نمی‌توانند زندگی خود را تامین کنند. مردم به دنبال راهی برای خروج هستند و طبیعتا تنها راه برون رفت از طریق سیاست است.
تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که اردوغان به شکل فزاینده‌ای اقتدارگرا شده است و حتی در صورت از دست دادن آرا احتمال دارد که صحنه را بی سر و صدا ترک نکند. آنها به رقابت برای صندلی شهرداری استانبول در سال ۲۰۱۹ اشاره می‌کنند زمانی که رییس‌جمهوری به مساله تقلب اشاره کرد و پس از پیروزی امام‌اوغلو نتایج را مردود اعلام کرد.
قلیچداروغلو چنین نگرانی‌هایی را از بین می‌برد. وی با اشاره به واکنش عمومی علیه تصمیم اردوغان برای برگزاری مجدد رقابت استانبول که منجر به رای‌گیری مخالفان در دومین دور انتخاباتی شد، اعلام کرد که رییس‌جمهوری در صورت شکست باید به صورت مسالمت آمیز قدرت را ترک کند. انتخابات استانبول از دیدگاه او یک دوره آزمایشی بود و به این معناست که اردوغان نمی‌خواهد قدرت را ترک کند اما ما او را از این صحنه بیرون خواهیم راند.
حامیان اردوغان نیز از پیروزی مخالفان هیچ ترسی نداشته و اعلام کرده‌اند که ما کشور را با خباثت، خشم و انتقام اداره نخواهیم کرد.
قلیچداروغلو با آگاهی از شهرت کم و بیش حزب جمهوری‌خواه خلق در میان محافظه‌کاران، ماه گذشته برای اشتباهات گذشته این حزب از جمله روسری بر سر زنان کردن درخواست بخشش کرد.
علیرغم چنین پیشنهاداتی، نظرسنجی اخیری که توسط موسسه نظرسنجی متروپل ترکیه انجام شد نشان داد که تقریبا ۷۰ درصد از رای دهندگان حزب عدالت و توسعه، که بسیاری از آنها مسلمانان تندرو هستند، از چشم انداز دولتی متشکل از حزب جمهوری‌خواه خلق و متحدانش از حزب راستگرای ملی گرای IYI وحشت دارند.
برخی از سیاست‌های کلیدی حزب جمهوری‌خواه خلق در سطح بین‌المللی نیز بحث برانگیز است، از جمله تعهد برای آشتی با بشار اسد رییس‌جمهوری سوریه و بازگرداندن ۳.۶ میلیون آواره سوری.
تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که اپوزیسیون نیز ممکن است دچار لغزش شود. برخی از اعضای حزب جمهوری خواه خلق نگران هستند که قلیچداروغلو خود را به عنوان بهترین گزینه برای به چالش کشیدن اردوغان معرفی کند. این علیرغم نظرسنجی‌های انجام شده است که نشان می‌دهد وی محبوبیت کمتری نسبت به امام اوغلو یا منصور یاواس شهردار آنکارا دارد.
قلیچداروغلو از رد احتمال نامزدی ریاست جمهوری خودداری می‌کند. وی در این باره می‌گوید: در حال حاضر مخالفان باید بر مشکلات اقتصادی کشور تمرکز کنند. در حالی که آشپزخانه در آتش محاصره شده است، همه به دنبال راه فرار هستند.
