اقتصاد آنلاین – هانا پاکمند؛ هفته گذشته برخی از فعالان بازار و بسیاری از تحلیلگران بورسی، در پی وعده مجید عشقی، مبنی بر در راه بودن عرضه‌های اولیه جذاب این وعده را غیرکارشناسی دانسته و محقق شدن آن را بعید دانستند.
برخی دیگر نیز علاوه بر هم‌سویی با دسته اول، اعتقاد دارند چنین اقدامی در شرایطی که بازار رکود سنگینی را تجربه می‌کند به عنوان عاملی برای تشدید وضعیت نامساعد بازار عمل خواهد کرد و به همین دلیل سازمان بورس نباید در این راستا اقدام کند.
هرچند این دیدگاه مخالفانی داشته و عده‌ای از کارشناسان اعتقاد دارند تامین مالی شرکت ها را نباید و نمی‌توان معطل وضعیت بازار کرد و سازمان بورس نیز موظف است عرضه‌های اولیه را فارغ از نتیجه‌ای که می‌تواند برای بازار داشته باشد برگزار کند. البته به باور این دسته از تحلیلگران این اقدام نمی‌تواند رونق را به بازار بازگرداند اما تاثیری منفی هم بر روند نوسانات بورس نخواهد داشت.
بازار بیمار است
مهدی سوری، کارشناس و فعال بازار سرمایه در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین، با بیمار دانستن بازار فعلی گفت: در شرایط کنونی، انتظار ورود نقدینگی جدید از سهامداران بورسی را نداریم. بلکه در مقابل بسیاری از افراد حاضر در بورس، منتظر فرصتی برای خروج از بازار هستند
با توجه به صحبت‌های اخیر مجید عشقی، رئیس سازمان بورس پیرامون «عرضه اولیه‌های جذاب در آینده نزدیک»، سوری بیان کرد: عرضه اولیه در ذات خودش، اقدامی مثبت بوده و در زمان لازم، برای عمق بخشیدن به بازار سرمایه، می‌تواند حیاتی باشد.
همانطور که در زمستان سال ۹۸، همزمان با ورود نقدینگی بسیار به بازار، باید با عرضه شرکت‌های بزرگ، به بازار عمق داده می‌شد. ولی در حال حاضر با توجه به نبود نقدینگی در بازار، خبر عرضه اولیه می‌تواند شوک منفی به بازار دهد. با توجه به اینکه در شرایط کنونی، اغلب افراد جامعه علی‌رغم داشتن کد بورسی، تمایلی برای ورود نقدینگی به بازار را ندارند؛ عرضه اولیه نمی‌تواند بهبودی در شرایط بازار ایجاد کند و تنها مشکلات آن را دو چندان می‌کند.
عرضه اولیه بسیار خوب است، اما...
این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: تحت چنین شرایطی که افراد، تمایلی برای ورود پول به بازار ندارند؛ خرید عرضه اولیه شرکتها، ملزم به خروج پول از سایر شرکتها میشود. طی چنین اقدامی، به روند کلی قیمتها در بازار سرمایه لطمه وارد خواهد شد. تا زمانیکه معاملات رونق نگرفته و امید به بازار برنگردد، قاعدتا عرضه اولیه جدید، در ابتدا بر روند کلی بازار آسیب میرساند و در مراحل بعدی، با وقوع فاجعه‌ای منجر به شکست عرضه اولیهها میشود.
او افزود: اگر تعداد عرضه اولیه‌هایی که تا کنون با شکست و عدم استقبال سهامداران مواجه شده‌اند را در نظر نگیریم، در آینده نیز نمی‌توانیم در جهتی درست، از عرضه اولیهها استفاده کنیم و حتی در صورت رفع مشکلات سری بازار، عرضه اولیهها مجددا با عدم موفقیت روبه‌رو خواهند شد. بنابراین در چنین شرایطی بهتر است، با استفاده از ابزار عرضه اولیه در زمانی مناسب، نتایجی درست و منطقی از آن دریافت کرد.
این تحلیلگر معتقد است به صورت کلی با ابزار عرضه اولیه مخالفتی ندارد، اما در حال حاضر این روند به علت حفاظت از بازار سرمایه و عرضه اولیه، باید متوقف شود. پس تا زمانیکه بازار رونق نگرفته و مسائل قیمتگذاری دستوری، پیش‌بینی ناپذیری اقتصاد و تصمیمات خلق‌الساعه مدیران حل نشود؛ زمان مناسبی برای عرضه شرکت‌های جدید به‌وجود نخواهد آمد.
تامین مالی شرکت ها چه خواهد شد؟
مسئله تامین مالی شرکتها، دیگر معضلی است که شرکتها، در انتظار رفع آن هستند و با توجه به اینکه بورس، محل تامین مالی شرکتها است، سوری بیان کرد: باید توجه داشت که بورس محل تامین مالی شرکتها است و نه محل تامین مالی دولت. چرا که شرکتها در زمان تامین مالی از بورس، با پول جمع‌آوری شده، خلق ارزش کرده و با این اقدام ارزش را به سهامداران بازمی‌گردانند. اما دولت با تامین مالی، پول جمع‌آوری شده را صرف مخارج جاری کرده و ارزشی به سهامداران باز نگردانده و بنابراین به کلیت بازار آسیب میرساند.
وی خاطر نشان کرد: اگر در گذشته نیز دولت به جای اینکه از بورس تامین مالی کند، به شرکتها اجازه تامین مالی از بازار سرمایه را می‌داد؛ تمام منابع بازار سرمایه توسط دولت بلعیده نمی‌شد و بورس می‌توانست ابزاری مناسب، برای تامین مالی شرکتها باشد. در حال حاضر با اصل تامین شرکتها از بازار سرمایه، مشکلی ندارم و بلکه آن را امری اجباری می‌دانم. به عبارتی پول تزریق شده در بازار ثانویه، باید به عرضه‌های اولیه و شرکتها اختصاص یابد و در این صورت منجر به رشد شرکتها میشود.
این کارشناس بازارهای مالی بیان کرد: بورس، در حال حاضر رمقی برای تامین مالی ندارد. ورود و خروج پول به بازار باید با هم هماهنگ باشد. تا قبل از این، ورود پول به بازار توسط افراد صورت میگرفت تا به شرکتها اختصاص یابد. اما از زمانیکه دولت تمام پول وارد شده افراد را برای خود برداشت، اعتماد به بازار از بین رفت و مردم دیگر تمایلی برای ورود پول ندارد.
وی راه‌حل برای خروج از بحران کنونی را رونق بورس دانست؛ تا شاید در آینده بازار بتواند محلی مناسب برای تامین مالی شرکتها باشد. اما اگر در مقطع و شرایط کنونی عرضه اولیهها به بازار وارد شوند، علاوه بر اینکه به بازار لطمه وارد میشود؛ با شکست و عرضه اولیه ها با عدم استقبال مواجه شده و به دنبال آن، شرکتها مجبور به عرضه سهام، در قیمتهای پایینتری هستند، که در این صورت تامین مالی آنها مجددا با مشکل مواجه میشود.
این تحلیلگر بازار با اشاره به ماجرای تشکیل بازارگردان‌ها گفت: در آن زمان هم، به مکانیزم بازارگردانی ایرادات زیادی وارد بود؛ تذکرات لازم را دادیم، که منابع شرکتها به جای اینکه صرف تولید شود؛ تحت چنین شرایطی در بازار حیف و میل خواهد شد. این اقدام نه تنها بازار را تقویت نکرد، بلکه موجب تحریف و تضعیف بازار نیز شد.
سوری در مثال دیگری از ابزاری مثل اسناد خزانه یاد کرده و یادآور شد: اگر در شرایطی نرمال، اوراق کم‌رسیکی به نام اوراق خزانه یا اوراق تامین مالی در بازار را داشته باشیم؛ این ابزار موجب تقویت ابزارهای موجود در بازار خواهند شد. زمانیکه در سال ۹۶، تصمیم داشتند، اسناد خزانه را از بازار بورس خارج کنند؛ بارها تذکر داده شد که این اسناد برای بورس مفید است و با خروج آن مخالفت‌های بسیاری شد.
در نهایت، خروج اسناد با شکست مواجه شد و پیمانکاران هزینههای زیادی را برای فروش اسناد خود در خارج از بورس متقبل شدند. در حال حاضر با وجود اینکه بارار سرمایه رمق تامین مالی ندارد، با انتشار اوراق خزانه به شدت مخالف هستم و این به معنی، نفی اصل خوب‌بودن عرضه اولیه و اوراق درآمد ثابت نیست.
افزایش سرمایه هم فعلا خبر خوبی نیست!
این کارشناس بازار سهام اظهار کرد: همانطور که در حال حاضر ریاست سازمان بورس و ریاست مجلس، از عرضه اولیهها به عنوان خبری خوب و موثر یاد میکنند؛ ناشران بورسی هم از افزایش سرمایه به عنوان خبر خوب یاد میکنند. در صورتیکه در شرایط فعلی، افزایش سرمایه برای سهامدار خبر خوبی نیست. با توجه به اینکه سهامداران اعتمادی به بازار ندارند؛ تمایلی هم برای نگه داشتن پول خود در بازار را ندارند.
وی ادامه داد: بنابراین با انتشار خبر افزایش سرمایه شرکتها، سهامداران علاوه بر اینکه استقبال نمی‌کنند؛ ترجیح می‌دهند قبل از مجمع سهام خود را بفروشند. اما در شرایطی شرکتها برای طرح‌های توسعه‌ای خود، نیاز مبرم و فوری به افزایش سرمایه دارند، افزایش سرمایه مشکلی ندارد. اما با اینکار، نه تنها از قیمت سهام شرکتها حمایتی نخواهد شد بلکه به روند قیمتی سهام لطمه وارد میشود.
سوری در ادامه پیشنهادی برای ناشران شرکتها مطرح کرده و از آنها خواست پروسه افزایش سرمایه خود را به مقاطعی که روندی مثبت در بازار حاکم باشد؛ منتقل کنند. به اعتقاد این کارشناس همچنین شرکتها، می‌توانند با تجمیع افزایش سرمایههای بلند مدت خود، آنها را یکباره کنند. از طرفی سازمان بورس نیز می‌تواند، روند ثبت افزایش سرمایه را سرعت ببخشد.
آیا بورس توانایی پذیرش عرضه اولیهها را خواهد داشت؟
سوری در پایان گفت: با توجه به اینکه بازار روزهای سرخ زیادی را به خود دیده و این روزها در روند بلند مدت بازار، تاثیر چندانی ندارد؛ قطعا بازار مجددا با رونق همراه خواهد شد. همچنین یک‌به‌یک کردن قیمت دلار با شاخص سهام، استدلال اشتباهی است که در بازار شکل گرفته است. اتفاقا زمانیکه هیجان در بازار دلار رخ می‌دهد، به عنوان یک بازار موازی که با رونق همراه شده نه تنها موجب رشد بازار سهام نشده، بلکه روند بازار را نزولی می‌کند. علاوه بر این نرخ دلار نیمایی که است که روند شرکتها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نه نرخ دلار آزاد!
