بانک ها وام را با ربا می‌دهند یا زیان هم می کنند؟! / راه حلی ساده برای ۲برابر کردن پول!
در حال حاضر، نرخ سود تسهیلات بانکی ۲۳ درصد و نرخ تورم کشور بیش از ۵۰ درصد است. با این اوصاف و در این وضعیت، آیا سودی که بانک ها در ازای ارائه وام از مشتریان خود دریافت می‌کنند، منصفانه است؟!
اقتصاد آنلاین – مهسا نجاتی؛ قطعا بارها از اطرافیان خود شنیده‌اید سودی که بانک‌ها در قبال وام دادن دریافت می‌کنند، ربا است! همچنین بارها گفته شده که این بانکداری اسلامی نیست! اما حقیقت این ماجرا چیست؟
در تاریخ ۱۰ بهمن ماه بود که شورای پول و اعتبار بر اساس مصوبه‌ای اعلام کرد نرخ سود تسهیلات بانکی که پیش از این ۱۸ درصد بود، با افزایش ۵ درصدی به ۲۳ درصد رسیده، اما با این حال، سود تسهیلات قرض الحسنه و تسهیلاتی مانند ازدواج تغییری نکرده است.
این در حالی است که بر اساس آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی ایران، نرخ تورم نقطه‌ای در بهمن ماه سال جاری به ۵۳.۴ درصد رسیده که در مقایسه با ماه قبل، افزایش ۲.۱ واحد درصدی را نشان می‌دهد.
از این رو، اگر از منظر اصول اقتصادی بخواهیم به وضعیت ارائه وام بانکی در ایران نگاه کنیم، این نکته را باید در نظر بگیریم که با توجه به تورم بیش از ۵۰ درصدی و همچنان رو به افزایش، نرخ سود بانکی ۲۳ درصدی برای ارائه تسهیلات عادلانه نیست.
این نکته شاید برای شما عجیب به نظر برسد اما به این مثال توجه کنید: در صورتی که فردی اکنون ۱۰۰ میلیون تومان از بانکی وام دریافت کند، در حالتی که بازپرداخت آن را بازه دو ساله در نظر بگیریم، پس از این مدت در مجموع باید ۱۲۵ میلیون تومان به بانک وام دهنده بازگرداند.
اما در صورتی که این فرد با ۱۰۰ میلیون تومان وام دریافتی خود در بازاری سرمایه‌گذاری یا کالایی خریداری کند، در حالی که نرخ تورم را همین ۵۰ درصد در نظر بگیریم، ارزش پول وی در سال اول به صورت متوسط ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و به ۱۵۰میلیون می‌رسد و در سال دوم هم اگر یک رشد ۵۰درصدی دیگر لحاظ کنیم، ارزش سرمایه‌گذاری که انجام داده حداقل به ۲۲۵ میلیون تومان می‌رسد و از این مسیر ۱۰۰ میلیون تومان به لطف تورم موجود (البته به صورت اسمی)، سود می‌کند.
با در نظر گرفتن این نکته، سوالی که مطرح می‌شود این است که پس ارائه وام چه سودی برای بانک‌ها دارد؟ همانطور که در بالا ذکر شد، سودی که بانک‌ها در ازای ارائه تسهیلات دریافت می‌کنند، فاصله چشمگیری با نرخ تورم دارد. در حالی که بر اساس اصول اقتصادی، نرخ سود تسهیلات باید از نرخ تورم بالاتر باشد. در غیر این صورت، بانک‌ها در دراز مدت ضرر و زیان قابل توجهی را متحمل می‌شوند.
اگر به آمار نرخ تورم و نرخ بهره وام‌های بانکی کشورهای توسعه‌یافته نگاه کنیم، این فاصله بسیار ناچیز بوده و در درست‌ترین حالت، نرخ بهره باید اندکی از نرخ تورم بالاتر باشد.
به عنوان مثال، این آمار را در آمریکا در نظر بگیریم. نرخ تورم در ایالات متحده در حال حاضر، ۶.۴۱ درصد است. این در حالی است که میانگین نرخ تورم این کشور برای بلندمدت، ۳.۲۸ درصد است و قبل از افزایش اخیر ناشی از کرونا کمتر از ۲درصد بوده است.
اما از طرفی، همانطور که بارها شنیده‌ایم، فدرال رزرو مدتی است که برای کنترل تورم، به طور مداوم در حال افزایش نرخ بهره است. در آخرین افزایشی که توسط بانک مرکزی ایالات متحده انجام شد، نرخ بهره از ۴.۵ درصد به ۴.۷۵ درصد افزایش یافته است.
همچنین نرخ تورم در کانادا در حال حاضر ۵.۹ درصد است، در حالی که نرخ بهره این کشور در ابتدای سال ۲۰۲۳، ۴.۵ درصد است.
پس همانطور که مشاهده می‌کنید، نرخ بهره با نرخ تورم در آمریکا و کانادا فاصله چندانی ندارد و اگر نرخ بهره پایین است به خاطر پایین بودن تورم است و برای مقایسه باید نرخ بهره واقعی (نرخ بهره اسمی منهای نرخ تورم) مورد توجه قرار بگیرد که در ایران حدودا منفی ۲۷درصد است، در حالی که در کشورهای توسعه یافته نزدیک به صفر درصد!
بنابراین با نرخ تورم فعلی نرخ‌های سود در محدوده ۲۰ درصد به شدت به زیان بانک‌ها و سهامداران آنهاست که قطعا تاثیر خود را در اقتصاد نیز نشان می‌دهد و تبعات بسیار زیادی در رشد تورم و افت تولید کشور خواهد داشت.
در این میان سپرده‌گذاران بانک‌ها هم به شدت متضرر می‌شوند، چرا که آنها هم پول خودشان را با نرخ‌های در محدوده ۲۰ درصد در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهند و در شرایط تورمی حاضر ارزش پول آنها روز به روز کاهش پیدا می‌کند.
در ابتدای گزارش به بحث ربا و بانکداری اسلامی اشاره کردیم. اما با این اوصاف شما بگویید، بانک‌ها ربا دریافت می‌کنند یا زیان هم می‌کنند؟!
