اقتصاد آنلاین – مهسا نجاتی؛ ماهیت پرریسک بازار رمزارزها، همیشه برای فعالان در این حوزه آشکار بوده است. فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال، با اینکه گاهی سودهای هنگفتی نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کند، اما ریسک‌هایی نیز در پی دارد.
مورد آخری که می‌توان به عنوان نمونه‌ای از ریسک‌های بازار رمزارزها به آن اشاره کرد، اتفاقی بود که اخیرا برای پروژه لونا افتاد. استیبل کوین ترا یا UST حدود یک ماه پیش به یک باره همبستگی خود با دلار را از دست داد و سقوط قابل توجهی را تجربه کرد. توکن مرتبط با این استیبل کوین که لونا نام دارد نیز با پیروی از آن، به شدت روند نزولی در پیش گرفت و در عرض چند ساعت قیمت آن از حدود ۱۰۰ دلار به نزدیک صفر رسید.
با وجود اینکه علت این سقوط هنوز به صورت کامل مشخص نیست، این پروژه همچنان در تلاش بوده تا خود را از شکست نجات دهد. پروژه ترا اخیرا اعلام کرد که به منظور جبران بخشی از خسارت کاربران خود، توکن جدید خود به نام لونا ۲ را به کاربران خود به صورت ایردراپ ارائه می‌دهد. این ایردراپ شامل حال کاربران ایرانی نیز می‌شود و افرادی که در بازه زمانی تعیین شده توکن لونا را در کیف پول خود داشتند، می‌توانند ایردراپ آن را دریافت کنند.
اما در خصوص فرآیند دریافت ایردراپ لونا در صرافی‌های ایرانی، ریسک‌های موجود و همچنین بحث خالی فروشی، مصاحبه‌ای با امیرحسین مردانی، مدیرعامل و بنیان‌گذار صرافی رمزارز بیت‌پین انجام شده که در ادامه به آن می‌پردازیم.
ایردراپ‌هایی که شامل حال هولدرهای لونا شده، در ایران به چه صورتی است و صرافی‌های ایرانی در این زمینه به چه صورت عمل کرده‌اند؟
موضوع ایردراپها در ایران و در حال حاضر ایردراپ لونا، مساله مهمی است که باید به آن پرداخته شود. ایردراپ در هر پروژه‌ای، نوعی ابزار برای ایجاد ارتباط بین کاربرها و پروژه است. با توجه به اتفاقاتی که برای لونا افتاد، این رمزارز به صورت کلی مکانیزم پروژه خود را تغییر داد و در واقع کوین جدیدی را به وجود آورد.
بنیان‌گذاران لونا برای اینکه بتوانند این پروژه را در میان مردم توسعه دهند و افراد بتوانند از آن استفاده کنند، تعدادی از این لونای جدید را به صورت ایردراپ و رایگان در اختیار مردم قرار دادند. این قشر، افرادی بودند که پیش از این لونا در اختیار داشتند.
روش تقسیم ایردراپ لونا را بنیان‌گذاران و توسعه‌دهندگان آن در مقالات مختلف توضیح دادند. روش توزیع این ایردراپ به این صورت بود که لونا را به قبل از ۷ می و قبل از ۲۶ می تقسیم می‌کنند که پروژه لونا معتقد است بعد از این تاریخ به آنها حمله شده است.
بر این اساس، بنیاد لونا اعلام کرد که یک سری کوین برای افرادی که در تاریخ اول و دوم صاحب این پروژه بوده‌اند، یا به بیانی دیگر در این زمان لونای قدیمی را در اختیار داشته‌اند، به آنها ایردراپ تعلق می‌گیرد.
برای فهمیدن این موضوع که چه افرادی در تاریخ تعیین شده لونا در اختیار داشته‌اند، از بلاکچین استفاده می‌شود. بلاکچین، یک مرکز داده است که تراکنش‌ها و دارایی‌های رمزارزی افراد قابل مشاهده است.
بر اساس فرمولی که در نظر گرفته شده، ۳۰ درصد از لونای جدید در حال حاضر و ۷۰ درصد از آن در اقساط دو ساله پرداخت می‌شود. البته در این بین قابل ذکر است که برای قبل و بعد از حمله، معادل‌سازی‌های متفاوت تعیین شده است. یک ۳۰ درصد برای قبل از حمله و یک ۳۰ درصد برای بعد از حمله برای این ایردراپ در نظر گرفته شده است.
به صورت کلی، در صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی، تمام کوین‌هایی که کاربران با هم مبادله می‌کنند، در یک کیف پول قرار می‌گیرد. البته صرافی‌ها انواع مختلفی دارند. صرافی مورد نظر ما، صرافی‌هایی است که به صورت پلتفرمی کار می‌کنند؛ به این معنی که یک طرف بازار خریدار و یک طرف فروشنده است و برای تمام کاربران خود، کیف پول بلاکچینی ایجاد می‌کند.
زمانی که رمزارز خریداری می‌شود، در کیف پول آن شخص در صرافی ذخیره می‌شود. اتفاقی که در صرافی می‌افتد این است که کیف پول کاربران به صورت امانی هستند؛ به این معنی که صرافی، ۱۲ یا ۲۴ کلمه اختصاصی هر کاربر را به صورت امانت نگهداری می‌کند. از این رو، امنیت کیف پول کاربران با صرافی است.
در این حالت، افراد به کیف پول خود دسترسی ندارند و صرافی از آن نگهداری می‌کند. صرافی برای اینکه بتواند به خوبی از دارایی کاربران نگهداری کند، گاهی دارایی کاربران را جمع کرده و به کیف پول سرد منتقل می‌کند و اگر کاربران قصد برداشت داشته باشند، مجددا دارایی را به کیف پول کاربر بازمی‌گرداند.
در واقع، صرافی باید به شما تضمین دهد که هر زمان به دارایی خود نیاز داشتید، به آن دسترسی داشته باشید. با این وجود، توکن لونا چه در کیف پول امانی صرافی‌ها و چه در کیف پول شخصی وجود داشته باشد، از آنجا که در شبکه لونا وجود داشته، شامل ایردراپ خواهد بود.
تنها در صورتی این ایردراپ شامل نمی‌شود که آن کوین وجود نداشته باشد؛ به عنوان مثال، در یک صرافی توکن لونا را خریداری کرده باشید و صرافی تنها یک عدد به شما نشان داده باشد. در این صورت، لونایی به شما فروخته نشده و ایردراپی نیز برای آن در نظر گرفته نمی‌شود.
در داخل کشور، هر صرافی که لونا داشته، صد درصد ایردراپ لونا را دریافت کرده است. موضوع غیر از فنی و مساله حقوقی که در این خصوص وجود دارد این است که اگر صرافی لونایی هم دریافت نکرده باشد، از نظر حقوقی متعهد است که به کاربران لونا پرداخت کند؛ زیرا این حق تضمینی کاربران است و افرادی که در صرافی لونا خریداری کرده‌اند، اکنون باید ایردراپ آن را نیز دریافت کنند.
اکنون، برخی از صرافی‌ها اعلام کرده‌اند که ایردراپ به ما تعلق نگرفته است که این مساله غیرممکن است. برخی از صرافی‌ها هم به کاربران خود اعلام کرده‌اند که موجودی لونای خود را برداشت کنند؛ زیرا قادر به انجام محاسبات ایردراپ لونا نبوده‌اند که این کار هم از نظر حرفه‌ای صحیح نیست. برخی از کاربران ممکن است این اطلاعیه را نبینند یا نخواهند این کار را انجام دهند.
برخی از صرافی‌ها هم ایردراپ‌های لونا که به دو بخش قبل و بعد از حمله تقسیم شده بود، یک بخش آن را پرداخت کرده‌اند. برخی از صرافی‌ها هم در مورد ۷۰ درصد مابقی ایردراپها که قرار است در دو سال پرداخت شود، صحبتی نکرده‌اند و برخی از صرافی‌ها هم به صورت کامل ایردراپها را پرداخت کرده‌اند.
خالی فروشی به چه معنی است و چگونه انجام می‌شود؟ کاربر ایرانی به چه صورت باید متوجه شود که یک صرافی خالی فروشی انجام می‌دهد یا خیر؟
خالی فروشی به این معنی است که زمانی که شما در یک صرافی خرید و فروش انجام می‌دهید، این معامله انجام می‌شود اما پشت این معامله هیچ چیزی وجود ندارد و شما به عنوان یک کاربر، صرافا عدد می‌بینید.
این اتفاق، ممکن است در کوتاه مدت باعث سود بردن آن صرافی ارز دیجیتال شود، اما در میان مدت و بلندمدت، کاربران و حتی صرافی، در ریسک بزرگی قرار می‌دهد. به عنوان مثال، فردی بیت‌کوین خریداری کرده و بعد از چند ماه قیمت آن چند برابر شده و کاربر اکنون قصد برداشت بیت‌کوین خود را دارد، اما آن صرافی بیت‌کوینی ندارد. از این رو هم صرافی به نوعی متضرر می‌شود و هم کاربر زیان می‌کند.
برخی از صرافی‌ها در سراسر جهان که کیفیت پایین‌تری دارند، عمل خالی فروشی را انجام می‌دهند. خالی فروشی، بحثی بسیار تخصصی است اما با این حال نشانه‌هایی برای پی بردن به این مساله وجود دارد. به عنوان مثال، اگر کاربری در صرافی، درخواست برداشت کند و این درخواست طی مدتی طولانی پردازش شود تا به کیف پول واقعی شما برسد، این احتمال وجود دارد که آن صرافی خالی فروشی انجام داده باشد.
یک مساله دیگر که وجود دارد این است که ما دو نوع صرافی داریم. یک نوع از صرافی‌ها به صورت OTC است که در آن خریدار و فروشنده وجود دارند و عمل خرید و فروش را انجام می‌دهند. صرافی‌های OTC، صرافی‌هایی هستند که یک نرخ خرید و یک نرخ فروش دارند. صرافی‌های OTC، عموما نباید خدمات کیف پول ارائه دهند. یعنی زمانی که یک کاربر بیت‌کوین می‌خرد، رمزارز باید در همان زمان به کیف پول شما منتقل شود.
اگر این صرافی، کوین را در کیف پول خود نگهداری کند، احتمال خالی فروشی وجود دارد. مساله دیگری که وجود دارد این است که صرافی OTC برای خرید و فروش کردن ساخته نشده، بنابراین به هیچ وجه به کیف پول نیاز ندارد. به صورت حرفه‌ای و استاندارد در دنیا، صرافی‌هایی که به صورت OTC کار می‌کنند، خدمات کیف پول ارائه نمی‌دهند و به محض اینکه خرید انجام می‌شود، رمزارز به کیف پول خود شخص منتقل می‌شود.
مساله دیگر این است زمانی که خریدار و فروشنده وجود دارد، حتما باید گزینه واریز و برداشت کوین فعال باشد. به عنوان مثال، یک صرافی کوینی را لیست کرده که آن کوین واریز و برداشت ندارد اما آن کوین خرید و فروش می‌شود. در این صورت نیز شائبه‌ای در خصوص خالی فروشی ایجاد می‌شود.
موارد ذکر شده، سرنخ‌هایی است که به شما نشان می‌دهد احتمالا صرافی خالی فروشی انجام می‌دهد و با این تکنیک‌ها می‌توان به ریسک‌هایی که نسبت به یک صرافی وجود دارد پی برد.
برای کاربری که با خالی فروشی در یک صرافی مواجه شده، چه راهکاری وجود دارد که اکنون بتواند ایردراپ لونا را دریافت کند؟
در خصوص صرافی‌های ایرانی معمولا گفته می‌شود از آنجا که مجوز ندارند، اگر اتفاقی بیفتد، کاربران نمی‌توانند به حق خود دست یابند. اما این موضوع صحت ندارد. ما در کشور یک سیستم حقوقی داریم و این سیستم، بر فعالیت تمام افراد نظارت دارد. صرافی‌های ارز دیجیتال هم شامل این فعالیت‌ها می‌شوند.
اکنون نیز از آنجا که مسائل مربوط به بلاکچین کاملا آشکار و مستند است، افرادی که ایردراپ شامل آنها می‌شده و آن را دریافت نکرده‌اند، می‌توانند با فرآیند قضایی آن را پیگیری کنند. گاهی در کشور ما کابران به دلیل عدم آگاهی در مورد مسائل رمزارزی، اقادامات حقوقی انجام می‌دهند که در نهایت چیزی را ثابت نمی‌کند. افراد باید ابتدا در این زمینه آگاهی کسب کرده و با افراد متخصص این حوزه مشورت کنند تا به حق خود دست یابند.
ساختار ایردراپها به چه صورت است؟
ایردراپ معمولا یک روش برای توسعه پروژه‌ها و استفاده کردن افراد از پروژه‌های جدید است. زمانی که پروژه جدیدی ایجاد می‌شود، بخشی از توکن‌های خود را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهد.
ارائه ایردراپها هم به روش‌های مختلفی انجام می‌شود؛ به عنوان مثال به مخاطبان گفته می‌شود که شبکه‌های اجتماعی پروژه را دنبال کنند، در سایت تعیین شده کیف پول بسازند و غیره که در این صورت به آنها توکن داده می‌شود. یک مورد هم مانند لونا، گفته شد که اگر در تاریخ مشخصی از این توکن در کیف پول کاربر موجود باشد، به وی ایردراپ تعلق می‌گیرد.
با این حال، ایردراپها ریسک‌هایی نیز به همراه دارند. برای اطلاع در مورد ایردراپها، افراد باید منابع رسمی و مورد اعتماد را دنبال کنند. افراد نباید به کانال‌های تلگرامی و توییت‌های اسپم اعتماد کنند.
مساله بعدی این است که با استفاده از ایردراپها، کلاهبرداری‌هایی هم انجام می‌شود. یکی از این کلاهبرداری‌ها، فیشینگ است. یا اکنون که بحث لونا داغ است، ممکن است پیامی همراه با یک لینک فرستاده شود و از فرد بخواهند که برای دریافت ایردراپ لونا کلیک کند یا آدرس کیف پول را از فرد بخواهند که لونا برای آنها واریز شود، در این صورت، کلاهبردار به راحتی می‌تواند کیف پول را خالی کند.
ریسک بعدی موردی تحت عنوان پامپ و دامپ است. ایردراپها ابزار خوبی برای پامپ و دامپ کردن به شمار می‌روند. به عنوان مثال، کوینی به صورت ایردراپ در کیف پول کاربران قرار می‌گیرد و به مرور افراد را به خرید و نگهداری بیشتر آن کوین تشویق می‌کنند. در این صورت، قیمت آن کوین افزایش می‌یابد و به اصطلاح قیمت آن پامپ می‌شود. پس از آن، افراد اصلی پشت این پروژه و سازنده‌های آن، شروع به فروش می‌کنند و باعث افت شدید قیمت آن رمزارز می‌شوند.
ریسک بعدی در مورد ایردراپها، نقض حریم شخصی افراد است. به عنوان مثال، آدرس کیف پول برخی افراد و نهادها، به دلیل مسائل امنیتی نباید فاش شود. گاهی با استفاده از ایردراپ، به افراد گفته می‌شود که برای نقد کردن توکن ارائه شده، باید آن را به صرافی مشخصی انتقال دهند که در این صورت، آدرس کیف پول مشخص می‌شود.
بحث دیگری که در حال حاضر در ایران وجود ندارد و ممکن است بعدها اتفاق بیفتد، بحث مالیاتی است. در این صورت، زمانی که شما توکن رایگانی دریافت می‌کنید، دولت نیز از شما مالیات دریافت می‌کند که دراین صورت نیز چالش‌هایی به وجود می‌آید.
