​هرچند دولت ها طی ۴ دهه گذشته به دنبال ایجاد درآمدهای جدید و پایداری برای خود غیر از نفت بوده اند اما این مهم به زودی و به راحتی قابل انجام نیست. از این جهت نفت تا اطلاع ثانوی همچنان مهمترین منبع درآمدی دولت محسوب می شود.

به گزارش اقتصادآنلاین؛ ایران در شرایط کنونی به دلیل تنگ شدن حلقه تحریم ها برای فروش نفت با مشکلاتی از جمله نقل و انتقالات مالی روبروست. از این جهت راهی برای دور زدن و یا کاهش فشار این حلقه مورد نیاز است. ایجاد«پالایشگاه های فراسرزمینی» یکی از راهکارهایی است که دولت ها در گذشته و حال برای کاهش اثر تحریم ها در پیش گرفتند و در حال حاضر ایران با دو کشور ونزوئلا و اروگوئه که روابط راهبردی و استراتژیک دارد در این خصوص مشغول همکاری است.

ساخت و یا سرمایه گذاری در طرح پالایشگاه های فراسرزمینی پیش از انقلاب اسلامی نیز پیگیری می شد و به ایجاد سه پالایشگاه در هند، کره جنوبی و آفریقای جنوبی منتهی شد. بعد از پیروزی انقلاب و تغییر روند و روش  ارتباطات سیاسی و دیپلماسی ایران به سایر کشورها قطعا این مساله در اقتصاد نیز اثر گذاشت و برخی تصمیم گیری های اقتصادی تحت تاثیر این شرایط قرار گرفت. بعد از انقلاب اسلامی این سه پالایشگاه فروخته شد. پالایشگاهی که در کره جنوبی بود توسط عربستان خریداری و در حال حاضر بزرگترین پالایشگاه منطقه محسوب می شود. اکنون بار دیگر این طرح برای تغییر در سیاست های اقتصادی و روابط منطقه ای و بین المللی ایران مورد توجه قرار گرفته است.

یک استاد دانشگاه در این خصوص می گوید: ورود ایران به بحث پالایشگاه از قبل از انقلاب مطرح بوده است؛ به گونه ای که در سه کشور هند، کره جنوبی و آفریقای جنوبی دارای پالایشگاه بودیم که هر سه به ایران تعلق داشت. اما بعد از انقلاب فروخته شد که پالایشگاه کره جنوبی را عربستان خریداری کرد و اکنون جزو بزرگترین پالایشگا های منطقه محسوب می شود.

نرسی قربان، استاد دانشگاه و کارشناس انرژی در گفت و گو با اقتصادآنلاین در ادامه بیان کرد:مساله اصلی پالایشگاه های فراسرزمینی این است که کشورهای تولید کننده عمده نفت برای فروش نفت خود نیازمند  بازارهایی مطمئن دارند از این جهت مساله پالایشگاه های فراسرزمینی در شرایط خاصی مطرح می شود. یعنی این کشورها با خرید، ساخت و تجهیز پالایشگاه در کشورهای دیگر نفت خود را به آنها فروخته سپس این نفت به صورت محصولات محتلف فرآوری شده و به فروش می رسد و کشور مهمان نیز بر اساس سود و زیان و سهمی که دارد مبلغ نهایی را دریافت می کند.

این تحلیلگر مسائل انرژی در ادامه بیان کرد: اینکه این طرح بعد از انقلاب اکنون در ونزوئلا و اروگوئه در حال اجراست وبه دلیل روابط سیاسی و راهبردی ایران با این دو کشور وجود چنین پالایشگاه هایی درست است اما اگر حکومت این دو کشور بنابه دلایل سیاسی تغییر کند و حکومتی طرفدار آمریکا روی کار بیاید عملا سرمایه ایران مثمر ثمر نخواهد بود.

قربان سپس متذکر شد: در عین حال برخی بر این عقیده اند که پالایشگاه های فراسرزمینی اگر در کشورهای همسایه مانند خلیج فارس، ارمنستان و اذربایجان ساخته شود مقرون به صرفه تر است و یا در این کشورها برای این طرح ها سرمایه گذاری شود بهتر است؛ چرا که بحث بعد مسافت نیز مطرح است. 

این کارشناس انرژی در ادامه متذکر شد: به طور کلی بازارهای نفتی و سنتی ایران اروپا و شرق آسیاست. کشورهای امریکای لاتین از حوزه بازارهای ایران خارج است اما به دلایل راهبردی و سیاسی ایران در بخش پالایشگاهی در این کشورها سرماهی گذاری می کند. چرا ونزوئلا خود یکی از تولید کنندگان عمده نفت محسوب می شود و در عین حال مکزیک فاصله کمتری با این کشور برای این نوع همکاری ها دارد.

این استاد دانشگاه در پایان بیان کرد: پالایشگاه های فراسرزمینی تا حدی می توانند حلقه تحریم ها را بازتر کنند اما نه به صورت کامل، چرا که همانطور که نفت تحریم پذیر است پتروشیمی نیز هست اما با کمی دشواری؛ ما باید در این بخش کمی کارشناسی رفتار کنیم، یعنی در کشورهای دور به گونه ای سرمایه گذاری نکنیم که با هر اتفاق و رخداد سیاسی این سرمایه از بین برود. یعنی به جای سرمایه گذاری میلیارد دلاری فقط در بخش فنی و مهندسی ورود کنیم.