یکی از گام‌های موثر برای حفظ امنیت و پیشگیری از گرفتار شدن در دام کلاهبرداران دنیای رمزارزها، آشنایی سرمایه‌گذاران با ترفند‌های کلاهبرداری است. یکی از انواع کلاهبرداری که در کمین سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال است، پروژه‌های پانزی است. در ادامه به معرفی مهم‌ترین طرح‌های پانزی ارزهای دیجیتال خواهیم پرداخت.
پروژه‌های پانزی تنها شیوه کلاهبرداری در بازار ارزهای دیجیتال نیستند. سرمایه‌گذاران برای حفظ دارایی خود باید بسیار هوشیار باشند. یکی از اولین گام‌ها، آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات مهم دنیای ارزهای دیجیتال است. در صورتی که تصمیم گرفته‌اید تا وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید ما به شما توصیه می‌کنیم مقاله آشنایی با اصطلاحات ارزهای دیجیتال را مطالعه کنید.
طرح پانزی چیست؟
یک طرح پانزی (Ponzi Scheme) معمولاً یک کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری است که سرمایه‌گذاران را با وعده رسیدن به سودهای کلان و نجومی در مدت زمان بسیار کوتاه وسوسه می‌کند. در اغلب موارد طرح‌های پانزی روی دریافت پول از سرمایه‌گذاران جدید و توزیع آن در بین حامیان قبلی متمرکز است. کلاهبرداران، شرکت‌های رمزنگاری خیالی راه‌اندازی کرده و سرمایه‌گذاران را با داستان‌های مختلف و آمارهای غیرواقعی مجذوب خود می‌کنند.
توجه داشته باشید که هر چند سابقه طرح‌های پانزی به قرن نوزدهم برمی‌گردد، اما این عملیات غیرقانونی چارلز پانزی، کلاهبردار ایتالیایی در اوایل دهه 1920 بود که سرانجام این نوع کلاهبرداری را مورد توجه قرار داد.
پرچم‌های قرمز هشدار طرح‌های پانزی
اگرچه طرح‌های پانزی همراه با پیشرفت‌های تکنولوژیکی تکامل یافته‌اند، اما در اغلب موارد خصوصیات مشترکی دارند که می‌توانند برای کاربران مانند یک هشدار عمل کنند. پرچم‌های قرمز هشدار طرح‌های پانزی عبارتند از:
- صرف نظر از شرایط بازار وعده نرخ بازگشت سرمایه بالا و بدون ریسک به سرمایه‌گذاران داده می‌شود.
- مدل‌های سرمایه‌گذاری در پشت چنین طرح‌هایی برای پنهان کردن برخی حقایق به صورت پیچیده ارائه می‌شوند.
- عدم دسترسی به اسنادی که می‌تواند بر مشروعیت و وجود تجارت و سرمایه گذاری‌های آن گواهی دهد.
اما نباید فراموش کرد که متأسفانه، اپراتورهای طرح پانزی به خوبی می‌دانند چگونه این پرچم‌های قرمز را بپوشانند و با احساسات سرمایه‌گذاران بازی کنند. به همین دلیل است که طرح‌های پانزی همچنان در حال پیشرفت هستند.
بزرگترین طرح‌های رمزنگاری پانزی در تاریخ
پروژه‌های پانزی زیادی فقط در چند سال اخیر موفق شده‌اند تا افراد زیادی را قربانی اهداف خود بکنند. تحقیق و مطالعه درباره این پروژهها می‌تواند در شناخت پروژه‌های مشابه بسیار موثر باشد. در ادامه به سه مورد از بزرگترین طرح‌های رمزنگاری پانزی در تاریخ اشاره می‌کنیم.
Onecoin
پروژه پانزی وان کوین (Onecoin) را می‌توان بزرگترین کلاهبرداری ارز رمزنگاری شده تاکنون معرفی کرد. این پروژه توسط کلاهبردار بلغاری روجا ایگناتووا (Ruja Ignatov) معروف به ملکه کریپتو تأسیس شد. وان کوین بین سال‌های 2014 تا 2019 موفق شد توجه سرمایه گذاران زیادی را به خود جذب کند.
طبق ادعای روجا ایگناتووا، این پروژه پانزی قرار بود «قاتل بیت کوین» باشد و از آن به عنوان دارایی دیجیتال «غالب» دنیا یاد شده بود.
وان کوین یک طرح بازاریابی چند سطحی بود، مشکل استراتژی بازاریابی نبود بلکه این واقعیت بود که وان کوین هیچ بلاکچینی برای خود نداشت. بنابراین، هر زمان که سرمایه‌گذاران وان کوین را دریافت یا خریداری می‌کردند، در واقع یک کوین بی‌ارزش به‌دست می‌آوردند.
ادعاهای مشکوک و ساختار سازمان‌یافته این طرح باعث شده بود تا بسیاری از فعالان حوزه ارزهای رمزنگاری شده، نسبت به مشارکت در آن هشدار دهند. اما متاسفانه افراد زیادی قربانی وعده‌های این پروژه شدند.
پس از سال‌ها هشدار به سرمایه‌گذاران در مورد سرمایه‌گذاری در وان کوین، دولت آمریکا سرانجام عملیات این شرکت را سرکوب کرد و اتهاماتی را علیه رهبران آن وارد کرد و در سال ۲۰۱۷، مراجع قضایی آمریکا با انتشار حکمی محرمانه، خواستار بازداشت روجا ایگناتووا شدند. همزمان با اعلام این حکم ایگناتووا و بسیاری از همکاران او ناپدید شدند.
Bitconnect
یکی دیگر از طرح‌های مهم رمزنگاری پانزی پروژه بیت کانکت (Bitconnect)بود. این طرح در سال 2016 به عنوان یک پلتفرم وام دهی و تبادل راه‌اندازی شد که به سرمایه‌گذاران وعده سود ماهیانه 40 درصد را می‌داد. بیت کانکت بازگشت پول بدون ریسک را به عنوان سود این سرمایه‌گذاری معرفی کرده بود.
ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، بنیانگذار اتریوم و پس از آن مایک نووگراتز(Mike Novogratz) و چارلی لی (Charlie Lee) از اولین چهره‌های برجسته دنیای رمزارزها بودند که از این پروژه انتقاد کردند. از طرف دیگر دیری نگذشت که این طرح توجه دولت انگلیس را به خود جلب کرد. سرانجام مقامات ایالات متحده پروژه بیت کانکت را یک طرح پانزی اعلام کردند و خواستار توقف فعالیت آن شدند. در نتیجه، قیمت بیت کانکت 90 درصد سقوط کرد و باعث شد سرمایه‌گذاران در مجموع بیش از 3.5 میلیارد دلار ضرر کنند.
PlusToken
پلاس‌توکن (PlusToken) یکی از جدیدترین و بزرگترین طرح‌های پانزی است که تا به حال در دنیای رمزنگاری ثبت شده است. این پروژه کمپین بازاریابی خود را از طریق وی چت، پیام رسان چینی انجام داد.
پلاس‌توکن خود را یک کیف پول ارزهای دیجیتال معرفی کرده بود و به سرمایه‌گذاران خود وعده سود ماهانه ۱۰ الی ۳۰ درصدی در ازای خرید توکن‌های پلاس با بیت کوین یا اتریوم را می‌داد.
در اواخر ماه ژوئن ۲۰۱۹، کاربران هنگام برداشت سودشان از پلتفرم پلاس‌توکن با مشکل روبه‌رو شدند. اعضای تیم پلاس‌توکن ابتدا سعی کردند با بیانیه‌های مختلف ماهیت اسکم بودن پروژه را پنهان کنند. اما در نهایت با مقادیر زیادی از بیت‌کوین و اتریوم و ایاس فرار کردند.
مانند بسیاری از طرح‌های پانزی مقامات قضایی موفق شدند برخی از عوامل اصلی این طرح را دستگیر کنند. با این حال، به نظر می‌رسد همه افراد درگیر این پروژه شناسایی نشده‌اند.
منبع:
