اقتصاد آنلاین- نجمه جمشیدی؛ دومینوی قطع گاز پتروشیمی‌ها به فنآوران رسید. پتروشیمی فنآوران در نامه‌ای به سازمان بورس و اوراق بهادار از تعطیلی واحد متانول این شرکت به‌دلیل افت فشار گاز و قطع آن خبر داده است.
خوراک گازی پتروشیمی‌ها به کلاف سردرگمی برای صنعت نفت تبدیل شده است. یک سوی ماجرا دولت است که مدعی شده خوراک گازی را با 50 درصد تخفیف به پتروشیمی‌ها ارائه می‌دهد درحالی‌که می‌تواند آن را به بهای بیشتری صادر کند. براساس آمار مسئولان درحال حاضر گاز حدود 35 سنت صادر می‌شود اما همین گاز به شرکت‌های پتروشیمی حدود 18 سنت فروخته می‌شود. آن سوی ماجرا مدیران پتروشیمی‌ها گلایه‌مند هستند که گاز را گران‌تر از همه‌ی دنیا می‌خرند.
ماجرای متانول‌سازها پیچیده‌تر از مابقی پتروشیمی‌هاست. متانولی‌ها پای ثابت زیان‌دهی در بازار پتروشیمی ایران هستند. پس از وقوع جنگ اوکراین و روسیه، بازار متانول ایران در چین، دست‌خوش تغییرات بسیاری شد. روسیه متانول را به بهای کمتری عرضه می‌کند و همین دلیل موجب کاهش قیمت متانول ایرانی و زیان‌ده شدن متانول‌سازهای داخلی شد. به گفته برخی از متانول‌سازها، این محصول حدود 300 دلار در تن به فروش می‌رسد درحالی قیمت تمام شده‌ی آن برای پتروشیمی‌های ایران 320 دلار است. بسیاری از مدیران پتروشیمی حمایت دولتی از متانول‌سازها را رد می‌کنند و اعلام کرده‌اند که دولت هیچگونه کمکی به آنها نکرده است حتی بر این باورند که اگر دولت آنها را رها کند، می‌توانند از زیان‌دهی خارج شوند.
یکی از مناقشه‌های مدیران پتروشیمی با وزارت نفت، تعرفه خوراک پتروشیمی است. مدیران پتروشیمی‌ها قیمت‌گذاری براساس هاب اروپا را قبول ندارند و به گفته احمد مهدوی ابهری، هیچگاه صورت جلسه‌ی تعرفه خوراک پتروشیمی‌ها را امضا نکرده‌اند و مخالفت آن هستند چراکه اروپا کشور واردکننده انرژی است و ایران به‌عنوان تولیدکننده انرژی نمی‌تواند خود را با آنها مقایسه کنند. اما قیمت‌گذاری براساس هاب آمریکا و کانادا را پذیرفته‌اند چراکه آنها کشورهای تولیدکننده انرژی هستند.
نکته قابل توجه اینجاست که مدیران پتروشیمی به افزایش قیمت خوراک معترض هستند اما هیچگاه از عدم توسعه زنجیره ارزش سخن نمی‌گویند. متانول محصول نیمه‌خام به شمار می‌رود و مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. اگر در این سال‌ها زنجیره ارزش متانول توسعه یافته بود، شاهد صادرات محصولی نیمه‌خام آن هم زیان‌ده نبودیم. در ازای آن محصولاتی از متانول تولید می‌شد که ارزش افزوده بسیاری برای کشور و سود بالای برای پتروشیمی‌ها داشت و تراژدی متانول‌سازهای زیان‌ده پایان می‌یافت.
در این میان توسعه طرح‌های پتروپالایشی به‌جای پتروشیمی‌ها می‌تواند در کنار توسعه و تکمیل زنجیره ارزش یک راهکار برای حل مشکلت پتروشیمی‌های ایران باشد.
براساس آمار وزارت نفت بیش از 60 درصد ارز کشور از طریق پتروشیمی‌ها تامین می‌شود و این آمار گواه اهمیت بالای این صنعت در اقتصاد و معیشت مردم کشور است. زمان آن رسیده کارشناسان حوزه پتروشیمی و گاز چالش‌های این صنعت را به‌دور از سیاسی‌کاری بررسی کرده و طرحی برای اصلاح وضعیت موجود و توسعه پتروشیمی‌ها مبتنی بر پتانسیل و ظرفتی ارائه دهند.
