اقتصاد آنلاین – مهسا نجاتی؛ همزمان با گسترش فناوری‌های نوین در سراسر جهان، علی‌رغم همه جنبه‌های مثبت آن مانند سرعت، شفافیت، امنیت، حذف واسطه ها و غیره مشکلات مربوط به آنها نیز روز به روز افزایش می‌یابد. حوزه رمزارزها و بلاکچین نیز به عنوان یکی از موضوعات فراگیر در جامعه کنونی بوده و باید گفت پس از رونق گرفتن این بازار خصوصا در دو سال اخیر، افراد بیشتری به این صنعت روی آوردند.
اما باید گفت که کلاهبرداران در ظاهری گمراه کننده و در قالب افرادی متخصص و متمول در کمین سرمایه‌گذارانی نشسته‌اند که با تاثیر گرفتن از هیجانات رسانه‌ای به آنها مراجعه می‌کنند. البته باید اشاره داشت که این موارد در کل دنیا وجود دارد و کشور ما نیز ازین قاعده مشتثنی نیست. در حقیقت با گسترش دانش و فناوری، مسلما کلاهبرداران نیز در تلاش برای پیدا کردن راه‌های جدید برای به سرقت بردن دارایی مالی و اعتباری افراد هستند. از طرفی، از آنجا که حوزه کریپتو در کشور ما هنوز قانون‌گذاری نشده است و همچنین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز این بازار، افرادی که قربانی کلاهبرداری می‌شوند، به احتمال قریب به یقین، دیگر به سرمایه بر باد رفته خود دست نخواهند یافت.
از این رو، تنها کمکی که می‌توان به این افراد کرد، افزایش سطح آگاهی آنها از طریق ارائه آموزش‌های لازم و ایجاد بستری برای مشاوره‌های تخصصی پیش از اقدام به ورود و سرمایه‌گذاری است تا از اعتماد کردن به هر شخص یا شرکتی که در این حوزه ادعای تخصص و فعالیت می‌کنند و وعده سودهای کلانی به سرمایه‌گذاران می‌دهند، خودداری کنند.
در خصوص مشکلات مربوط به کلاهبرداری‌های حوزه رمزارز در داخل کشور، مصاحبه‌ای با احمد جنتی‌فرد، متخصص کامپیوتر، مدرس دانشگاه، مشاور و فعال حوزه فناوری‌های نوین و بلاکچین انجام شده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
جنتی‌فرد در خصوص مزایا و معایب تکنولوژی‌های جدید توضیح داد: با آمدن هر دانش و تکنولوژی جدید در دنیا ما با یک سری ویژگی‌های مثبت و در عین حال به میزان قابل توجهی با ناهنجاری، آسیب و تهدید مواجه هستیم. معمولا روی مثبت آن را افرادی که دارای کسب و کار و تخصص هستند می‌بینند، در حالی که روی منفی ماجرا و همچنین ضررهای مالی، اجتماعی و اعتباری آن متوجه افرادی می‌شود که اطلاعات لازم و کافی را ندارند و در واقع قشر عموم مردم هستند.
وی در این خصوص افزود: با ورود دانش‌های نوین و فناوری‌های جدید مثل بلاکچین و رمزارزها به زندگی روزمره ما، علی‌رغم اینکه کارهای ما تسهیل می‌شود و سرعت آن افزایش پیدا می‌کند و به روز حرکت می‌کنیم، اما معمولا خطرات به حدی زیاد است که هم باعث ترس مردم می‌شود و هم فضایی را برای کلاهبرداری ایجاد می‌کند.
این کارشناس در مورد مخاطرات حوزه فناوری‌های نوین در ایران اظهار کرد: در کشور ما هم از دو سال گذشته تا کنون به صورت نمایی و صعودی، تمایل ورود به حوزه‌های نوین مثل رمزارزها را داشته‌ایم. از آنجا که اختلاف معناداری میان ارزش پولی ریالی ما با واحد دلاری موجود در رمزارزها وجود دارد، مردم به این حوزه علاقه‌مند شده‌اند و سعی می‌کنند این شکاف را از طریق این فضای هیجانی و غیرمنطقی پر کنند. اما از آنجا که بسیاری از این افراد تخصص ندارد، سرمایه خود را در اختیار افرادی قرار می‌دهند که خود را به عنوان فرد یا شرکتی متخصص جا می‌زنند و قول سودهای کلان می‌دهند. این افراد معمولا با یک پیش‌زمینه علمی و رسانه‌ای قوی وارد می‌شوند و از خود تصویری در ذهن مخاطب می‌سازند که افراد اعتبار آنها را باور کنند، به آنها اعتماد کرده و سرمایه خود را در اختیار چنین افرادی قرار دهند.
جنتی‌فرد در مورد میزان کلاهبرداری‌های حوزه کریپتو در کشور خاطرنشان کرد: از آنجا که نظارتی بر این افراد مخصوصا در شبکه‌های مجازی وجود ندارد، از این رو نمی‌توان مشخص کرد که چه فردی دارای دانش، توان و تخصص است و چه کسی خود را در این قالب معرفی می‌کند. به همین دلیل، ما از سال گذشته تا کنون، بیش از ۲۵۰۰ پرونده کلاهبرداری در حوزه رمزارزها و بلاکچین در پلیس فتا داشته‌ایم که به ثبت رسیده، اما نرخ رسمی، سه تا پنج برابر این عدد است.
وی در خصوص نکاتی که افراد علاقه‌مند به حوزه کریپتو باید رعایت کنند گفت: افرادی که قصد دارند در حوزه‌های نوین سرمایه‌گذاری کنند، در گام اول اگر شناخت و اطلاعاتی کافی ندارند، حتما آموزش لازم را از افراد و مراکز معتبر دریافت کنند. در گام دوم به افراد متخصص مراجعه و از آنها مشورت فنی بگیرند. در ادامه حتما با افراد و شرکت‌های قابل اعتمادی کار کنند که از آنها شناخت کافی دارند، نه دوستان مشترک و یا واسطه هایی که هویت آنها مشخص نیست. در نهایت باید تضامین لازم را دریافت کنند و با احتیاط وارد این حوزه‌ها شوند.
این مدرس دانشگاه در مورد سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارزها اذعان داشت: من به شخصه، موافق سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها نیستم؛ زیرا هرگونه سرمایه‌گذاری و سرمایه‌پذیری در کشور ما، غیر از بانک ها، اوراق بهادار، شرکت‌های بورسی و موسسات دارای مجوز، جرم محسوب می‌شود و عملا بهتر است که افراد در حوزه رمزارزها بدون آموزش قبلی، دانش و تخصص وارد نشوند. اما اگر کسی قصد دارد این کار را انجام دهد، فقط بخشی از سرمایه خود را که به آن نیازی ندارد را وارد این بازار کند؛ یعنی ملک، سپرده بانکی یا خودروی خود را نباید در چنین سرمایه‌گذاری‌هایی معمولا پرخطری وارد کنند.
جنتی‌فرد در مورد نکات مهمی که برای چنین سرمایه‌گذاری‌هایی باید در نظر گرفت، توضیح داد: فقط دارایی‌های مازاد (آنهایی که اگر به کلی از دست رفت، هیچ آسیب جدی به زندگی ما وارد نمی‌شود) برای این تجارت مناسب هستند. همچنین تضامینی که افراد دریافت می‌کنند، باید ضمانت‌نامه‌های بانکی، سفته و چک‌های صیادی و ثبتی باشد که قابلیت نقدشوندگی سریع داشته باشند. از طرفی هم باید بازه‌های زمانی کوتاه مدت را در نظر بگیرند؛ زیرا معمولا افراد کلاهبردار با وعده درصدهای بالا (2 تا 10 برابر کردن سرمایه اصلی) در یک بازه زمانی یک ساله با چندین نفر قرارداد امضا می‌کنند و حتی ممکن است سود برخی از افراد را که زودتر قرارداد را امضا کرده‌اند را با سرمایه‌ای که از افراد جدید گرفته‌اند پرداخت کنند و به نوعی، پروژه کلاهبرداری پانزی انجام دهند. اما از یک جایی به بعد نه توان پرداخت سود افراد را دارند و نه می‌خواهند که اصل سرمایه آنها را بازگردانند.
وی در مورد وضعیت کلاهبرداری‌های رمزارزی در کشور اظهار کرد: متاسفانه ما از سال گذشته تا کنون، بالغ بر صد از نفر از افرادی که از ایران خارج شده‌اند و کلاهبرداری انجام داده‌اند را به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌شناسیم و هر کدام از این افراد حداقل صد نفر دیگر را درگیر مشکلات مالی و اجتماعی کرده‌اند. از این رو یک جامعه آماری از افرادی را داریم که به دلیل ناآگاهی از این حوزه، وارد یک سرمایه‌گذاری پرخطر شده‌اند و بخش عمده‌ای از سرمایه خود را از دست داده‌اند.
از این رو، این عامل هم می‌تواند باعث بحران اجتماعی شود و هم می‌تواند به مرور افزایش چنین کلاهبرداری‌هایی در سطح کلان را در پی داشته باشد. از یک جایی به بعد این مساله به قشر تحصیل کرده و باسواد این حوزه هم آسیب می‌زند.
وی در ادامه افزود: چالش جدی برای جامعه، تشخیص افراد متخصص و متخصص‌نما در این حوزه‌ها برای عموم مردم است و این مساله به نظر من مهم‌ترین آسیبی است که می‌تواند وارد شود و کشور ما را از دانش و تکنولوژی‌های نوین روز محروم کند.
جنتی‌فرد با اشاره به اینکه همه ما خبر داریم پروسه قضایی زمان‌بر است، خاطرنشان کرد: از آنجا که مسائل مربوط به حوزه رمزارزها غالبا موضوعات فرامرزی و بین‌المللی است، پیگیری چنین کلاهبرداری‌هایی به سادگی انجام نمی‌شود. اگر پولی را در قالب رمزارز به فردی واریز کنید، به واسطه ویژگی غیرمتمرکز بلاکچین، عملا قابلیت رهگیری در کشور وجود ندارد و حتی اثبات اینکه شما به وسیله رمزارز به فرد یا شرکتی پول واریز کرده‌اید، کار بسیار سختی است.
وی افزود: علاوه بر این، اکثر افرادی که در این حوزه با هدف کلاهبرداری وارد شده‌اند، یا پول کم آورده‌اند، مجبور می‌شوند از کشور خارج شوند. لذا دسترسی به این افراد دیگر به این سادگی نیست و باید بپذیریم این نوع کلاهبرداری در سراسر دنیا هم وجود دارد.
این کارشناس در مورد آگاه کردن مردم در مورد کلاهبرداری حوزه رمزارزها گفت: توصیه من این است که فعالان این حوزه، انجمن بلاکچین کشور و استان‌ها، رگولاتور، دولت و همچنین همه افرادی که دغدغه دارند، در این زمینه آموزش، آگاه‌سازی و جریان‌سازی لازم را برای عموم مردم از طریق برگزاری نشست‌های خبری، رویدادهای علمی، گفتمان‌های تخصصی و دوره‌های آموزشی انجام دهند.
